2022-2023 Samenvatting
Kennis en Maatschappij
● Alles wat gegeven is kennen
● Mondeling examen met voorbereidingstijd → 2 grote vragen met bijvragen
● 1 cursus staat op canvas
o Niet volledig kennen
o Short cuts wel belangrijk (=synthese van het hfdsk dat volgt) → gwn weten
wat er in die periode gebeurd
o Tegen volgende les shortcut 1 lezen
Inleiding
1. “Kennis” – kader en begrippen
De huidige maatschappij is een ‘kennissamenleving, kenniseconomie’, kennisdemocratie
● Kenniseconomie?
o Productiefactoren: arbeid, kapitaal, natuur
o Nieuwe productiefactor: kennis
▪ Dit wordt de belangrijkste productiefactor → daarom kenniseconomie
• “Knowledge is the only meaningful resource today
• Kennis wordt de drijvende kracht van de economie
• Hierdoor stijgt belang van ‘onderwijs, opleiding en onderzoek’
o Kennissamenleving is niet alleen vanuit economisch oogpunt, maar ook
vanuit breder matschappelijk standpunt. Het gaat over kennis die ook binnen
publieke instellingen gebruikt wordt. De 2 termen betekenen dus iets anders
o Kennisdemocratie
KENNEN
We moeten in de tijdlijn
onthouden dat breuken
gevaarlijk zijn: we gaan
niet zomaar van de ene
naar de andere periode.
Er zijn evoluties aan de
gang. Nu werken we
met kennis, maar in het
verleden was dat
anders.
1
,2022-2023 Samenvatting
● Er zijn een aantal verschillen tussen: data – informatie - kennis
o Voorbeeld van een enquête: bij het maken van een enquête heb je kennis
nodig, voorkennis. Bij aanvang van het afleggen van deze enquête bij
respondenten, verkrijg je ruwe data. Stel dat je als antwoord verkrijgt dat ‘de
meeste mensen dagelijks chocolade eten,’ verkrijg je informatie. Deze data
wordt samengesmolten met de voorkennis. Hierdoor verkrijg je ware kennis
o Weggeman: “Kennis = (verkregen informatie x vaardigheden x attituden)”
▪ K = (EVA)
Is (wetenschappelijke) kennis belangrijk?
● Wetenschappelijke kennis = het resultaat van wetenschappelijk onderzoek
o “Wetenschap is nog nooit zo belangrijk geweest als de dag van vandaag”
o DE EU verplicht aan haar lidstaten van het totale BBP dat 3% daarvan besteed
moet worden aan wetenschappelijk onderzoek
o Op vlak van de EU werkt met met “framed programs” (FP): data wordt beter
verzameld
● Kennisproductie en kennisgebruik: motor voor… :
o Vooruitgang, innovatie, welvaart, welzijn
o Beantwoorden van de ‘grand challenges’ / werken aan de SDG’s
● Europa - Wereldwijd?
o Data worden steeds beter verzameld en bijgehouden (toenemende
administratie, controle, financieringskanalen en –instrumenten, …)
▪ Vb. OESO (OECD), Unesco, Eurostat > gegevens over budgetten en
begrotingen per land > zie hieronder
▪ UNESCO = publieke internationale organisatie die deel uitmaakt van
de VN. Richt zich op wetenschap, onderwijs, educatie en alles wat met
cultuur te maken heeft (werelderfgoed…)
2
,2022-2023 Samenvatting
Welke zijn de actoren voor wetenschappelijke kennis in de
kennismaatschappij?
➔ Enkele ‘modellen’ (figuren: ewi-vlaanderen)
➔ Duidelijk transitie van kenniseconomie naar kennismaatschappij
1) Triple helix model:
● Kennisinstellingen:
o Universiteiten en hoge scholen
o Organisaties die financiering
krijgen v/d overheid → musea
● Bedrijven: deels geld van de overheid,
maar vaak met eigen geld
● Overheid: Regulator en financieel
➔ Bij dit model kunnen bekijken van wie speelt er nu allemaal mee. Wie doet en geeft
geld aan het onderzoek? Dit is het eerste model dat er gemaakt is. Model zegt niet
over de middelen, maar wel over wie er betrokken is
2) Quadruple helix model: Ze vonden dat model 1 te weinig weergaf.
De extra actor is hier : de burger
De burger: doet ook mee aan consumptie en is dus
belangrijk in de maatschappij
Co – creatief en transformatief
3
, 2022-2023 Samenvatting
Om goed te kunnen vatten wat een kennismaatschappij is maken we tabellen: om te
analyseren en te kijken wat is de rol? En wie is daar bij betrokken?
● Land moet aan de OESO rapporteren hoeveel ze geïnvesteerd hebben
o Hoeveel land besteed
o Hoeveel per inwoner
Het geeft de waarde aan hoeveel onderzoek er gebeurd. Hoe groter de bol, hoe meer
middelen → gwn weten hoe je zo iets moet lezen
Het gaat over manuscripten (= geschreven met de
hand). Vanaf de 12de E gaat er een enorme stijging
zijn. Dit komt omdat er nu veel aan
kennisverspreiding gedaan werd, steeds meer
mensen die geletterd zijn en kunnen lezen. In de
eeuwen daarvoor was er bijna niks. Stijging van
boeken is groot in de 12de eeuw, daarvoor had
men niet veel materiaal, de culturele productie
moet even stilgelegen hebben, economisch gaat
het achteruit. Demografisch achteruit, steden
verminderen en verdwijnen, agrarische
maatschappij, wat schiet erover?
De groei van manuscripten en groei van
gedrukte broeken, de groep van de gedrukte
boeken is enorm (instabiele y-as)
4
