Stem therapie samenvatting
1. Inleiding
1.1. Terminologie
Stemtherapie
- Zieke stem terug gezond maken -> revalidatie
- Uitgevoerd door erkend logopedist
Stemtraining
- Een gezonde stem optimaliseren
- Geen pathologie -> geen ‘cliënt’ en geen ‘behandeling’
- Kan een logopedist/stemcoach zijn (stemcoach verwijst door naar logopedist indien
problemen)
Verschil logopedist en vocal coach
- Vocal coach is geen erkende titel (iedereen mag zich zo noemen)
Stemmethodes en stemtechnieken
- Tijdens stemtherapie worden ook wel eens technieken gebruikt vanuit stemtraining en
andersom
1.2. Indeling stemtherapeutische interventies
1.2.1. Directe versus indirecte therapie
Indirect
- Niet rechtstreeks ingegrepen op stemfuncties
- Ingegrepen op cognitieve, gedragsmatige, psychische en lichamelijke factoren die
stemproblemen indirect beïnvloeden
- stemopvoeding (stemverzorging, counseling, cliënt inzicht geven in probleem)
Direct: oefentherapie (aanleren van stemvaardigheden)
- Rechtstreeks gewerkt op de componenten van de stemfunctie
- Doel: gedragsverandering bekomen en gezonde stemgeving
1.2.2. Indeling volgens Stemple, Glaze en Klaben
Verschillende stemtherapiemethodes en -technieken in 5 groepen
- Symptomatisch: inwerken op afwijkende stemsymptomen (bv toonhoogte verlagen)
- Hygiënisch/etiologisch: rechtstreekse/onrechtstreekse oorzaak direct aanpakken, stemzorg
- Psychogeen: emotionele en psychosociale componenten wegwerken met cognitieve
gedragstherapie (bv counseling)
- Fysiologisch: respiratie, fonatie, resonantie optimaliseren
- Eclectisch: combinatie afgesteld op noden van cliënt (meest ideaal!)
1
,1.2.3. Taxonomie (classificatie) volgens Van Stan et al.
Meer gedetailleerde indeling
Directe interventies
- Musculoskeletaal: spieren, nekspanning
- Respiratoir: adem, luidheid
- Stemfunctie: deelaspecten van de stem, stemplooien, trilling
- Auditief: luisteren of de stem ongezond of gezond klinkt
- Somatosensorisch: voelt de stem oke?
- Proprioceptie: bewustwording -> cliënt wordt eigen therapeut, logopedist niet meer nodig
Elke interventie kan nog worden opgedeeld, voor verschillende doelen gebruikt worden
1.3. Stemtherapie is disciplineoverschrijdend
- Gastro-enteroloog/diëtist -> reflux
- Psycholoog
- Pneumoloog: longen, luchtwegen
- NKO arts
- Stemcoach/zangdocent
- Osteopaat
Interprofessioneel vs multidisciplinair
- Multidisciplinair: zorgplan beperkt tot eigen discipline
- Interprofessioneel: gemeenschappelijk zorgplan
2. Therapeutische principes
Principes van stemtherapie
- Stemtherapie vs. Stemtraining
- Voor wie?
- Opstart en afronden
- Duur, frequentie en intensiteit
- Individueel of in groep
- Therapeutische interactie
- Effectiviteit
Stemtherapie VS stemtraining
stemtherapie
- Zieke stem gezond maken
- Herstel naar normaalfunctie (is niet altijd mogelijk)
- Compenseren indien nodig (omstandigheden minder zwaar maken)
- Voorkomen/elimineren van foutieve compensaties
Stemtraining
- Gezond ➛ prestatie verbeteren
- Optimaliseren van stemmogelijkheden
2
, - Verhogen stembelastbaarheid
- Niet elke stem kan alles verwezenlijken -> er zijn limieten
Voor wie?
Begin/einde therapie
• Stemklachten langer dan 3 tot 6 weken
‣ Verwijzing naar specialist (arts, logopedist)
• Na 6 weken logopedie onvoldoende resultaat therapie
‣ Verwijzing NKO
• Start therapie: NKO ➛ logopedist
‣ Bij voorkeur snel
‣ Soms wachten (bv. na fonochirurgie mag cliënt nog niet meteen praten)
• Stop therapie?
‣ Gewenste functioneel resultaat (of niet?)
‣ Plafond
Duur, frequentie, intensiteit
Grote verschillen (internationaal)
- Gemiddeld 9,25 weken /10,87 sessies/8,17 uur therapie (geen goede ziekteverzekering dus
dan ga je sowieso minder therapie volgen -> duur)
- In België: max 80 sessies van 30 min over 2 jaar (goede ziekteverzekering dus veel therapie
voogen)
- Ziekteverzekering betaalt enkel stemtherapie terug, geen stemtraining
Beter kort en krachtig dan lang en minder intensief…?
3
, - Beiden blijken effectief
- Kort en intensief: betere therapietrouw en efficiënte
- Langdurig: meer mogelijkheid tot transfer en generalisatie?
Individueel of in groep
Groepstherapie weinig toegepast
- Iets meer bij kinderen
- Stemtraining wel vaker in groep (want je vertrekt vanuit de zelfde basis: gezonde stem)
- Groepstherapie is kostenbesparend
Individuele therapie is initieel nodig
- Oefeningen afgestemd op persoon met pathologie (niet dezelfde basis)
- Individuele bijsturing ➛ snel resultaat
- Groepstherapie kan in latere fase i.f.v. stabilisatie en generalisatie
Therapeutische interactie
Rol van de methode vs. rol van de therapeut?
- Rol van de therapeut is belangrijker dan rol van methode, methode is van minder belang
- We weten nog niet welke methodes effectief zijn, maar we weten wel dat een effectieve
therapeut heel belangrijk is
Kwaliteiten van ‘effectieve therapeut’ (Whampold, 2017)?
- Rol van effectieve therapeut: kennis, respectvol, empathie, open luisterhouding (noden,
wensen, bezorgdheid)
Effectiviteit van stemtherapie
- Relatief weinig studies
- Problemen: heterogene proefgroepen, kleine aantallen, methodologische beperkingen
Effectiviteit = ?
- Klinische realiteit = combinatie van (geïndividualiseerde) methodes en technieken
zinvolheid van techniekstudies?
Je weet toch al dat eclectische methode meest succesvol is
- Expert opinion: evolueert!
Methoden waar je meeste voorruitgang mee boekt veranderen constant
3. Stemtherapie: hoe begin je eraan?
3.1. Cliëntgericht te werk gaan
Cliëntgerichte doelbepaling
Een proces van overleg en onderhandeling waarin de cliënt en de hulpverlener de prioriteiten
vastleggen voor de behandeling van de cliënt, en waarin ze het eens worden over het
prestatieniveau dat de cliënt voor welbepaalde activiteiten moet bereiken en binnen welke periode
dit moet gebeuren.
4
