Hoofdstuk 1: superdivers en transnationaal sociaal werk (les 1)
1.1 Veranderen in een transnationale realiteit
- Veel thema’s vh SW → hebben een transnationale dimensie
- Vb) klimaatopwarming, migratie, armoede,..
- Ook binnen SW-organisaties hebben cliënten, en de gehele bevolking een steeds meer
transnationale levensstijl
- We staan op verschillende manieren in nauw contact met andere landen
- Door religie, handelsnetwerken, persoonlijke netwerken,..
- Transnationaliteit= in 1 land leven en tegelijkertijd ook elders, waarbij mensen verschillende
leefwerelden en culturen combineren
1.1.1 globalisering als multidimensioneel concept
- impact globalisering zorgt ervoor dat de praktijk van het SW steeds geprikkeld wordt om
nieuwe antwoorden te vinden op uitdagingen en problemen die voortvloeien uit een
interdependente wereld
o = onderlinge beïnvloeding en afhankelijkheid die kenmerkend is voor onze wereld
- We bekijken globalisering vaak vanuit economische invalshoek
o ! veel meer dan economie
o Globalisering= een multidimensionaal proces dat zich manifesteert op zowel sociale,
politieke, culturele, ecologische, ruimtelijke als economische gebieden
o Het gaat over complexe internationale machtsdynamieken
Multidimensionaal concept:
- Als economische strategie
o streven naar een mondiale, vrije, open markt.
o Zorgde voor economische groei maar leidde ook tot mondiale economische
ongelijkheid, ecologische onrechtvaardigheid,...
- Als compressie van tijd en plaats
, o Compressie= het samendrukken en kleiner maken van
o door ontwikkeling van transport en communicatietechnologie (ICT, online lessen/
hulpverlening, ...) zijn afstanden in tijd en ruimte kleiner geworden
o mensen zijn voortdurend en zonder grenzen in contact met elkaar
o er zijn geen afstanden meer
- als standaardisering
o van producten en diensten
o Mcdonaldization= verdringing van lokale tradities, culturele gebruiken en producten
- Als de ontwikkeling van een meer sociale wereld + globaal bewustzijn
o Groeiend globaal bewustzijn en solidariteit
o Met betrekking tot thema’s zoals armoede, vluchtelingen, ongelijkheid,
discriminatie,..
o Besef van interdependentie belangrijk dus!
o Door globalisering wordt mondiale processen van in en uitsluiting veel zichtbaarder
Globale fenomenen hebben dus een invloed op lokale fenomenen en omgekeerd
Lokale Globale
karakter karakter
Sociaal werk= een praktijkgebasseerd beroep en een academische discipline die sociale verandering
en ontwikkeling, sociale cohesie, empowerment en bevrijding vd mens bevordert. Principes van
sociale RV, mensenrechten, collectieve verantwoordelijkheid en respect voor diversiteit staan
centraal in het SW. Onderbouwd door SW-theorieën, sociale wetenschappen, menswetenschappen
en lokale of inheemse vormen van kennis, engageert mensen en structuren om levensuitdagingen en
problemen aan te pakken en welzijn te bevorderen.
