INTERNATIONALE BESCHERMING VAN
DE RECHTEN VAN DE MENS
1. Definitie en kenmerken van de rechten van de mens .................................................................... 4
1.1. Definitie en doelstelling .......................................................................................................... 4
1.2. Verschillende verhoudingen van mensenrechten .................................................................. 4
1.2.1. Verplichtingen van mensenrechten ........................................................................ 5
1.3. Kenmerken van mensenrechten ............................................................................................. 6
1.3.1. Het absoluut karakter van mensenrechten ............................................................ 6
1.3.2. Het universeel karakter van mensenrechten .......................................................... 6
1.3.3. Het onvervreemdbaar karakter van mensenrechten ............................................. 7
1.3.4. Het ondeelbaar karakter van mensenrechten ........................................................ 7
1.4. Instrumenten van mensenrechten ......................................................................................... 8
2. Het belang van het onderscheid tussen mensenrechten en andere rechten in het internationaal
recht ........................................................................................................................................................ 9
2.1. De aard van mensenrechten ................................................................................................... 9
2.2. Het belang van mensenrechten in het internationaal recht .................................................. 9
2.2.1. Verdragenrecht ....................................................................................................... 9
2.2.2. Dwingend recht ..................................................................................................... 10
3. De Filosofische grondslag van de rechten van de mens ............................................................... 12
3.1. Eind 17e eeuw – 18e eeuw (18th century thesis) .................................................................. 12
3.1.1. Natuurrecht denken .............................................................................................. 12
e
3.2. 19 eeuw – reactie op de these ............................................................................................ 14
3.2.1. Verlichtingsdenken ............................................................................................... 14
3.2.2. Rechtspositivisme ................................................................................................. 15
3.2.3. Marxisme .............................................................................................................. 15
3.3. 20e eeuw ............................................................................................................................... 15
4. Historische evolutie van de internationale bescherming van de rechten van de mens ............... 19
4.1. De eerste nationale mensenrechteninstrumenten .............................................................. 19
4.2. De internationale precedenten van mensenrechtenbescherming ....................................... 19
5. Soorten mensenrechten ............................................................................................................... 21
5.1. Individuele rechten en groeps- en collectieve rechten ........................................................ 21
5.2. Generaties mensenrechten .................................................................................................. 21
5.2.1. Eerste generatie .................................................................................................... 21
5.2.2. Tweede generatie ................................................................................................. 22
5.2.3. Derde generatie .................................................................................................... 23
5.3. De afdwingbaarheid van mensenrechten ............................................................................. 24
Page 1 of 66
,6. Het universeel mensenrechtensysteem........................................................................................ 25
6.1. Ontstaan van een universeel mensenrechtensysteem......................................................... 25
6.2. Het VN-Mensenrechtensysteem ........................................................................................... 27
6.2.1. Standard-setting.................................................................................................... 27
6.2.2. ‘Promotion and protection’ .................................................................................. 33
7. Het Europees Mensenrechtensysteem ......................................................................................... 39
7.1. De Raad van Europa .............................................................................................................. 39
7.1.1. Interne structuur ................................................................................................... 39
7.1.2. Het Europees Verdrag van de Rechten van de Mens – 1950 ............................... 40
7.1.3. Het Europees Sociaal Handvest – 1961 ................................................................ 43
7.1.4. Overige verdragen................................................................................................. 44
7.2. De Organisatie voor Veiligheid en Samenwerking in Europa (OVSE) ................................... 46
7.2.1. Onderhandelings- en beslissingsorganen ............................................................. 46
7.2.2. Operationele structuren en instellingen ............................................................... 47
7.2.3. Diplomatieke aanpak ............................................................................................ 48
7.2.4. Basisthema’s ......................................................................................................... 49
7.3. De Europese Unie.................................................................................................................. 50
7.3.1. Verdrag van Rome – 1957 ..................................................................................... 50
7.3.2. Inspiratie van het Hof van Justitie......................................................................... 50
