Uit diverse precedenten volgt dat materiële immuniteit i strafzaken niet langer wordt
aanvaard voor bepaalde zwaarwichtige inter’le misdrijven zoals:
- Foltering
- Genocide
- Misdaden >< de mensheid
Een meerderheid vd Commissie voor Internationaal Recht lijkt gewonnen voor de idee dat
materiële immuniteit in strafzaken niet geldt voor genocide, misdaden tegen de mensheid,
oorlogsmisdaden, apartheid, foltering en gedwongen verdwijning.
Een aantal staten blijven zich hiertegen verzetten.
EHRM besloot id zaak Jones v. UK dat er vooralsnog onvoldoende bewijs is om te besluiten tot
een gelijkaardige uitholling vd materiële immuniteitv vreemde overheidsf. In burgerlijke
zaken
Bvb ih kader ve schadeclaim ingeleid door iemand die slachtoffer werd v foltering ih
buitenland
Deel VI: Internationale organisaties
Hoofdstuk 1: Kenmerken
Naast staten zelf vormen IO’s de belangrijkste subjecten v inter’l recht. Opkomst v IO’s 19 e
eeuw.
Vroegste organisaties waren gericht op technische samenwerking in specifieke domeinen,
zoals telegrafie, post of douane, of het beheer v gemeenschappelijke waterlopen.
De eerste mondiale IO met een algemene politieke agende ° na WO I. id loop vd 20 e eeuw
deed zich een enorme proliferatie voor vh aantal IO’s. vandaag bestaan er vele honderden
uiteenlopende IO’s.
België is lid v meer dan 100 organisaties/commissies.
KENMERKEN
Gemeenschappelijke kenmerken:
- Een samenwerkingsverband v volkenrechtelijke subjecten
o Id regel gaat het om ‘oorspronkelijke’ subjecten m.n. staten
o Echter, soms kunnen bestaande IO (zoals EU) lid/mede-oprichter zijn ve nieuwe
organisatie
- Nastreven v gemeenschappelijke doelstellingen
- Een oprichtingsverdrag
o De organisatie verkrijgt haar eigen inter’le rechtspersoonlijkheid
o IO’s moeten worden onderscheiden v andere entiteiten die bij een door
nationaal recht beheerste overeenkomst ih leven worden geroepen
- Één of meerdere eigen organen
o Vertegenwoordigers v meerdere staten
LIDMAATSCHAP
,Lidmaatschap v IO’s was vroeger voorbehouden voor staten. Vandaag ziet men dat ook IO’s
zelf deelnemen ad oprichting v nieuwe IO’s.
Europese-Unie medeoprichter vd Wereldhandelsorganisatie en is zij eveneens toegetreden
tot de Voedsel- en Landbouworganisatie (FAO)
Procedure om lid te worden is vastgelegd ih oprichtingsverdrag vd organisatie. Soms vereist
dat
- Alle leden hun fiat geven voor de toetreding ve nieuw lid
o EU en NAVO
- Een bepaalde meerderheid vereist
o Toelating tot Wereldhandelsorganisatie 2/3e meerderheid
o VN vereist een aanbeveling vd VN-Veiligheidsraad, evenals een 2/3 e
meerderheid binnen de Algemene Vergadering.
Ledensamenstelling:
Open organisatie
- Diegene waar in principe alle staten lid v kunnen worden
o Al veronderstelt zulks veelal dat een meerderheid vd bestaande leden hiermee
instemt.
- Bvb de Verenigde Naties & haar gespecialiseerde organisaties
Gesloten organisatie:
- Lidmaatschap beperkt tot staten die aan een bepaalde criteria voldoen qua
geografische ligging, religie, taal, gemeenschappelijk verleden, economische
activiteiten,…
- Bvb EU, Raad van Europa, NAVO, OPEC (de organisatie v olie-exporterende landen),
de islamic conference,…
De EU is ook een voorbeeld van een regionale organisatie, dewelke zich in eerste instantie
onderscheidt van universele organisaties.
- Het lidmaatschap hangt mede af vd geografische reikwijdte vd organisatie.
Voor organsitaties die slechts een deel ve continent bestrijken wordt de term
‘subregionale’ organisatie gehanteerd
- ECOWAS
- SADC
Regionale organisaties:
- AU
Omgekeerd regio-overschrijdende organisatie
= wanneer het lidmaatschap verder reikt dan een bepaald continent
(namen v sommige organisaties zijn soms bedrieglijk bvb Canada & VS beiden lid v
Organisatie voor Veiligheid en Samerwerking in Europa (OVSE). Beide landen zijn, net als
Tajikistan en Azerbeidzjan, lid vd United Nations Economic Commission for Europe (UNECE)
Naast volwaardig lidmaatschap geassocieerd lidmaatschap
,Entiteit kan deelnemen ad werkzaamheden vd organisatie, maar zonder daadwerkelijk
stemrecht.
Vlaanderen = geassocieerd lid vd Wereldtoerismeorganisatie.
