100% tevredenheidsgarantie Direct beschikbaar na betaling Zowel online als in PDF Je zit nergens aan vast
logo-home
Samenvatting medische ethiek 2023 €10,49   In winkelwagen

Samenvatting

Samenvatting medische ethiek 2023

 117 keer bekeken  5 keer verkocht

Samenvatting van slides + notities van de lessen van Gastmans. In academiejaar 22-23 was prof Dierickx afwezig waardoor zijn lessen niet gekend moeten zijn, deze staan ook niet hier in vermeld.

Laatste update van het document: 1 jaar geleden

Voorbeeld 4 van de 33  pagina's

  • 19 januari 2023
  • 19 januari 2023
  • 33
  • 2022/2023
  • Samenvatting
Alle documenten voor dit vak (18)
avatar-seller
bsct1094
1 Waardigheid bevorderende zorg
Inleiding
 Ethiek = kritisch en systematisch nadenken over menselijk gedrag in het licht van
menswaardigheid.
o Descriptieve/beschrijvende ethiek: beschrijft de waarden en normen die
in een bepaalde context aanwezig zijn
 vb. toestemming vragen voor we een bepaalde therapie starten
 Informed consent = norm die waarden voor autonomie respecteert
o Meta ethiek/fundamentele ethiek: nadenken over bepaalde begrippen
die in de ethiek gebruikt worden en daar hard over nadenken (zoals
filosofen)
 ‘Is er een ethiek die voor iedereen geldt of is dit altijd gekoppeld aan
een bepaalde gemeenschap?’
o Normatieve ethiek: gaat naar bepaald ethische problemen kijken en zien
wat in die context ethisch goed handelen is
-> je beschrijft niet maar je schrijft voor, je zegt hoe je moet handelen. NIET
NEUTRAAL
 Utilitarisme: goed is de handeling die zoveel mogelijk nut oplevert
voor zoveel mogelijk mensen
 vb. pandemie: als er toevloed is van patiënten bij IC moet je
keuzes maken welke patiënt je eerst/wel/niet behandelt
-> eerst patiënten waarvan je zeker bent ze de beste prognose hebben met de
behandeling
 Deontologie: menselijk gedrag heeft een intrinsieke kwaliteit. Er is
menselijk gedrag dat intrinsiek goed is en er is menselijk gedrag dat
intrinsiek slecht is.
Je moet alleen handelingen doen die intrinsiek goed zijn en je mag
geen
Handelingen doen die intrinsiek slecht zijn.
 Vb. liegen/mens doden is intrinsiek slecht
-> euthanasie is slecht
-> soms de waarheid niet vertellen is de betere optie
 Personalistische ethiek: handeling is ethisch goed als ze de menselijke
persoon in al zen aspecten bevordert
-> Alles wat een mens doet ontplooien/beter voelen is goed. Je moet de mens
in al z’n dimensies promoten:

6 dimensies van de mens

o Lichamelijk
o Psychisch/uniciteit: ‘ieder mens is uniek en reageert anders’
o Rationaliteit: mensen zijn niet individuen die zich ontplooien dankzij hun
relaties die ze hebben met mensen waar ze dichtbij staan
o Sociale: je maakt als mens deel uit van groepen/samenlevingen vb. arts,
Belg, … enkel in groepen kan je dingen gedaan krijgen (crf. Politiek)
o Morele: mensen hebben bepaalde waarden die ze belangrijk vinden vb.
respect, gelijkheid etc. je handelt hiernaar in je gedrag
o Existentiële: de mens is een zin wezen, het wil betekenis vinden in zen
leven/gedrag = universeel (religieus of niet religieus)
-> Een handeling is goed als je een mens in al deze dimensies bevordert

 Waarden: eerlijkheid, respect, gelijkheid, solidariteit, gezondheid, leven
o Waarden zijn kwaliteiten die we bij een ander/ons zelf kunnen vaststellen en
we spontaan als positief beschouwen
0

, o Ze geven zin aan ons gedrag, ze verantwoorden je gedrag -> ze motiveren
je
 Normen: je mag niet liegen (waarheid), je mag niet doden (leven)
o Normen zeggen wat je wel/niet mag doen om die waarden te realiseren
 Het geweten is een capaciteit in ons die geïnformeerd is van de waarden en
normen die wij belangrijk vinden
o Als we moeilijke keuzes moeten maken dan volg je je geweten = spontane
reflex om voor het goede te kiezen
-> Medisch ethische problemen zijn botsingen van waarden: deze bespreken we

