Preventie van
functieverlies
1.Functionele mogelijkheden in kaart brengen
Mogelijkheden en beperkingen van zorgvrager bij dagelijks functioneren nagaan
Dagelijks functioneren: activiteiten dagelijks leven en instrumentele activiteiten dagelijks leven
Nodig om veranderingen en negatieve uitkomsten voor te blijven
In kaart brengen door Katz-schaal en IADL-schaal van Lawton en Brody
Als verpleegkundige
Evalueer je mogelijkheden door ADL en IADL te observeren en te bevragen
In dialoog de gewenste ondersteuning in kaart brengen
Nagaan welke oorzaak en verantwoordelijkheden kunnen zijn
1.1. Katz-schaal
Bevraging waarin persoon hulp nodig heeft bij uitvoeren activiteiten
Wassen, kleden, verplaatsen, toiletbezoek, continentie en eten
Opsporen problemen bij uitvoeren ADL en opstellen zorgplan
Katz-schaal wordt ook gebruikt voor financiering van de zorgkost in WZC’s
Men gaat ook vaak oriëntatie in tijd en ruimte hiermee meten door de mini mental state
eraan te koppelen
Zorgprofielen: o-d of 0-4
o O: bijna geen hulp nodig
o A: lichte zorg; beperkte hulp nodig
o B: zorgafhankelijk: uitgebreide hulp van 3 e nodig
o C: zwaar fysiek zorgafhankelijk: zwaar fysiek afhankelijk of comateuze patiënten
o D: diagnose dementie aan hand van diagnostische bilan
1.2. Belrai
Resident assessment instrument
Gezondheids- en welzijnssituatie in kaart te brengen bij kwetsbare ouderen
Uitgebreide set gegevens te verzamelen kan men kwetsbare personen in kaart brengen
Algoritme en gefundeerde evaluatie van risico’s en opportuniteiten en helpt bij kiezen
interventies
Kan binnen veel zorginstellingen gebruikt worden
1.3. IADL-schaal van Lawton en Brody
Bekwaamheid om instrumentele activiteiten dagelijks leven uit te voeren
Winkelen, eten maken, huishouden, wassen, vervoer, medicatie en financieel beheer
2.Klinisch redeneren als proactieve methodiek
Risico-inschatting, vroeg signalering, probleemanalyse, interventie en opvolging
Als verpleegkundige
Belangrijke, positieve invloed hebben op gezondheid van zorgvragers
Kennis hebben van achteruitgang van reservecapaciteit en verhoogde risico op ontstaan
, geriatrische syndromen
3.Comprehensive geriatric assesment als
hefboom
Multidisciplinair onderzoek dat verschillende problemen opspoort, beschrijft en verklaart
Zo bekom je ene volledig zorgplan
Lichamelijke en psychosociale mogelijkheden
3 stappen
Opsporen zorgontvangers met kwetsbare gezondheidstoestand
Evalueren van gedetecteerde personen
Uitvoeren van aanbevelingen die uit evaluatie verder komen
Personen met hoge leeftijd, lichamelijke ziekte, geriatrische syndromen, functieverlies en sociale
problematiek
4.Ziekenhuis gerelateerd functieverlies
ADL beperkingen kunnen niet altijd vermeden worden
Hangen samen met verouderingsproces, acute en chronische aandoeningen
Ziekenhuisopname is riskant en verhoogd risico zoals infecties, incontinentie, delier, …
Verlies van zelfredzaamheid
4 factoren die functieverlies mee in hand hebben
Gezondheidstoestand: door ziekenhuisopname kan functieverlies verhogen, ontslag bepaalt ook
mee herstel
o Preventie functieverlies vraagt om interventies bij opname, tijdens verblijf en na ontslag
o Interventies op risicofactoren en niveau organisatie van zorg
o Vorming over kwetsbare ouderen in ziekenhuis
o Als men geriatrisch geschoold is kan men op andere diensten meer aandacht geven aan
deze problemen
Initiatieven om geriatrische zorg aantrekkelijker te maken
o Meer geriatrische expertise en bestaffing voor vroegtijdige mobilisatie meedoen
Functieverlies door complicaties
o Spierafname door bedrust
Geriatrisch co-mangement: passende zorg bieden voor ouderen
o Inspraak zorgvragers en mantelzorgers is van belang, informeren in verband met ontslag
en wat erna
o Geriatrische dienst op spoed uitbreiden
Als verpleegkundige
Rol in voorkomen van functieverlies die opgenomen worden
