Historische reflectie Stijn Van de Perre
1 Introductieles
1.1 Studietips
- kapstokken
- schema’s
- notities maken
- post-it methode
- VERWERKINGSBUNDEL
- altijd verwijzen naar tijdsperiode
- jaartallen niet allemaal blokken (wel belangrijke kantelpunten!)
- oefenvragen!
- horizontale en verticale vragen
horizontaal = thema’s afzonderlijk
verticaal = overkoepelend
1.2 Inleiding
(slide 4)
> foto 1
1.2.1 Empathie
= verschillen tussen culturen; valt op bij reizen (TAAL! -> denkwijze)
=> reizen is verrijkend! (= empathie)
- waarden en normen
- gewoontes
-…
→ empathie (!) belangrijk voor sociaal werk!
> gevaar = be-/veroordelen
slachtoffers > daders
racistische uitspraken (=/= goedkeuren; wel proberen begrijpen)
> foto 2
Verschillen tussen generaties: valt op bij contact met overgrootouders
→ empathie ook soms moeilijk
1. Opgegroeid in andere tijd
2. Andere w&n / referentiekader / mentaliteit
the past is a foreign country
1.2.2 Distantie
= dingen die ver van ons afstaan zien we vaak minder scherp, laat staan begrijpen
(= teveel aan distantie)
1
,evenmin als we er zelf in zitten, met je neus op zitten (= gebrek aan distantie)
→ gevaar voor sociaal werk in praktijk (=> een stap achteruit/opzij zetten)
⇒ “verschil tussen historici en journalisten”
spanning afstand/nabijheid in praktijk
⇒ Besef van die bril !!! + kritisch over reflecteren
(slide 5)
> referentie naar puzzel van Stijn
1.2.3 Reconstrueren
- kan op voorwaarde dat je een beeld hebt van hoe het was
- =/= geschiedenis
=> geschiedenis = construeren!!
- gebrek aan het voorbeeld
- gebrek aan vele puzzelstukjes/bronnen (verdwenen in de tijd)
- mensen = meest bruikbare bron (maar al overleden)
→ diverse sporen
- imagine: “iemand schrijft een levensverhaal over jou”
→ Wat zou er nog overblijven van ,informatie? (bv dagboek etc)
- registratie documenten OH = goede bron
→ alles wat een echo nalaat is een bron!
- wel vaak verbrokkeld
- veelzinnig – waar maakt dat deel van uit?
⇒ puzzelstukjes proberen samenleggen en interpreteren!
“HET verhaal van Vlaanderen” ⇒ “EEN verhaal van Vlaanderen”
→ KRITISCH zijn! ((!) ik geloof niks meer en ik geloof alles)
⇒ beredeneerde voorspellingen maken over de toekomst (= forecasting)
→ adhv scenario’s
→ DESTEP-methode
D = demografie
E = ecologisch
S = sociaal/cultureel
T = technologisch (veel aan bod)
→ haat-/liefde-relatie
E = economisch (veel aan bod)
P = politiek/juridisch
1.3 Handboek
titel: Zorgen voor morgen
doomsday, tikkende tijdbom
2
, o moeten we ons zorgen maken over morgen?
→ onderbouwen met feiten/kennis
o droomscenario’s
• afbeelding: boomstronk / wereldbol
o nerven
o dendrochronologie (= studie van hout)
→ studie klimaat(verandering)/kwaliteit
(> belangrijk boek = feitenkennis)
→ Hans Rosling
→ veel naar verwezen in de les
structuur hoofdstukken
> soundtrack
> citaten
> uitspraken
hoofdstuk 1
> Tool - AEnema
> Homo Deus I Sapiens
> TINA - TAMARA - TIARA
(VERVOLG ANDERE HOOFDSTUKKEN)
3
,H1. ZORGEN VOOR MORGEN: DROOM- EN DOEMSCENARIO’S
Some say the end is near.
Some say we'll see armageddon soon.
I certainly hope we will.
I sure could use a vacation from this
Franse tekenaar Albert RAbiida (1883), bundel le Vingtième Siècle
=> toekomst blik, wereld binnen 70 jaar: vrouwen tegen 1953 aan de macht? Utopie of dystopie?
“The past is a foreign country: they do things differently there”
De studie vh verleden is te vergelijken met e reis naar e land waar je niet vertrouwd bent met de
taal of de gewoonten => door in te leven in die tijd kan je het misschien begrijpen
Op reis door toekomst en verleden
De toekomst van de mens laat zich niet voorspellen, maar dat betekent niet dat het zinloos is
erover na te denken.
