Dit is een duidelijke samenvatting van deontologie - orthopedagogie gegeven door Dieter Gryp.
Cursus + lessen & notities.
Enkel wat we moeten kennen! :)
In deze samenvatting staat enkel deel 2 en de epiloog.
DEEL 2. DISCRETIEPLICHT, AMBTSGEHEIM
EN BEROEPSGEHEIM: SPREKEN IS ZILVER,
ZWIJGEN IS GOUD
Omgaan met vertrouwelijke gegevens in professionele context.
1. DICRETIEPLICHT EN AMBTSGEHEIM
Discretieplicht = De verplichting om bij het uitoefenen v/e functie/ ambt geen gegevens vrij te
geven aan anderen dan diegenen die gerechtigd zijn er kennis van te nemen.
Ambtsgeheim = Discretieplicht voor ambtenaren. Algemene gedragsnorm die ambtenaren
verbiedt om op eigen initiatief mededelingen te doen over zaken die zij tijdens hun ambt
vernomen hebben en waarvan de openbaarmaking niet uitdrukkelijk toegelaten of
voorgeschreven is.
1.1 Juridisch kader
Discretieplicht is een gemeenschappelijke noemer voor meerdere verplichtingen die worden
opgelegd. DUS ruim personeel toepassingsgebied.
Minimum een contractuele discretieplicht.
Iedereen die tewerkgesteld is via een arbeidsovereenkomst is onderworpen aan discretieplicht.
Ambtenaren hebben ambtsgeheim.
Voor stagiairs en vrijwilligers is er vaak ook discretieplicht opgenomen in hun overeenkomst.
1.1.1 Spreekplicht
Discretieplicht ≠ zwijgplicht, maar een oneerbare plicht tot discretie. Geen zwijgplicht dus een
aantal verplichtingen tot spreken:
- Interne rapportageplicht: Beschik je over informatie die belangrijk is voor het functioneren
v/d dienst of organisatie, dan ben je verplicht die uit te wisselen binnen deze organisatie.
- Bewijsvoering in rechte: Als iemand, gebonden aan discretieplicht, wordt opgeroepen om
te getuigen voor een (onderzoeks-)rechter, dan kan die niet beroepen op een zwijgplicht.
- Bij medewerking opsporingsonderzoek bij politie, ook geen zwijgplicht.
- Ambtelijke en private aangifteplicht bij sprake v/e misdrijf.
- Spreekplicht wanneer de integriteit/ veiligheid v/e cliënt of andere personen in het
gedrang komt (noodtoestand). Enkel wanneer informatie-uitwisseling de enige manier is
om het gevaar af te wenden. Anders schuldig verzuim!
15
,Lotte Van der Schueren ORTH ‘22-’23 Dieter Gryp
1.1.2 Gevolgen v/e schending
Bewust of uit nalatigheid informatie waarvoor discretie vereist is bekendmaken? -->
arbeidsgerechtelijke, burgerrechtelijke en/of tuchtrechtelijke sancties.
- Arbeidsgerechtelijk: worden bepaald in het arbeidsreglement. Sancties gaande van blaam
tot schorsing en ontslag.
- Burgerrechtelijk: aansprakelijkheid die door een rechter beoordeeld wordt a.d.h.v. een
zorgvuldigheidscriterium. --> ‘Heeft de persoon zich gedragen als een redelijk en
verantwoord persoon?’ (Gedragen als goede huisvader)
- Tuchtrechtelijk: uitgesproken door verantwoordelijke tuchtoverheid. (Bv. bij artsen en
psychologen)
2. DISCRETIE ALS DEUGD VOOR SOCIAAL-AGOGISCH
WERKERS
Discretieplicht/ ambtsgeheim = plicht in voordeel v/e onderneming/ organisatie. Kan geen
noodzakelijk vertrouwen garanderen naar een cliënt toe, dus ook geen goeie basis voor HV.
Discretie is een deugd die 4 vormen kan aannemen (Peter V.):
1) Bescheidenheid: sociaal-agogisch werker is gereserveerd over zichzelf en vertelt niet alles
wat in hem opkomt. Verhaal v/d cliënt staat centraal.
