Les 1: introductieles: structuur
van de cursus
1. Toepassingen van culturele antropologie
- Wat is deze wetenschap op basis van huidig gebruik, toepassingen?
o Heel veel gedrag heft te maken met betekenis: 1 betekenis staat niet los van het
andere en maken dus deel uit van een web met associaties.
- ‘Webs of meaning’: Brandpreventie (antro)ingenieur Benjamin Whorf in 1930 ‘empty/full’
olievaten (‘fumes’)
o Eerste voorbeeld: antropoloog en ingenieur die werkte voor
brandverzekeringsmaatschappij: te maken met betekenis: op die olievaten stond leeg
of vol, men ging roken bij leeg (maar er bleven wel dampen). (fumes moet nu dus
erbij blijven staan)
- ‘Have a break’ werkt niet in Jp want thee is niet booster Maar dec-feb juken in Kyushu wel:
kitto katsu ‘you must overcome’. Succes 2014 naar Europa via Matcha
o Japan en Kitkat, verkoop was daar geen success. Ligt aan de slogan, have a break
(neem een pause) kennen ze daar niet zo als in Amerika, thee werd daar geassocieerd
met rust en niet met energie. Maar matcha gaf wel kracht en daarom wel die
combinatie, maar in Kyushu wel. (kitkat= je haalt het wel), jugen (grote
examenkoorts). Werd in die periode dus enorm gegeten. Vorm van bijgeloof.
- Habitus: ‘Communisme vs Islam’ (journalist habitus) maar niet in Tajikistan want
publiek/privé; burgeroorlog na val USSR was eerder etnisch
o Habitus: ander word voor cultuur, iets waar je niet bewust van bent maar wat wel je
keuzes bepaalt. Journalisten hebbne dit dus ook, dus toen de USSR uiteenviel, was
het idee dat het communism antireligieus was. Als ze dan opstanden zagen opkomen
zagen ze dit als religie die in opstand kwam tegen het communism. Maar wanneer ze
hierover een antropoloog aansproken: religie had er altijd al bestaan, maar een
privezaak. Dus wel altijd al een islam daar, door dat inzicht waren ze cultureel
vrijgemaakt zodat ze het etnisch conflict zagen. Eigen culturel assumpties in vraag
stellen.
- Technologie en cultuur: Gezichtsherkenning niet intrusief in China want ‘overheid is voor
veiligheid’ (Rhizome)
o direct aanvaard in China, in het Westen in het begin werd dit heet intrusief
beschouwd, mensen associeren daar de overheid met veiligheid en daarom sneller
aanvaard
- Sync want voice-command in auto geen succes; participerende observatie van use in files en
inhoud wagen (G. Bell in Intel)
o in auto, welke applicaites worden gebruikt door wie en wat ligt er in een auto. En
associeren hun auto niet met hun thuis. Gaan vele liever hun apparat syncen met de
auto dan een nieuwe applicatie voor in de auto te kopen, omdat je leiver je auto
doorverkoopt dan je gsm. De antropoloog die mee in de auto stapt om dit te
onderzoeken doet aan VELDWERK
- observaties voor kinderspeelgoed (Lego)
o Speelgoed: kijken wat werkt en niet werkt, via observatie.
,- Bedrijfsculturen: globalisering dwingt tot culturele flexibiliteit zoals TPS
(teamverantwoordelijkheid) ipv Fordisme lopende band (cogs in the machine)
o culturen zijn dynmaisch en kunnen veranderen. Bedrijven veranderen heel de tijd, de
oude logica van handenwerk (fordisme) is verlaten. Bedrijf werkt beter met een
team.
- Business ethnography: bv Opel in GM: niet ‘Fight US - Germany’ maar verwachtingen mbt
vergadering: ‘onderbreking dus hierarchisch en kort’ (Rüsselheim), ‘werk want informatie
uitwisseling’ (Detroit), ‘consensus, geen baas’ (Tennessee)
o toen Opel werd geintegreerd onstonden veel problemen in Gender Morres, Amerika
en Duitsland botsen en ze gaan nooit goed kunnen samenwerken. Maar dit is een
statische manier van naar iets te kijken. Het is niet het land dat tegenover het ander
land staat. Een dynamische benadering is hierbij nodig. Het gaat om verschillende
tendenzen binne het zelfde bedrijf. In russelheim: is een onderbrekeing van het werk
en laten we dit hierarchisch doen en korthouden en dat werd in Am ni begrepen. In
Detroit werd het als werk gezien en werd er informatie gedeeld en werd daar positief
bekeken. Tenesssee: geen baas, iedereen gedacht en kan blijven duren tot er een
consensus is. Bewust worden van dzee verschillen zonder deze te veroordelen
- Tunnelvision (vs lateral): 2008 bankencrisis door competitie, geen informatieuitwisseling,
norm ‘wedden op risico maakt schuld meer liquide’
o bankencrisis in 2008: verhaal van tunnelvisie in plaats van lateral te kijken. Blinde
vlek: een bepaald idee over liqiediteit: zolang er veel gekocht en verkocht wordt dan
gaat het goed met de economie, maar dit was zo niet. Schuld was ook oke. Luchtbel
opgebouwd. Ook nog competitive tussen banken.
