Met deze samenvatting behaalde ik een 15/20 op het examen van School-en onderwijsbeleid. Deze samenvatting is zeer uitgebreid en bevat alle tekeningen uit het boek.
School- en
onderwijsbeleid
Doeltreffend schoolbeleid
,
,Inhoud
Deel 1 ...................................................................................................... 7
Omtrent ‘beleid’, beleidsvoerend vermogen en aanverwante begrippen . 7
1 Invulling van ‘beleid’ als opstap naar beleidsvoerend vermogen .............. 7
2 Omtrent beleidsvoerend vermogen ..................................................... 7
2.1 Over ‘beschikbare beleidsruimte’ .................................................. 8
2.1.1 De keerzijde van een groeiende beleidsruimte ........................... 8
2.1.2 Samenhang tss (het benutten van) de beleidsruimte en
beleidsvoerend vermogen ................................................................. 9
2.2 Over ‘succesvol aanwenden’......................................................... 9
2.2.1 De inbedding in schooleffectiviteits- en
schoolontwikkelingsonderzoek ........................................................... 9
2.2.2 (Afbakening van) indicatoren van beleidsvoerend vermogen ...... 10
2.3 Over ‘proces van behouden of veranderen’ ................................... 10
2.4 Over verbeteren van onderwijskwaliteit en doelen bereiken ............ 11
3 Aanverwante begrippen .................................................................. 12
3.1 Fasen in het beleidsvoeringproces ............................................... 12
3.2 Beleidsdomeinen als concrete focus van BVV ................................ 12
DEEL 2 ................................................................................................... 14
Culturele en structurele aspecten van scholen ...................................... 14
1 Inzicht in BVV: culturele aspecten van de school................................. 14
1.1 Gedeelde normen, waarden en onuitgesproken assumpties als
bouwstenen van cultuur .................................................................... 14
1.2 Waaruit blijkt de cultuur van scholen? ......................................... 15
1.3 Ter illustratie: Een op cultuur gebaseerde typologie van scholen ...... 16
2 Inzicht in BVV: structurele aspecten van de school .............................. 17
2.1 Structuur geconcretiseerd: positionele en procedurele organisatie .... 17
2.2 Ter illustratie: passend vermogen aan structurele aspecten ............ 18
DEEL 3 ................................................................................................... 19
Acht dragers van beleidsvoerend vermogen .......................................... 19
1 Doeltreffende communicatie ............................................................ 19
1.1 Sporen naar doeltreffende communicatie ..................................... 19
1.1.1 Culturele aspecten van doeltreffende communicatie ................. 19
1.1.2 Organisatorische aspecten van doeltreffende communicatie ....... 20
1.2 Beleid maken van doeltreffende communicatie .............................. 21
1.2.1 Een STAVAZA..................................................................... 21
1.2.2 Aanknopingspunten ............................................................ 23
,2 Ondersteunende relaties en samenwerking ........................................ 24
2.1 Sporen naar ondersteunende professionele en persoonlijke relaties .. 24
2.1.1 Culturele aspecten van ondersteunen professionele en persoonlijke
relatie 25
2.1.2 Schoolorganisatorische aspecten van ondersteunende professionele
en persoonlijk relaties .................................................................... 25
2.2 Beleid maken van ondersteunende relaties ................................... 26
2.2.1 Een STAVAZA..................................................................... 26
2.2.2 Aanknopingspunten ............................................................ 27
3 Gedeeld leiderschap ....................................................................... 31
3.1 Sporen naar gedeeld leiderschap ................................................ 31
3.1.1 Culturele aspecten van gedeeld leiderschap ............................ 32
3.1.2 Organisatorische aspecten van gedeeld leiderschap .................. 32
3.2 Beleid maken van een gedeeld leiderschap ................................... 33
3.2.1 Een STAVAZA..................................................................... 33
3.2.2 Aanknopingspunten ............................................................ 35
4 Gezamenlijke doelgerichtheid .......................................................... 37
4.1 Sporen naar gezamenlijke doelgerichtheid.................................... 37
4.1.1 Culturele aspecten van gezamenlijke doelgerichtheid ................ 37
4.1.2 Schoolorganisatorische aspecten van gezamenlijke doelgerichtheid
38
4.2 Beleid maken van gezamenlijke doelgerichtheid ............................ 38
4.2.1 STAVAZA........................................................................... 38
4.2.2 Aanknopingspunten ............................................................ 41