Inschatten of oudere verhoogd risico heeft op functieverlies en complicaties
Specifieke zorg bieden is belangrijk
5.Geriatrische kennis draagt bij tot goede zorg
Observeren, actief in dialoog gaan en gebruik meetinstrumenten
Zo verzamelen we alle nodige gegevens
, Zo kunnen we ook vroegtijdig kwetsbare toestanden herkennen en aansluiten bij behoeften en
wensen
Complicaties verminderen en functieverlies beperken
Zorg voor
incontinentie
1.Van continentie naar verhoogde gevoeligheid
voor urine-incontinentie
In kindertijd leren we hoe sluitspier werkt
Op tijd naar toilet gaan of er hulp bij krijgen
Veranderingen bij ouder worden
Blaascapaciteit, vullingsgevoel en contractiliteit neemt af
o Residuvolume neemt toe, mogelijkheid mictie uitstellen neemt af
Neurologische veranderingen kunnen ongeremde blaascontracties optreden en sterke
mictiedrang geven
Uitscheiding bij nieren vertraag meer urine ’s nachts
Menopauze verlaagt oestrogeen bekkenbodemspieren functioneren minder
Bij mannen vergrote prostaat langzame en fijne urinestraal moeite plassen, druppelen,
blaasretentie
Minder snel kunnen verplaatsen niet optijd op toilet
Kwetsbaarheid is nadelig op processen zoals continentie behouden
Andere
Zwangerschappen, vaginale bevallingen en abdominale ingrepen
Kaatsen op zenuwen waardoor kans urine-incontinentie groter is
Urogenitale prolaps of verzakking verhoogd
Als bekkenbodemspieren goed werken blijven alle organen op zijn plaats
2.Gevolgen van urine-incontinentie
Stress, schaamte en verlies zelfwaardegevoel
Psychische problemen, invloed sociale contacten en activiteiten
Belangrijke factor voor vallen
Verhoogd risico op schimmelinfectie, dermatitis en decubitus
Financiële gevolgen
o Groot forfait voor urine-incontinentie en fecale bij personen die voor ADL afhankelijk zijn
van iemand
o Klein forfait voor onbehandelbare incontinentie
o Forfaits worden vaak gebruikt door patiënt om materiaal te kunnen kopen
o Eigenlijk zouden we eerst naar een verpleegkundige of huisarts moeten i.p.v. materiaal
, 3.Chronische en acute urine-incontinentie bij
kwetsbare ouderen
Prevalentie neemt toe naarmate leeftijd
Chronische incontinentie is na 6 maanden behandelen nog aanwezig
Voor elke vorm is er behandeling mogelijk
Acute ontstaat plots en meestal tijdelijk en omkeerbaar
Tijdig screenen, analyseren en behandelen kunnen continentie herstellen
Zorg voor continentie staat centraal bij ontstaan of verergeren
Risico-inschatting, vroeg signalering, probleemanalyse, interventie en monitoring is belangrijk
Urge-incontinentie Ongewild verlies na onbedwingbare en plotse aandrang tot plassen
Kan niet uitgesteld worden
Overactieve blaas
Stressincontinentie Toename intra-abdominale druk
Niezen, hoesten, lachen
Linken aan verzwakte bekkenbodemspieren
Gemengde urine- Combinatie van urge- en stressincontinentie
incontinentie
Overloop Overvulling blaas door verminderde werking spieren
Vermoeilijkte afvoer van urine door obstakel of vernauwing
Er ontstaan urineretentie
Blaas loopt door grote druk met druppels of scheuren leeg
Functionele Fysieke of cognitieve beperkingen die moeilijk maken om toilet te bereiken
Urogenitaal systeem werkt normaal
Incontinentie is gevolg van andere aandoeningen of omgevingsfactoren
4.Risico inschatting en vroeg signalering van
acute urine-incontinentie
Symptomen worden maar nauwelijks vernoemt
Redenen; schaamte, kennis te kort over behandelingen en dat het maar normaal is
Als verpleegkundige moet je het eigenlijk zelf mee opsporen, analyseren en behandelen
In gesprek gaan voor verzameling van gegevens
International consultation on incontinence questionnaire- short form is meet instrument
Bijhouden mictiedagboek geeft info over ernst en aard
Als verpleegkundige:
Observatie is belangrijk
Urinevlekken op kledij, maandverband,
Bij vermoeden eerste stap zetten tot bevraging
Hoe vlugger we oorzaak weten hoe sneller een behandeling kan starten