Juist het vermogen van de mens om zichzelf tegen het licht te houden, stelt hem in staat aan
zogenaamde wetmatigheden en doemscenario’s te ontsnappen
Harari
We bestuderen de geschiedenis niet om iets over de toekomst te weten te komen, maar om onze
horizon te verbreden, om te begrijpen dat onze huidige situatie logisch noch onvermijdelijk is en
dat er dus veel meer mogelijkheden voor ons openliggen dan we denken
Harari
Hoopvol tegengif tegen fatalisme (in het lot berusten), determinisme (vrije wil ontberen) of
defaitisme (de moed verliezen)
= boodschap van hoop: het verleden leert ons dat we de schouders niet moeten laten zaken en
dat we ons lot zelf in handen h
=> ‘there are many alternatives ready and available’
De strategie van de toekomst
Toekomstonderzoek
1. Nieuwe trends of ontwikkelingen te detecteren
2. Bepaalde problemen of risico’s te ontwaren en beter in te schatten
3. Beter te k plannen
4. Meer keuzemogelijkheden creëren
5. Knopen door te hakken, en dus beslissingen op e beredeneerde manier te nemen
6. De gevolgen of de impact v beslissingen beter te k afwegen
7. Te bepalen wat (on)wenselijke toekomst zou zijn
8. Zich doelen te stellen te dromen, ontwerpen te maken
9. Prioriteiten stellen of klemtonen leggen
10. Via overleg en discussie om te gaan met onzekerheden
4
,H2. NOG EEN MONDJE MEER? DEMOGRAFISCHE TRANSITIES
Mijn studies omvatten exofagie
Ik vormde mijn eigen samenleving
Om de kracht van vruchtbaarheid te verpletteren.
De wereld zal overbevolken
Tenzij je onvruchtbaarheid claimt
Dus wie koopt een drankje voor mij, jullie Messias?
H3. RUITERS VAN DE APOCALYPS
Bij de laatste adem blaast de vierde wind
Je kunt beter je oren spitsen
Het geluid van hoeven klopt op je deur.
Sluit je vrouw en kinderen op.
Het is tijd om het zwaard te hanteren.
Want nu heb je gezelschap.
Apocalyps verwijst meestal naar het einde van de wereld
H4. GA EN VERMENIGVULDIG U?
Heb je niet gehoord van de hongerende miljoenen?
Heb je niet gehoord van anticonceptie?
Heb je echt een programma van sterilisatie
Staatscontrole van de bevolkingsgroei
Het is in uw woonkamer
Houd een generatiekloof in stand
Probeer een pet te dragen
H5. WEG EN WEER: MIGRATIE EN VLUCHTELINGEN
Mein Land (vertrieben)(= uitgezet)
Mein Land (vertreiben)(= verdreven)
Mein Land (vergessen, nirgends kann ich bleiben)(= vergeten, nergens om te bijven)
Mein Land
H6. IN HET SLOP? VERSTEDELIJKING
H7. DE MODERNE DEMON: VERVUILING
Radio activiteit
Gemaakt voor jou en mij in de ruimte
Radioactiviteit
Straalt golven uit naar het ontvangende apparaat
Radioactiviteit
Als het gaat om onze toekomst
H8. BEWUSTZIJN IN BEWEGING: MILIEU EN DUURZAAMHEID
De sterren staan op één lijn, zeggen ze, als de dingen beter zijn dan nu.
Voel de retrograde ons ronddraaien, ronddraaien
Zeven zeeën rijzen voor altijd de toekomst vervaagt
Voel de retrograde rond, rond
5
,H9. ONTWIKKELING EN ONGELIJKHEID
While they're standing in the welfare lines
Crying at the doorsteps of those armies of salvation
Wasting time in the unemployment lines (= werkloosheidslijnen)
Sitting around waiting for a promotion
H11. EEN HAAT-LIEFDEVERHOUDING: TECHNOLOGIE
All the modern things
Have always existed
They've just been waiting
To come out
And multiply
And take over
It's their turn now
H12. POLITIEK GEWELD EN TERRORISME
Is this the M.P.L.A. or
Is this the U.D.A. or
Is this the I.R.A.?
I thought it was the U.K.
