Deze samenvatting bevat de slides + eigen aantekeningen van alle colleges (academiejaar 2023)
--> meer dan gewoon de slides omgezet in een word-document ;)
LESSEN IN DE PSYCHOLOGIE VOOR DE
SAMENLEVING (LIPS)
LES 1: DRUG OVERDOSIS EN TOLERANTIE (TOM BECKERS)
WAT IS EEN OVERDOSIS?
Raadsel 1: Betahistine
- Medicatie voor de ziekte van Munier, die zorgt voor vasodilatatie (= uitzetting van
bloedvaten)
- Verbetert de doorbloeding en lost evenwichtsproblemen op
- Antwoord:
o Door het herhaaldelijk nemen van de medicatie terwijl het probleem opgelost
geraakt gaat het juist homeostase verstoren in plaats van herstellen
o Het stimuleert dus een a-proces dat je zelf compenseert door vasoconstrictie
o Lichaam leert dat er teveel vasodilatatie gaat aankomen en reageer met
vasoconstrictie (uur van de dag wordt voorspeller voor de medicatie)
o Netto-effect = vasoconstrictie dus je hebt dezelfde toestand waarom je dat
middel in de eerste instantie begon te nemen, nieuw pilletje lost het weer op.
Hiermee onderhoud je de conditionering.
o De enige oplossing is lang genoeg stoppen zodat de geconditioneerde respons
kan uitdoven en leert dat er geen vasoconstrictie dient op te treden.
o Geleidelijk afbouwen = beter dan in 1 keer stoppen.
Raadsel 2: Veel heroïne-verslaafden sterven kort na het injecteren van heroïne
- Hun dood is het typische gevolg van respiratoire depressie (= stoppen met ademen)
- Normaal ontwikkelt een verslaafde tolerantie voor respiratoire depressie uitgelokt
door heroïne
- Typisch overdosisslachtoffer: ervaren gebruiker die tolerantie zou moeten hebben
à logische conclusie: dosis moet groter geweest zijn dan normaal
o Maar post-mortem onderzoek op heroïneverslaafden overleden aan
overdosis vs. moord
§ 75% van diegene die overleden aan een overdosis hadden
vergelijkbare niveaus van morfine in bloed als diegene die overleden
door moord
1
, §Monforte (1977): “One must conclude that in the great majority of
cases death was not a result of toxic quantity of morphine in the
blood”
- Antwoord: situatie of toedieningsmethode veranderd, waardoor tolerantie niet
optreedt en er het gevaar voor overdosis is (zie later)
Raadsel 3: Herval
- Enerzijds overtuiging dat counteren van onthoudingsverschijnselen een belangrijke
reden is voor herhaald gebruik
o Farmacologische onthoudingsverschijnselen nemen echter relatief snel af bij
staken van gebruik
o Toch kunnen ex-verslaafden lang na detoxificatie weer
ontwenningsverschijnselen en ‘craving’ ervaren, en zo dus hervallen
- Antwoord: onthoudingsverschijnselen zijn eigenlijk voorbereidingsverschijnselen (zie
later)
Raadsel 4: Koffie
- Anekdote: hele namiddag koffie gedronken, maar tijdens de rit naar huis ervaarde
men een enorme vermoeidheid. Dit was echter moeilijk te rijmen met de verbruikte
hoeveelheid koffie. Het bleek decaf te zijn.
- Antwoord:
o Abnormale hoeveelheid koffie gedronken die eruitzag, smaakte als koffie en
waarvan gedacht werd dat het koffie was
o Dus lichaam had zich beginnen voorbereiden op heel veel caffeine maar er zat
geen caffeine dus netto effect dat je heel moe wordt.