2) Discretie is niet toegeven aan nieuwsgierigheid en aan de drang tot weten. Uit respect
voor de privacy v/d cliënt, niet alles te weten willen komen.
3) Discretie gaat over niet doorvertellen. Wat je te weten komt over een cliënt, daar hebben
buitenstaanders geen zaken mee.
4) Watchful waiting: Gaat over de noodzaak voor een discretionaire ruimte. Om te kunnen
‘observeren’ en ‘wachten’ is een ruimte noodzakelijk waarin een sociaal-agogische
professional kan overwegen & beslissen.
2.1 De noodzaak voor een discretionaire ruimte
Discretionaire ruimte = een bepaalde mate van bevoegdheid en autonomie binnen een beroep. In
sociaal-agogisch veld de één-op-één verhouding tussen 1 cliënt (of cliëntensysteem) en 1
beroepsbeoefenaar.
= de mogelijkheid om een plaats te maken waar mensen kunnen zeggen wat er écht gaande is. Het
is een overweeg- en beslissingsruimte voor de professional.
Het betreft vaak handelingen die soms afwijken v/d procedures en regels die de overheid
opleggen.
Doel v/d dis. ruimte is om zinvol te handelen, niét om iets te verbergen.
16
, Lotte Van der Schueren ORTH ‘22-’23 Dieter Gryp
3. BEROEPSGEHEIM: ZWIJGPLICHT ALS BASIS VOOR
VERTROUWEN
Beroepen die verband houden met het algemeen belang, waarbij een vertrouwensrelatie
noodzakelijk is voor de uitoefening van dat beroep, zijn verplicht te zwijgen over informatie die ze
in de uitoefening van dat beroep te weten komen.
Art. 458Sw. = wet op het beroepsgeheim.
Beroepsgeheim verzekert een geheimhoudingsplicht en maakt vertrouwen mogelijk. Het is de
toegangspoort waarlangs cliënten naar de HV ‘durven’ te stappen.
Geheimhoudingsplicht primeert op alle andere belangen.
Beroepsgeheim beschermt (1) privaat belang en (2) algemeen belang.
Tss. HV en cliënt bestaat er asymmetrische machtsverhouding = de hulpvrager moet zich zwak
opstellen. Toevertrouwen gebeurt (meestal) niet uit vrije wil. Beroepsgeheim is hier beschermer
tegen machtsmisbruik v/d HV.
3.1 ‘Alle (…) personen die kennis dragen van geheimen die hun
zijn toevertrouwd’
Basisregel: Alle personen die uit hoofde van hun staat of beroep kennis dragen van geheimen, tot
geheimhouding zijn verplicht.
Maar niet iedereen! --> Alle personen die bekleed zijn met een vertrouwensfunctie of –missie, op
al wie door de wet, de traditie of de gewoonten aangewezen is als noodzakelijke bewaarder v/d
geheimen die hen zijn toevertrouwd.
3.1.1 Toevertrouwde geheimen
Toevertrouwd geheim = alles wat uitdrukkelijk of stilzwijgend aan de HV of zorgverstrekker werd
toevertrouwd door de betrokkene zelf, door derden, of alles wat door de professional zelf wordt
vastgesteld, bv. tijdens een huisbezoek.
≠ geanonimiseerde informatie indien niet afleidbaar wiens info het betreft.
Wat geheim is wordt bepaald door de houder v/h geheim. Bij twijfel kan de professional dit altijd
bevragen.
3.2 ‘… uit hoofde van beroep’
Voor beroepsgeheim is de erkenning als geheimhouder essentieel: iemand bepaalt dit niet zelf.
Beroepsgeheim volgt niet uit een diploma, maar uit de uitoefening zelf. Valt ook voor vrijwilligers,
stagiairs, studenten in die setting. Niet alleen BEROEP-uitoefenaars.
Afgeleid beroepsgeheim = Voor medewerkers die zelf geen zorg geven maar er wel bij betrokken
zijn (bv. Secretaressen)
17
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
√ Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, Bancontact of creditcard voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper lottevanderschueren. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €4,49. Je zit daarna nergens aan vast.