Or just another country
H10. EB EN VLOED IN DE ECONOMISCHE ONTWIKKELING
We have no job security in this global economy (= geen werkzekerheid)
Our borders closed to refugees but our markets forced open
Patroon= golven= cyclische beweging: op en neer en telkens opnieuw herhaald
K- golven= 45-60 jaar die een soort cyclus kennen (opgaande en neergaande fasen)
Apofenie= een willekeurige of niet gerelateerde gegevens patronen opmerken en daarin
betekenissen lezen die er niet zijn. Het heeft betrekking op psychologische denkfouten,
waaronder de gokkersmisvatting.
= ontdekken van patronen, wanneer je er rationeel over nadenkt weetje dat ze er niet zijn,
betekenis aan geven
bv. muur met vlekken op, die vlekken e bep code betekenen
=> complot
Gevaar om te kijken naar ontwikkelingen
Na 7 magere jaren komen 7 goede jaren, dit wil zeggen dat ons leven gedetermineerd is => komt
wel goed alles
bv. bij crisis, nu niks doen of ondernemen
6
,1 Patronen in economische ontwikkeling
Elke golf een opgaande en neergaande fase= eb en vloed
Kondratieff
=> link met de 4 seizoenen lente, zomer, herfst en winter
‘hoe evolueert een sl en hoe voelen mensen zich hierbij?’
Ontdekt patronen van verandering in de sl en dit uit zich op één of andere manier bv in kleding
Vb Mode
1. Begin van opgaande golf begin jaren ’60 (gouden jaren)= verandering in modebeeld (stijl en
kleuren)
= Groen-blauwe cluster (lente)
= jongeren zetten zich af tegen de gangbare conventies en burgerlijke W => protest tegen
rassendiscriminatie (burgerrechtenbeweging)
= Naoorlogse jaren zijn achter de rug en economie betert
2. Eind jaren 60 (hoogconjunctuur, meer veroorloven, consumptiesamenleving, sky is the
limit
= Oranje- geel cluster (zomer)
=> rokken korter, bloemenmotief
= jongeren maken zich los v alle autoriteit en nemen complexloos hun lot in eigen handen
=> Woodstock (vrijheid, hippie- en experimentele drugcultuur, liefde, Flowerpower)
=> goede economie
3. Begin jaren 70:
= Bruin-violet cluster (herfst)
=> scheurtjes in dat optimisme, boeken gepubliceerd, waarschuwingen gelanceerd, keerzijde
van toenemende welvaart en consumptie laten zien: vervuiling (keerzijde industrialisering)
=> kleuren stuk ingetogener: pasteltinten, rokken wat langer
=> protestbeweging, Vietnamoorlog, terreur verstoort Olympische Spelen
=> 1973 oliecrisis: wereldeconomie in recessie
4. Jaren ’80
= Grijs-zwart cluster (winter)
=> kleuren grijs zwart: crisis, lange en effen jurken/ rokken
=> er heerst e crisis, Punk uit zijn uitzichtloosheid voor jongeren ‘no future’
=> aids, Koude Oorlog, doemdenken
Het modebeeld stemt zich af op en vorm een uiting van mts ontwikkelingen
De ec. conjunctuur bep de sfeer en ook het gedrag
➔ Cyclisch
Vb Muziek doorheen de jaren (lente, zomer, herfst, winter)
= letterlijk en figuurlijk luiden zij een nieuw geluid/ stem voor die sl
1. The Beatles en The Rolling Stones
= dragers van ec. goede periode (lente)
nieuwe middelen, ontstaan van e nieuw soort cultuur die eigen keuzen wil en kan maken
7
,2. Jimi Hendrix
= eigen, experimentele imagovorming (Woodstock), hoogte punt, viering, gouden jaren
= verpersoonlijking van de ultieme vrijheid (zomer)
3. Joni Mitchell
= mts kritisch (milieu, vervuiling…) (herfst)
4. Sex Pistols
=dieptepunt van de cyclus waarin we ons bevinden (winter)
=> muziek weerspiegelt
=> het feit dat muziek in bep periode populair is, omdat ze zich aangesproken voelden
erdoor (wat komt er bovendrijven)
Vb. Sociale bewegingen
=> manier waarop k linken aan K- golven
1. Burgerrechtenbeweging (lente)
= rassensegregatie= rassen gescheiden leven
bv. openbaar vervoer: vakjes vrijgehouden voor blanken, zwarten..