HOMEOSTASE ALS CENTRAAL CONCEPT
Allerlei regelprocessen in ons lichaam zijn gericht op instandhouden van evenwicht
- Als het uitwendig milieu verandert, komen er allerlei processen op gang om het
inwendig milieu toch constant te houden à “compensatie”
- Dit gebeurt onder meer op cellulair niveau: vb. veranderingen in niveaus van
neurotransmitters en receptoren, aanmaak van enzymes die zorgen voor een
verhoogde afbraak van alcohol door de lever, …
- Compensatie treedt ook op ruimere schaal op
à psychologische theorie: opponente-proces theorie
2
,Opponente-procestheorie
- a- en b-proces
o a-proces:
§ verstoring van de homeostase
§ dosis drugs veroorzaakt dit dosis-afhankelijke proces
o b-proces:
§ herstelt de homeostase, compensatorische proces (tegenreactie)
§ wordt steeds sterker bij herhaald gebruik
- subjectieve ervaring: optelsom van a- en b-proces
o a > b: A toestand
o a < b: B toestand
- Positieve en negatieve bekrachtiging als verklaring
voor verslaving
o Initieel: aangename effecten van drugs (A-
toestand) zorgen voor positieve bekrachtiging
van druggebruik
o Later: opheffen van
onthoudingsverschijnselen (B-toestand) zorgt
voor negatieve bekrachtiging van druggebruik (niet drinken voor genot)
- Probleem met deze verklaring:
o Onthoudingsverschijnselen zijn maximaal 1 tot 2 dagen na staking van
gebruik, en nemen daarna af
o Toch blijft de kans op herval toenemen gedurende weken/maanden, ook na
verdwijnen van onthoudingsverschijnselen
§ De sluipende terugkeer van het verlangen – Macnisch (1859)
“Man is very much the creature of habit. By drinking regularly at
certain times he feels the longing for liquor at the stated return of
these periods – as after dinner, or immediately before going to bed, or
whatever the period may be. He even finds it in certain companies, or
in a particular tavern at which he is in the habit of taking his libations.”
à aandrang om te drinken kan uitgelokt worden door bepaalde
situaties/prikkels die vroeger de beschikbaarheid of inname van drugs
signaleerde
KLASSIEKE CONDITIONERING VAN DRUGRESPONS
= Uitbreiding van de opponente-proces theorie
- Veelvuldige klinische observaties van patiënten die vrij zijn van
onthoudingsverschijnselen en craving todat ze opnieuw geconfronteerd worden met
prikkels die vroeger beschikbaarheid/inname van drugs signaleerden
Vb. naald, terugkeer naar oude buurt na opsluiting/opname, vrienden, …
3
, - Siegel: geconditioneerde compensatorische reacties (CCRs)
o Ongeconditioneerde stimulus: a-proces
o Ongeconditioneerde respons: b-proces
o Vb. hond krijgt adrenaline-injectie wat leidt tot heart racing (UCS), lichaam
gaat dan zorgen voor vertraging van hartslag (= compensatie, UCR), alle
prikkels die samengaan met de adrenaline zouden ook tot compensatie
kunnen leiden
- Klassieke conditionering van drugrespons
o Test: toedienen van pre-drug cues met inerte inactieve stof i.p.v. drugs
o Resultaat: ontstaan van geconditioneerde farmacologische responsen
KLASSIEKE CONDITIONERING EN TOLERANTIE
Geconditioneerde compensatorische reacties kunnen bijdragen aan tolerantie
- Proces
o Herhaaldelijke toediening van drug in aanwezigheid van bepaalde cues
o Na verloop van tijd lokken cues CCRs uit
o Deze CCRs verminderen het primaire effect van de drug
- Hoe vaker je drugs toedient, hoe sterker de conditionering, en dus hoe sterker de
compensatie
- CCRs als basis voor de opponente-proces theorie
o Soorten cues
§ Externe cues: omgeving, parafernalia (= bij drugs behorende zaken), …
§ Smaken, omgevingstemperatuur, magnetische velden, …
§ Drugs kunnen zelfs dienen als cue voor zichzelf
Vb. eerste pint kan al tolerantie uitlokken voor volgende pinten indien
het meermaals is voorgekomen dat 1 pint gevolgd werd door
meerdere anderen
§ Self-administration cues: ook handelingen en sensaties die gepaard
gaan met zelftoediening van drugs lokken tolerantie uit
• Experiment bij ratten
o 2 groepen:
§ SA-groep: drugs als ze op hendel drukken
4
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
√ Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, Bancontact of creditcard voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper ellenvangool. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €7,79. Je zit daarna nergens aan vast.