7.3.3. Geleidelijke incorporatie in EU-wetgeving............................................................ 51
7.3.4. Extern beleid ......................................................................................................... 52
8. Inter-Amerikaanse Mensenrechtensysteem ................................................................................. 53
8.1. Historische context ............................................................................................................... 53
8.2. Structuur van de organisatie van Amerikaanse staten ......................................................... 53
8.3. Kenmerken van het Inter-Amerikaans Mensenrechtensysteem .......................................... 55
8.3.1. Gelijkenissen en Verschillen met andere Mensenrechtensystemen .................... 55
8.4. Bescherming van Mensenrechten onder het OAS-Handvest ............................................... 55
8.5. De Amerikaanse Verklaring inzake Rechten en Plichten van de Mens ................................. 56
8.6. Toezicht op het OAS-Handvest ............................................................................................. 56
8.6.1. Samenstelling en organisatie van de Commissie .................................................. 56
8.6.2. Bevoegdheden van de Commissie als Toezichtsorgaan op het OAS-Handvest .... 56
8.7. De Amerikaanse Conventie inzake Mensenrechten en haar Protocollen ............................ 57
8.7.1. Historiek en kenmerken ........................................................................................ 57
8.7.2. Verplichtingen van staten ..................................................................................... 58
8.8. Toezicht op de Amerikaanse Conventie en de Protocollen .................................................. 58
8.8.1. De Commissie als toezichtsorgaan ........................................................................ 58
8.8.2. Het Inter-Amerikaans Hof als toezichtsorgaan ..................................................... 59
8.9. Andere Mensenrechtenverdragen........................................................................................ 60
9. Het Afrikaans systeem ter bescherming van mensenrechten en rechten van volkeren .............. 61
Page 2 of 66
,9.1. Historische context ............................................................................................................... 61
9.2. Structuur van de Afrikaanse Unie ......................................................................................... 62
9.3. Het Afrikaans Handvest inzake Mensen- en Volkenrechten ................................................ 63
9.3.1. Kenmerken ............................................................................................................ 63
9.3.2. Verplichtingen van Verdragspartijen .................................................................... 63
9.3.3. Toezicht op het Afrikaans Handvest ..................................................................... 64
9.4. Andere Afrikaanse Mensenrechtenverdragen...................................................................... 66
Page 3 of 66
, 1. DEFINITIE EN KENMERKEN VAN DE RECHTEN VAN DE MENS
1.1. DEFINITIE EN DOELSTELLING
Mensenrechten = Fundamentele waarden die niet mogen worden aangetast – noch door de staat, noch door
andere individuen – rechten die individuen beschikken op basis van het feit dat we mensen
zijn.
We beschikken over mensenrechten op basis van onze menselijke natuur, ongeacht geslacht, huidskleur, ras,
godsdienst, … Er mag geen discriminatie zijn, alle mensen beschikken over mensenrechten. In de menselijke
natuur zijn we allemaal gelijk.
Doelstelling:
1. Bescherming van de individuen tegen de overheid, omwille van de tendens dat de overheid macht heeft
en die macht zal misbruiken. Bescherming tegen willekeur van de overheid (machtsmisbruik) om mensen
te onderdrukken en om op die manier individuen de ruimte te geven om zich te kunnen ontplooien als
mens/een menswaardig leven te kunnen leiden.
Individuen beschikken over rechten en die creëren overheden, die overheden moeten functioneren binnen
een kader waarbinnen zij legitiem kunnen werken.
2. Bescherming tegen misbruiken van andere actoren (bv. Internationale organisaties, bedrijven,…)
➔ Die fundamentele waarden hebben de bedoeling om ons, de individuen, de voorwaarden te geven om ons
te ontplooien als mens en om op een menswaardige manier te kunnen leven.
Het gaat om de overheid die:
1) Zelf de mensenrechten moet respecteren
2) Ervoor zorgen dat die mensenrechten niet geschonden worden in de horizontale werking
Individuen zijn niet langer de enige actoren op internationaal vlak die mensenrechten kunnen inroepen, ook
groepen van mensen of rechtspersonen kunnen zich beroepen op mensenrechten:
- Zelfbeschikkingsrecht van een bevolkingsgroep om een staat te creëren
- Rechtspersonen, bedrijven/vennootschappen kunnen ook over mensenrechten beschikken.
1.2. VERSCHILLENDE VERHOUDINGEN VAN MENSENRECHTEN
De mensenrechten gelden ten opzichte van een autoriteit/overheid/staat. Het gaat om een verticale verhouding
van de mensenrechten: wij, individuen beschikken over mensenrechten en het is de Staat die een plicht heeft
ten opzichte van de bevolking om die rechten te respecteren.
Wij kunnen die mensenrechten ook inroepen tegen de andere individuen. Dat zouden individuen kunnen zijn
die mensenrechtenverplichtingen hebben tegenover andere mensen.
➔ Verticale verhouding: De overheid die plichten heeft en individuen die beschikken over rechten tegen-
over de overheid.
➔ Horizontale verhouding: Individuen die verplichtingen hebben tegenover andere individuen, mensen-
rechtenrelaties (ouders-kind: recht op voeding)
Niet altijd evident aangezien de mensenrechten gebaseerd zijn op het verticaal perspectief:
o In een horizontale werking van mensenrechten is het moeilijk om gebruik te maken van de mogelijkheid om
uitzonderingen te voorzien om mensenrechten te beperken want het is de overheid die dit moet doen. Het
is de overheid die een verplichting heeft en die onder bepaalde voorwaarde die verplichting kan beperken.
o Afdwingbaarheid: mensenrechten worden doorgaans erkend door Verdragen en daar heb je ook eigen aan
een toezichtsorgaan. Enkel de staten kunnen aansprakelijk gesteld worden voor het schenden van mensen-
rechten
Page 4 of 66
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
√ Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, Bancontact of creditcard voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper celine_devriese. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €14,79. Je zit daarna nergens aan vast.