Verschillende organisaties laten diverse entiteiten (staten, andere IO’s, NGO’s,
bevrijdingsbewegingen,…) toe om als waarnemer toegang te krijgen tot werkzaamheden vd
organisatie (zonder stemrecht)
Palestina & Inter’l Comité vh Rode Kruis waarnemer bij de VN
Mate v betrokkenheid onderscheid gemaakt tss gewone waarnemers en bevoorrechte
waarnemers.
‘enhanced observers’ of ‘full participants’
Lidmaatschap kan op verschillende wijzen een einde nemen:
- Staat of organisatie houden zelf op te bestaan
- Lid vrijwillig uit de organisatie terugtrekken
- Door de overige leden (al of niet tijdelijk) worden uitgesloten
Trump-administratie:
Midden corona-crisis kondigde ze de terugtrekking aan vd VS uit de
Wereldgezondheidsorganisatie
(onderbroken door Biden)
Omgekeerd:
Zuid-Afrika werd id periode vh apartheidsregime uitgesloten uit de Inter’le Telecommunicatie
Unie
De Afrikaanse Unie schortte het lidmaatschap v Egypte gedurende een jaar nav de militaire
coup, waarbij president Morsi vd macht werd verdreven.
Oprichtingsverdragen bevatten soms uitdrukkelijke bepalingen inzake terugtrekking en of
uitsluiting. (vaak minimale opzeggingstermijn)
Artikel 50 VEU stelt dat lidstaat de Europese Raad kennis geeft v haar voornemen om zich
uit de EU terug te trekken. Periode v 2 jaar wordt geactiveerd tijdens dewelke wordt
onderhandeld over d modaliteiten vd terugtrekking.
EU kent een zware procedure voor uitsluiting ve lid dat ernstige schending begaat vd
essentiële beginselen vd EU.
Uitsluiting EU vereist eenparige beslissing v alle lidstaten m.u.v. de staat in kwestie.
Soms wordt er voorzien id mogelijkheid om lidmaatschap (of toch bepaalde rechten) tijdelijk
op te schorten.
Bv als een lid in gebreke blijft om financiële bijdragen te betalen.
Binnen VN gelden verschillende opties
- Conform art 5 HVN
, o De Algemene Vergadering op aanbeveling vd Veiligheidsraad de
lidmaatschapsrechten opschorten v leden waartegen de Veiligheidsraad actie
heeft ondernomen.
- Artikel 19 HVN
o Voorziet i een opschorting vd stemrechten ve lid dat gedurende 2 jaar in
gebreke blijft zijn lidmaatschapsbijdragen te betalen
- Overeenstemming met artikelen 6 en 18 (2) HVN
o Lid dat voortdurend de beginselen vh Handvest schendt worden uitgesloten op
aanbeveling vd Veiligheidsraad én met 2/3 e meerderheid binnen de Algemene
Vergadering.
Werd tot nog toe nooit toegepast
Staat op gespannen voet met streven naar universaliteit vd VN
VN-leden kunnen vrijwillig terugtrekken uit de VN
o Indonesië tijdelijk deed in 1965
DOEL
Een organisatie kan een:
- Breed ‘algemeen’ doel
o Heeft algemene agenda
VN, EU
- Enger ‘functioneel’ doel
o Meer gericht op specifiek bevoegdheidsdomeinen
Volksgezondheid WHO, monetaire aangelegenheden IMF, …
BEVOEGDHEDEN
IO’s beschikken over bevoegdheden die hen door de oprichtende staat zijn toegewezen
(specialiteitsbeginsel of attributiebeginsel)
Dit beginsel wordt soms expliciet onderschreven ih oprichtingsverdrag artikel 5 (2)
Verdrag betreffende de Europese Unie (VEU) als volgt: “krachtens het beginsel van
bevoegdheidstoedeling handelt de Unie enkel binnen de grenzen vd bevoegdheden die haar door
de lidstaten in de Verdragen zijn toegedeeld om de daarin bepaalde doelstellingen te
verwezenlijken. Bevoegdheden die in de Verdragen niet aan de Unie zijn toegedeeld, behoren toe
aan de lidstaten.”
Onder verwijzing nh specialiteitsbeginsel besloot IGH in 1996 dat de
Wereldgezonheidsorganisatie niet bevoegd was om aan het Hof een advies te vragen
omtrent legaliteit vh gebruikt v kernwapens ih kader ve gewapend conflict.
Gelijkaardig verzoek vd Algemene Vergadering vd VN werd wel ontvankelijk bevonden.
Naast uitdrukkelijk toegewezen bevoegdheden impliciete bevoegdheden
= Bevoegdheden die niettemin noodzakelijk zijn om de taak uit te oefenen.
Werd aanvaard door IGH mbt de VN
• IGH, Reparation for Injuries (1949): “Under int’l law, the
Organization must be deemed to have those powers which,
though not expressly provided for in the Charter, are
conferred upon it by necessary implication as being
essential to the performance of its duties.”