Handboek Psychodynamiek
Deel 1: Psychodynamische basiskennis
Hoofdstuk 1: Psychodynamiek in het denken van Freud
1. Inleiding
Freud: had het over wat er zich in de mens afspeelt (intrapsychisch).
- Begon als neurologisch onderzoeker patiënten ruimte bieden naar hen
luisteren Freud ontwikkelde de theorie over de psyche van de mens.
- Psychoanalytische theorie = poging te begrijpen wat mensen hem vertelden over hun
worstelingen.
- Psyche = krachtenspel tussen verlangens en normen.
- “Ze (de psychoanalyse) is een dynamische zienswijze, die het psychische leven tot
een spel van begunstigde en remmende krachten herleidt.”
De psychoanalyse heeft zich geleidelijk ontwikkeld, maar ze is altijd een dynamische theorie
gebleven.
Een theorie van een conflict-vrije zone en elke vorm van monisme is fundamenteel niet-
freudiaans.
2. De theorie van conflict en compromis bij Freud
Voorbeelden uit het vroege analytische werk van Freud:
- Afweersymptoom van de scrupulositeit of van chronische paranoia (zie formulering
in het handboek pagina 22): hier zie je de indeling van het ik, es en opper-ik.
- Werking van het geheugen: dit proces is volstrekt fundamenteel voor de psychische
huishouding van iedereen. Ons geheugen is niet een volgens objectieve criteria
geordende bibliotheek, maar een subjectieve constructie (zie formulering in het
handboek pagina 23)
In het latere werk van Freud zien we wijsgerige uitspraken over de cultuur, het leven en de
kosmos. Die uitspraken zijn altijd psychodynamisch van aard; steeds gaat het om een
krachtenspel.
Belangrijk werk dat gaat over de psychodynamiek = het ik en het es (1923)
Psychodynamiek betekent ook geschiedenis: de mens is degene die hij geworden is. Het
krachtenspel tussen aanleg, omstandigheden, verlangens, idealen en verboden is gaande
depuis toujours, altijd al.
Freud zijn uitspraken wijzen erop dat het leven een strijd is en niet gemakkelijk is. De cultuur
is gebouwd op de onderdrukking van driften. Het compromis gaat niet vanzelf, kost kracht.
De onderdrukking kan losschieten en dan kan het beest in de mens tevoorschijn komen.
1|Page
, 3. Dualistische levensfilosofie
Er is bij Freud steeds sprake van twee driftcategorieën die onderling op gespannen voet
staan. Het bekendste voorbeeld is de levensdrift en de doodsdrift.
- Eros = levensdrift
- Thanatos = doodsdrift
4. Hedendaagse voorbeelden
Nu is de psychodynamiek nog steeds actueel. Bekend zijn dromen en versprekingen.
Voorbeelden:
- Agressieve persoon gaat dit onderdrukken door hulpverlener te worden
- Man is door moeder op jonge leeftijd verlaten bang om weer door moederfiguren
verlaten te worden. Resultaat = leven zonder een intieme relatie met een vrouw.
De angst die hij heeft gaat hem doen wegvluchten van een vrouw. = Herhaling van
mislukkingen.
Verlangens die door het persoonlijke superego en ook door de maatschappelijke normen
worden afgekeurd
- Iemand begeert seksueel de buurvrouw maatschappelijk kan dit niet moet
compromis vinden: ofwel vriendelijk doen en seksuele verlangens onderdrukken
ofwel buurvrouw vermijden
Last van onbeheersbare driftaanvallen
- Compromis van een opvliegend temperament dat botst met een autoritaire
angstwekkende ouder.
5. Conclusie
Freud is geen harmoniedenker. Het hele leven ziet hij als een strijd, te vergelijken met de
survival of the fittest bij Darwin. Dat klopt voor de psyche van het individu, maar het geldt
op alle niveaus: in het maatschappelijk verkeer, tussen de verschillende sociale lagen
enzovoort. Hij beschouwt het leven ook zo in het algemeen: het is een strijd. Psychoanalyse
is conflictologie.
2|Page
, Hoofdstuk 2: Freud en de eerste pioniers
1. Sigmund Freud
1.1 Hysterie
Interesse in hysterie, hypnose en therapeutische mogelijkheden van suggestieve methoden.
“Studies over hysterie” (van Brueur en Freud) = begin van de psychoanalyse. In dit boek
wordt de lezer getuigen van de therapeutische experimenten van Freud bij hysterische
patiënten.
- Hysterische patiënten lijden aan reminscenties = herinneringen van traumatische
aard.
- deze herinneringen verdwijnen niet spontaan
- je moet je de traumatische herinneringen kunnen herinneren om er niet meer
onder te lijden
- Kracht om zich tegen de bewustmaking te verzetten = verdringing
- In therapie: herinnering herbeleven en de verbonden affecten afvoeren
- Freud was ervan overtuigd dat reële seksuele verleiding aan de basis lag van
verdrongen pathogene herinneringen: de verleidingstheorie.
Freud was geïnteresseerd in de geschiedenis van Anna O, een patiënte van Breuer die een
raadselachtig hysterisch ziektebeeld vertoonde en bij wie de cathartische methode werd
toegepast.
- Ze sprak over al haar gedachten en gevoelens hysterische symptomen konden zo
verdwijnen
- Ontdekking van het onbewuste: het besef dat achter het manifeste zielsleven van de
patiënt nog andere psychische krachten schuilgaan.
Droomanalyse: stelde hem in staat om inzicht te verwerven in het functioneren van het
primaire proces en in de manier waarop dit het denken beïnvloedt.
Hij deed aan zelfanalyse van zijn dromen. Maar ook in de dromen van zijn patiënten werd
hem het belang van de infantiele seksualiteit en van het oedipuscomplex duidelijk.
1.2 Droom, lapsus en grap
De droomduiding, het resultaat van Freuds zelfanalyse. In een droom wordt een onbewuste
wens op een vervormde wijze als bevredigd uitgebeeld.
Eerste topiek van Freud: angst is het resultaat van een gebrekkige verdringing, de psyche
bestaat uit de drie systemen (het bewuste, het voorbewuste en het onbewuste) en tussen
het onbewuste en het voorbewuste is een afweerbarrière ingeschakeld.
3|Page
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
√ Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, Bancontact of creditcard voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper PriscillaVUB. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €10,49. Je zit daarna nergens aan vast.