1.2 wegwijs in een kluwen aan concepten
- vaak wordt SW gezien als grensoverstijgend, globaal, transnationaal en internationaal
- 6 verschillende perspectieven
o Cross border
o Comparatieve studie7belangenbehartiging
o Cross-cultureel
o Transfer van kennis
o Internationale community
1.2.1 cross border
- onderscheidt 4 vormen
o in het prille begin werd internationaal SW gezien als SW in internationale
organisaties
▪ vb) Oxfam, rode kruis
o SW dat zich richt op beleidsvorming in internationale organisaties
o Als SW’er aan de slag gaan in een ander land
▪ Vb als stage
, o Cross border SW in landen die dezelfde taal spreken
▪ Stimuleert uitwisseling en samenwerking
▪ Vb) Vlaanderen en Nederland
1.2.2 comparatieve studie
- focus op Vergelijkende wetenschappelijke studie of onderzoek over landsgrenzen heen van
sociaal werk (-praktijken, theorieën, …)
- vaak bij universiteiten of hogescholen
- ook internationale structuren die dit ondersteunen
1.2.3 belangenbehartiging
- de gezamenlijke stem in een pleidooi voor sociale rechtvaardigheid of het bestrijden van
armoede
- opkomen voor kwetsbaren
- valt samen met de roep om SW minder eurocentrisch en etnocentrisch te maken en meer
transnationaaal
1.2.4 cross cultureel
- werken met en tussen culturen vereist nodige interculturele competenties
- vergt ook bewustzijn
1.2.5 transfer van kennis
- transfer van kennis, praktijken, methodieken en ervaringen
- via netwerken uit onderwijs, onderzoek en praktijk
- gaat over concepten die ad basis van het SW liggen
- body of knowledge vh SW
1.2.6 internationale community
- de creatie ve internationale gemeenschap van sociaal werkers
- overal ter wereld iets gemeenschappelijk dat hen verbind → ze beschouwen mens en SL
vanuit een sociaal perspectief en werken waardengericht aan sociale RV en mensenrechten
- gemeenschappelijk werkterrein, internationale kennisstam en hun impact op het nationale
en lokale SW en het behoren tot een internationale SW community → grens overstijgende
dimensie vh SW
1.3 actoren op het terrein van transnationaal SW
- International Federation of Social Workers (IFSW), de wereldwijde beroepsvereniging...
o 5 regionale afdelingen met elk aparte initiatieven
- International Association of Schools of Social Work (IASSW), de mondiale vereniging van
opleidingen sociaal werk
o In samenwerking met IFSW
, Hoofdstuk 2: superdiversiteit en sociaal werk (les 2)
2.1 superdiversiteit
Migranten komen uit veel meer landen dan vroeger → meer diversiteit + versnelling
- Kwantitatieve versnelling
o = groeiend aantal burgers heeft migratieachtergrond (cf. bestaan van steeds meer
majority-minority cities)
- Kwalitatieve versnelling
o = groeiende diversiteit binnen de diversiteit: méér landen, méér talen, méér religies,
méér transnationale levensstijlen, verblijfsstatuten, scholingsachtergronden,
migratiemotieven, etc.
- Goede omgang met diversiteit is focussen op gelijkenissen tussen individuen ipv de
verschillen
o Als SW’er vertrekken vanuit erkende gelijkenissen
o Zo ontstaat er een inclusieve ruimte waar we kunnen samenwerken met elkaar
▪ Vb) SW’er en cliënt
o Ook aandacht hebben voor gemeenschappelijke deelidentiteiten
▪ Vb) moeders, fan van een artiest, oudste dochter,..
o ! dat betekent niet dat we verschillen moeten negeren en over relativeren
o We moeten ons eigen referentiekader zien
2.2 wat is verschil
2.2.1 structureel kijken naar verschil
− We kijken soms door een stereotype bril naar minderheidsgroepen
o ! mag niet, moeten ons kunnen ontdoen van die stereotype beelden
− Structureel kijken =
o individuen zijn sociale wezens die verbonden zijn met groepen en gemeenschappen
o daartussen binnen is er heel wat ongelijkheid
o de kwetsbaardere zullen dat vooral voelen in hun kansen tot ontplooiing
- macht speelt vaak een rol
- het gaat dus om het knooppunt in context waar verschillen met elkaar kruisen en
beïnvloeden, dat zal de positie van mensen en de daaraan gebonden kansen en beperkingen,
bepalen
- dominante groep
o ervaren van eigen gedrag en betekenissen als objectief, normaal en neutraal
o maatschappelijke steun en erkenning ervaren
o ‘privileges’= een voordeel waarvan alle leden ve bepaalde groep gebruik kunnen
maken, het levert hen definitiemacht op
Hoe gaan sociaal werkers hier best mee om
- De rol erkennen die maatschappelijke verschillen spelen en ze als feitelijk zien
- Bewust aandacht aan geven
- Telkens de andere vraag stellen
o Vb) zou het anders zijn moest hij een man zijn ipv een vrouw