Een ethiek van principes
 Conflict van principes
o Respect voor autonomie
 Altijd de wil van de patiënt volgen (vrij jong, ontstaan in de jaren ’60)
o Nonmaleficence
 Geen kwaad doen, schade berokkenen (oud, eed van Hippocrates)
o Beneficence
 Goed doen, patiënt vooruithelpen
o Rechtvaardigheid
 Sociaal ethisch principe
 Belangrijkheid wisselt naargelang situatie vb. autonomie tijdens pandemie is
zeer laag
! Normaal is autonomie dominant
 In praktijk soms conflict tss 2 of meerdere principes:
o Bv. euthanasie: respect voor de autonomie ↔︎nonmaleficence
o Bv. abortus: respect voor de autonomie ↔︎nonmaleficence
 Kenmerken van principebenadering
o Theoretisch en oplossingsgericht
 Afweging van theoretische principes → welke krijgt prioriteit?
 Complexiteit van casus reduceren
 Maakt het makkelijker om casus te bespreken en op te lossen
o Nadruk op respect voor autonomie: neutraal?
 Vaak voorgesteld als belangrijkste principe
 Oplossing heel vaak al gemaakt
o Nadruk op ‘wat moet ik doen?’
 Observeerbare handeling
 Centrale vraag: euthanasie uitvoeren of niet?
 Vergeten randfenomenen
o Morele houdingen
o Het hele zorgproces
 Fasen in het zorgproces
 Tijd
 De particuliere zorgcontext
o Relationele context
 Heeft kind/partner, verankerd in relationeel netwerk → belangrijk om
hen te betrekken
o Institutionele context
 Psychiatrie in universitair ziekenhuis, langere
behandelingsgeschiedenis en opname
o Maatschappelijke context
 Wetgeving rond euthanasie, rekening houden met bepaalde criteria

Casus Caroline pagina 18
Nonmaleficence (niet schaden) naar de patiënt toe maar ook naar haar zoon en
partner?
1

,Moet ik nu euthanasie doen of niet? MAAR euthanasie is maar 1 act, hier voorafgaand
is al een heel proces. Ze vraagt hier al voor de 3e keer voor euthanasie
 Bij principebenadering wordt vaak het hele zorgproces vergeten

6 stadia in euthanasie-zorgproces
o Gevoel op voorhand dat er een vraag komt bij
bepaalde patiënt
o Vraag wordt voor het eerst gesteld
o Besluitvorming-proces (praten met patiënt, artsen,
familie)
o Beslissing (euthanasie ja of nee) verpleegkundigen
o Voorbereiding euthanasie (wanneer, wat wil je
hiervoor nog doen, wie wil je nog zien)
o Uitvoering van euthanasie
o Nazorg (van het lichaam, opvang familie,
administratie)
 Je moet kijken naar hoe de arts gedurende die
weken/maanden het gehele proces gehandeld
heeft (het is veel meer dan focussen op de act van
euthanasie zelf)


Drie ethische pijlers van gezondheidszorg
 Concreet beleefde ervaring
 Dialogale interpretatie
 Ethische standaard

Concepten van kwetsbaarheid – zorg – waardigheid

Concreet beleefde ervaringen

 Concrete ervaringen en belevingen van mensen die in zorg betrokken zijn: “Zorg
gebeurt tussen mensen”
o Niet uit algemene principes/theorie nadenken, maar uit de ervaring.
o Ethische problemen worden beleefd door mensen, het is niet theoretisch.
 ‘Hoe heb je als patiënt het zorgproces beleefd?’ i.p.v. ‘Werden al je keuzes
gerespecteerd?’
o Taalgebruik zeer belangrijk: door de termen die je gebruikt ga je al uit van
een bepaalde opvatting
 Werden al je keuzes gerespecteerd: Je gaat er al vanuit dat het
principe "respect voor autonomie" gerespecteerd is
 Hoe heb je als patiënt het zorgproces beleefd: neutrale vraag, er
komen geen principes tot uiting
 Ervaringsethiek ‘van binnenuit’ i.p.v. theoretische ethiek ‘van buitenaf’
o Rechtstreeks met mensen die bij de casus betrokken zijn in dialoog gaan
bv. familieleden, collega artsen, verpleegkundigen, psychologen, …
 Kwalitatieve onderzoeksmethoden
o a.d.h.v. diepte-interviews de belevingen proberen te begrijpen bij de
verschillende partijen
Bv. onderzoek hoe neontologen de beslissing nemen om een te vroeg
geboren baby’tje te reanimeren ja of nee risico; zware handicap = moeilijk
afwegingsproces welk kindje wel en welk kindje niet, 20 neontologen kunnen
interviewen waaruit duidelijk is hoe zij met deze situatie omgaan
 Emancipatorische kracht
o Doordat mensen die er baat bij hebben hun mening over het onderwerp te
2