Rosa Parks (geweldloos verzet, z zetten waar ze wil)
2. Verdesbeweging (zomer)
= drager van een veel breder protest
=> verzetten tegen elke vorm van autoriteit: oorzaak van de vele oorlogen
Mei 1968: verzet tegen de oppermacht van de oude witte mannelijke professoren
3. Milieubeweging (herfst)
Begin jaren 70
MIT: cijfermateriaal bij elkaar brengen en te verwerken en analyseren waar het met deze planeet
naartoe zal gaan
1972: rapport van de club van Rome: ‘Grenzen aan de groei’
=> economsiche boost, hoe ec en sociaal beleid met elkaar verweven zijn
4. Punkbeweging
Vb. Films
Wat zijn de blokbuster per decenium
1. Epische films (helden…) => boost en mensen inspireren (Lente)
= begin opgaande fase
2. Horrorfilms
= begin neergaande fase
=> zorgen van dagdagelijkse bestaan te vergeten, ‘het kan altijd nog erger’
3. Rampenfilms
= opgaande periode
Golven
Seizoensbewegingen
8
,Everything is made of waves. At the level of electrons and neutrons ... it's part of a wave theory.
Historical waves -- cultural waves. The more you think about the evolutionary process, the more
you see the fundamental structure of nature itself… things come packaged in sequential, cyclical,
moving, ever-changing forms
1.1 Van schommelingen tot ‘big history’
‘Na zeven vette jaren komen zeven magere jaren’
- Trends
- Seizoensbeweging/ -
schommelingen
- Conjunctuurcycli
- Lange golven
- Seculaire trends= overspannen
meerdere eeuwen en vatten
ontwikkeling op e zeer lange
termijn
Bv. veranderingen in kopen van
huizen
Big history
= de omvattende geschiedenis van het ontstaan van de wereld en de evolutie vd mensheid
Economische wts interpretatiemodellen die steunen op die cyclische patronen
Conjunctuur= de op- en
neergang van de economie of
de productie op de korte
termijn
Cyclische patronen
1. Kitchin-cylus (3 à 5 jaar)
= gebaseerd op investeringen in voorraadopbouw
bv. wat er vandaag staat binnen 3 jaar verdwenen is
9
, 2. Juglar-cyclus (conjunctuurcyclus, 7 à 11 jaar)
= gebaseerd op investeringen in uitrusting
bv. binnen 10 jaar niet dezelfde machines of computers
3. Kuznets-cyclus (15 à 25 jaar)
= gebaseerd op investeringen in de bouw- en transportsector
4. Kondratieff-cyclus (lange golf, 45 à 60 jaar)
= gebaseerd op fasen in de kapitalistische economie
Valkuilen:
1. Waarom zouden we ingrijpen als we van neergaande toch in opgaande fase overgaan
Patronen helpen ons te begrijpen dat die kwetstbare groepen veranderen in vroegmoderne
periode
1.2 De lange golven van de Kondratieff
Nikolai Kondratieff (1892-1938)
− Golfbewegingen in de kapitalistische economie
− Economische indicatoren: prijs- en renteontwikkelingen
− Stalin (vroeg aan K aan tonen dat h W-kapitalisme uiteindelijk ten onder zou gaan)
Kondratjev publiceerde in de jaren 1925-1928 een reeks studies naar het onderwerp, waarin hij
het bestaan van de golven niet alleen aantoonde maar ook een verklaring bood. Kondratjevs werk
verscheen eerst in het Russisch, maar in 1926 verscheen een Duitstalig overzichtsartikel0
Hoofdmoot hiervan was een grafiek die de ontwikkeling van het algemene prijspeil in de VS, het
Verenigd Koninkrijk en Frankrijk weergaf tussen 1780 en 1920 (drie golven). In deze grafiek, waarin
de trend van het prijspeil was verwijderd, was een duidelijk golfpatroon zichtbaar (tot bevinding
dat de kapitalistische ec. in golfgeweging evolueerde), met twee hele cycli van ca. e halve eeuw
(60 en 47 jaar) en een halve cyclus (opgaande beweging) tot 1920, in alle drie de landen tegelijk.
Bloeiperioden telkens afgewisseld met crisissen
Andere grafieken toonden synchroon lopende golfbewegingen in het Engelse loonpeil, het Franse
buitenlandse handelsvolume en de prijzen van enkele grondstoffen, terwijl de rentevoeten (geheel
naar verwachting) steeds de omgekeerde beweging maakten
=> hij werd tot de dood veroodeeld
Opgaande en neergaande fasen
Lente – groei
Zomer – bloei
Herfst – recessie
Winter – depressie
10