5 Responsief vermogen ..................................................................... 42
5.1 Sporen naar responsief vermogen ............................................... 43
5.1.1 Culturele aspecten van responsief vermogen ........................... 44
5.1.2 Schoolorganisatorische aspecten van responsief vermogen ........ 45
5.2 Beleid maken van responsief vermogen ....................................... 46
5.2.1 STAVAZA........................................................................... 46
5.2.2 Aanknopingspunten ............................................................ 47
6 Innovatief vermogen ...................................................................... 51
6.1 Sporen naar innovatief vermogen ............................................... 51
6.1.1 Culturele aspecten van innovatief vermogen ........................... 51
6.1.2 Organisatorische aspecten van innovatief vermogen ................. 52
6.2 Beleid maken van innovatief vermogen ........................................ 52
6.2.1 STAVAZA........................................................................... 52
, 6.2.2 Aanknopingspunten ............................................................ 55
7 Een geïntegreerd beleid .................................................................. 61
7.1 Sporen naar geïntegreerd beleid ................................................. 61
7.1.1 Culturele aspecten van een geïntegreerd beleid ....................... 61
7.1.2 Schoolorganisatorische aspecten van een geïntegreerd beleid .... 62
7.2 Werk maken van geïntegreerd beleid .......................................... 63
7.2.1 STAVAZA........................................................................... 63
7.2.2 Aanknopingspunten ............................................................ 66
8 Reflectief vermogen ....................................................................... 71
8.1 Sporen naar reflectief vermogen ................................................. 71
8.1.1 Culturele aspecten van reflectief vermogen ............................. 71
8.1.2 Schoolorganisatorische aspecten van reflectief vermogen .......... 72
8.2 Beleid maken van reflectief vermogen ......................................... 72
8.2.1 STAVAZA........................................................................... 72
8.2.2 Aanknopingspunten ............................................................ 75
,
, Deel 1
Omtrent ‘beleid’, beleidsvoerend vermogen en aanverwante begrippen
1 Invulling van ‘beleid’ als opstap naar beleidsvoerend vermogen
DEF: (School)beleid is het geheel van aan elkaar in de tijd gerelateerde en
structureerde handelingen van verschillende leden van een schoolteam die
beogen een vooropgesteld doel te realiseren.
Vier karakteristieken die beleid onderscheiden van niet-beleid:
- Tijdselement: Er is sprake van reeks aan elkaar gerelateerde handelingen
in de tijd (chronologie → handelingen leiden tot nieuwe activiteiten)
- Doelgerichtheid: Beleidsactiviteiten w gestuurd door een te bereiken doel
(duidelijk geformuleerde doelen)
- Gestructureerd en geformaliseerd verloop: Handelingen moeten in
voldoende mate georganiseerd w volgens duidelijke gedragsvoorschriften,
bevoegdheden en procedures
o Impliciet ⟷ expliciet
▪ Impliciet: bepaalde trend in dingen die gerealiseerd w
(zonder expliciet uitgesproken)
▪ Expliciet: Uitdrukkelijke beslissing nemen en communiceren
om bepaalde koers te varen
- Betrokkenheid van verschillende actoren
Er w niet steeds aan alle kenmerken even hard voldaan: continuüm! → grijze
zone
2 Omtrent beleidsvoerend vermogen
DEF: Het beleidsvoerend vermogen is de mate waarin een school de haar
beschikbare beleidsruimte succesvol aanwendt om te komen tot een voortdurend
proces van behouden of veranderen van haar functioneren met als doel het
verbeteren van haar onderwijskwaliteit en het bereiken van de haar opgelegde
en eigen doelen.
7
,2.1 Over ‘beschikbare beleidsruimte’
Meer groeiende en autonoom in te vullen beleidsruimte
- Scholen hebben altijd beleid gevoerd maar mate waarin scholen eigen
accenten kunnen leggen is enorm toegenomen
- Vroeger:
o Zwaartepunt bij overheid
▪ Beleidsverantwoordelijken ontwikkelden door jaren heen
omvangrijk geheel van regelgeving die scholen dienden te
volgen en uit te voeren
▪ Centralisering met sterke nadruk op externe evaluatie
- Tegenwoordig:
o Sterke regulering vormt belemmering voor beweegruimte scholen
▪ Eigen schoolbeleid uitvoeren: minder centraal ontwikkelde
beslissingen
▪ Aanpassing aan noden van leerlingen en opvoedingsproject
Decreet betreffende de kwaliteit van het onderwijs (2009)
- Gaat uit van kracht en beleidsvoerend vermogen van
onderwijsinstellingen om zelf in te staan voor kwaliteitsvol onderwijs
- Er w van scholen verwacht dat ze steeds meer verantwoordelijkheid
dragen voor ontwikkelen en garanderen van onderwijskwaliteit =
‘interne kwaliteitszorg’
- Twee sleutelelementen:
o Elke onderwijsinstelling is ervoor verantwoordelijk kwaliteitsvol
onderwijs te verstrekken en geboden onderwijs kwaliteitsvol te
ondersteunen (art 4.)