, kunnen geven
 Kwetsbaarheid
o Mensen die betrokken zijn in ethische problemen voelen zich
kwetsbaar, niet enkel de patiënt is kwetsbaar, het is een gedeelde
ervaring.

Interpretatieve dialoog
= in dialoog gaan (communiceren) om te begrijpen wat de ander zegt (interpretatie)

 Zorg realiseert zich doorheen de tijd (proces)
o Het is een proces, niet 1 act/handeling
 Interpersoonlijke context van zorg
 Goede zorg verlenen door communicatie en dialoog
o Met elkaar in dialoog geen en elkaar proberen te verstaan:
belangrijk om tot standpunt te komen en om te begrijpen wat de
patiënt nu juist wil
 Interpretatieve karakter van zorg
o Proberen als iemand euthanasie vraagt te achterhalen waarom die dat
vraagt
o Opvattingen zijn nooit volledig helder en hoe mensen nadenken
beantwoord niet altijd aan eigen logica
 Veel dialoog nodig om te begrijpen wat iemand wil
 Zorg
o Begrijpen wat de persoon wil en daarnaar handelen


Voorafgaande wilsverklaring
= Documenten die je kan invullen waarin staat wat je nog wel/niet wil wanneer je niet
meer in staat bent hier zelf over te beslissen
+ staat wat de patiënt nog wel wil -> heeft geen kracht van wet omdat hierdoor de
arts verplicht kan worden behadelingen te doen die medisch onzinvol zijn
vb. euthanasie kan bij mensen die onomkeerbaar buitenbewustzijn zijn =
hersendode
patiënten
- staat wat de patiënt niet meer wil -> heeft kracht van wet: je MOET die respecteren
vb. niet gereanimeerd worden

Ethische standaard
 Twee normatieve vragen:
o Waarom moeten wij zorgen? (= fundamentele ethische vraag)
 Moeten we voor mensen met dementie nog wel zorgen? Want er zijn
heel veel redenen om hier niet voor te zorgen. (Kost veel geld)
 Argumenten:
o Het is onmenselijk om er niet voor te zorgen
o Mensen zijn verbonden en hebben een
verantwoordelijkheid tov. Elkaar
o = ethische argumentaties
o Wat is goede zorg? (= toegepaste ethische vraag)
 Antwoord op deze vragen veronderstelt mensbeeld
o Individualistisch mensbeeld
o Relationeel mensbeeld
 Levensbeschouwelijke grondslag van ethiek (mens-wereld-God)
o Levensbeschouwing = hoe kijk je naar de mens, de wereld en naar of er
iets ‘hoger’ is
3

Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:

√  	Verzekerd van kwaliteit door reviews

√ Verzekerd van kwaliteit door reviews

Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!

Snel en makkelijk kopen

Snel en makkelijk kopen

Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, Bancontact of creditcard voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.

Focus op de essentie

Focus op de essentie

Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!

Veelgestelde vragen

Wat krijg ik als ik dit document koop?

Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.

Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?

Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.

Van wie koop ik deze samenvatting?

Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper bsct1094. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.

Zit ik meteen vast aan een abonnement?

Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €10,49. Je zit daarna nergens aan vast.

Is Stuvia te vertrouwen?

4,6 sterren op Google & Trustpilot (+1000 reviews)

Afgelopen 30 dagen zijn er 79202 samenvattingen verkocht

Opgericht in 2010, al 14 jaar dé plek om samenvattingen te kopen

Start met verkopen
€10,49  5x  verkocht
  • (0)
  Kopen