o Realisatie van art. 4 veronderstelt dat instelling beschikt over
beleidsvoerend vermogen dat haar in staat stelt om zelfstandig
kwaliteitsvol beleid te voeren
2.1.1 De keerzijde van een groeiende beleidsruimte
Centrale overheid gaat zich sterker richten op resultaten vh onderwijs
- Aflijnen en voorschrijven van resultaten die onderwijs zou moeten
bereiken
- Verschuiving regelgeving van proces ⟶ resultaat
o Toegekende autonomie ⟹ relatief
o Decentralisatie, deregulering en autonomievergroting is daarom niet
even ‘bevrijdend’
o Scholen moeten participatie) en overlegorganen in het leven roepen
o Scholen zien zich steeds meer geconfronteerd w met talrijke – niet
meteen onderwijsgebonden – voorschriften
o Autonomievergroting ⟹ retorisch (mooi praten)
8
,2.1.2 Samenhang tss (het benutten van) de beleidsruimte en
beleidsvoerend vermogen
Beleid van een overheid die scholen veel beleidsruimte geeft, kan enkele effectief
zijn als scholen over beleidsvoerend vermogen beschikken
Kwaliteitsdecreet (2009) geeft de pedagogische begeleidingsdiensten de
expliciete opdracht om scholen de ondersteunen bij realisatie van gun eigen
pedagogisch project, bevorderen van onderwijskwaliteiten en ontwikkeling tot
professionele lerende organisatie
Bepaalde schoolkenmerken dragen bij tot succesvol aanwenden van beschikbare
beleidsruimte
2.2.1 De inbedding in schooleffectiviteits- en
schoolontwikkelingsonderzoek
Een zoektocht naar wat werkt
- Kenmerken school in verband brengen met llnprestaties
- °jaren ’60, determinanten van kansenongelijkheid
Niet alleen wat werkt, ook waarom, en hoe verbeteren en veranderen
➔ ook school (leiderschap, klimaat en samenwerking) bleek cruciale factor
voor succesvolle verandering
9
, 2.2.2 (Afbakening van) indicatoren van beleidsvoerend vermogen
Mate waarin scholen over beleidsvoerend vermogen (BVV) beschikken bepaalt in
sterke mate het succes waarmee de beleidsruimte wordt aangewend
Concretiseren a.d.h.v. tastbare en meetbare indicatoren, deze zijn:
- Getoetst aan empirische evidentie
- De mogelijkheid om als school om hierop invloed uit te oefenen
- De mate waarin deze conceptueel van elkaar te onderscheiden zijn
Acht indicatoren m.b.t. schoolbeleid
1. De school communiceert doeltreffend
2. De school streeft naar ondersteunende relaties
en samenwerking
3. De school streeft door middel van gedeeld
leiderschap naar betrokkenheid
4. De school streeft naar gezamenlijke
doelgerichtheid
5. De school is responsief tav interne en externe
verwachtingen
6. De school durft afstand te nemen van het
traditionele en creëert openingen voor
vernieuwing
7. De school integreert de verschillende
beleidsinitiatieven die ze neemt
8. De school is bereid systematisch te reflecteren
Samenhang tussen de indicatoren, ze kunnen niet los van mekaar gezien
worden. Ze zijn zowel een doel op zich als een middel om een doel te bereiken.
2.3 Over ‘proces van behouden of veranderen’
BVV is de mate waarin de school de eigen
beleidsruimte benut om aan kwaliteitszorg
te doen.
BVV impliceert systematiek in beleidscyclus
- Systematisch doorlopen PDCA-cyclus
- Proces van voortdurend behouden of
veranderen
PLANNEN: Men probeert voornemens uit
beleidsvoorbereidingsfase te formuleren in termen van concrete doelen en
resultaatverwachtingen (plannen maken)
DOEN: Beleidsuitvoering, geplande activiteiten uitvoeren, aan de slag
CONTROLEREN: beleidsevaluatie, bekijken mate waarin doelen bereikt zijn
AANPASSEN: wat is goed, wat minder
BVV kan functioneel zijn in verschillende fasen van beleidsvoering
10
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
√ Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, Bancontact of creditcard voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper woutvandijck. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €9,99. Je zit daarna nergens aan vast.