- Achterhaalde economische concepten: monetaire geeft slechts deel weer van transacties, nu
info-barter voor Big Data (bv Cambridge analytica, google, facebook)
- Nieuwe betekenissystemen: Millennial ouders willen aandacht voor en zelfontplooiing van
hun kids (Primrose kinderopvang: ‘we believe’ ipv ‘studies show’ en experts van Gen X)
o Ik geloof , wordt rapper gfeloofd ipv science, niet religieuzer maar cultuur
o
- Is smartphone een attention-span killer? Perspectiefwissel: Virtuele is bron van vrijheid (dana
boyd) want de angstige Gen X ouder houdt kind binnen
o Dana Boyd heft jullie gered van de angst van jullie ouder, angstige ouder die het liefst
het kind niet opstraat laat spelen, maar wel de eerste is die hierover zaagt.
- Het gaat om kwalitatieve gegevens en daarmee moet je overtuigen en daarom dat het zo
meoilijk is
2. Wat is antropologie?
- Onderzoeksdomeinen in de culturele antorpologie
o etniciteit,
o lokale en globale economie,
o besluitvorming, conflict, geweld, oorlog
o verwantschapsystemen, seksualiteit,
o lichaamsymboliek, materiële cultuur,
o kosmologie, religie, populaire cultuur,
o digitale technologie,…
, o zowel thuis (anthropology at home) als in de rest van de wereld, de vroegere
‘overzeese gebieden’
- Studie (logos) van de mens (anthropos)
o ‘DE’ mens? Moderniteit: lichaam/ geest -> Positivisme: biologisch, economisch,
politiek, sociaal, psychologisch,… wezen
Bestaat de mens wel?
Hoe kan je over de mens spreken als alles apart wordt gespecialiseerd en
apart bestudeerd?
o Er zijn aparte wetenschappelijke disciplines voor elk aspect. Waarom dan een studie
van de mens?
- Bestaansreden voor antropologie?
o Specialisatie in disciplines
o (1) zorgt voor vooruitgang van kennis en technologie, maar opdelen is miskenning
van het geheel (bijv. economie zonder sociale kost en milieukost)
o (2) gaat uit van een universele mens, niet van diversiteit <-> antropologie: ‘culturen’
o (3) maakt de mens tot optelsom van aspecten <-> antropologische synthese:
‘cultuur’, mens in context (ondeelbare mens)
o Synthese van de mens: over de disciplines heen en niet interdisciplinair!!!
- Waarom culturele antropologie?
o Studie (logos) van de mens (anthropos) in zijn diversiteit en universaliteit
o Dus: studie van culturen (vanuit specificiteit + naar patronen)
o Na positivisme: cultural turn (1970-) overal
Belang van culturelen buitn de antropologie is ook steeds belangrijk
geworden= cultural turn
Voor feiten iets beteken en een theoriee vormen moet er nog eerst vanalles
gebeuren en dat wat er tussen komt is cultuur (die achtergornd, de blinde
vlek). Ook tussen biologie en gedrag of oorzaak en gevolg.
Tussenruimte: men kan ook niet volledig uitmaken waar cultuur begint en
eindigt
Deze mediaties door cultuur komen van Ian Hodder: behalve
biologie/gedrag, dat is bij hem materiele cultuur /gedrag
- Een cultuur is het cultureel systeem van een samenleving
o Diversiteit in en tussen samenlevingen -> vele BETEKENISsystemen (samenhangende
gehelen van ideeën, gebruiken en sociaal gedrag)
o Sommige universele elementen (het hebben van een taal, verwantschapsregels,
sociale uitwisseling, arbeidsverdeling, besluitvorming) en vele particuliere elementen
Bron van culturele misverstanden, zie verschillende betekenis van gebaren
http://www.youtube.com/watch?v=OWFPHW7BCCI
o Daarom methode ter studie van betekenis in context: Veldwerk met participerende
observatie
Een cultuur is niet een groep mensen.
, Ideen, gebruiken, social gedrag vormen samen een system dat een beteknis
heeft. Verschilt van samenleving tot samenleving en ook binnen
samenlevingen.
Sommige elementen zijn universeel.
Daarom is het binnen deze discipline niet genoeg een vraag te stellen, je
moet observeren!!!
3. Dimensies van antropologie
- Eerste dimensie
o Verklaring op micro- of macro-niveau
o
Tussenin: meso-systeem houdt beide niveaus samen
Eerst biograifsche ervaring en dan kunst: interpretatie van kunstciritci= age of
terror. Ze kan dus beide kanten
Een micro en een macroverklaring.
- Cultureel/ sociaal wijst op 2de dimensie van antropologie
o Sociale systemen: relaties
micro <-> macro
(Actor… Groep...Samenleving…)
elk met sociale structuur (bv klassen)
o culturele systemen: ideeen
micro <-> macro
(Fantasie… Festival... Cultuur...)
elk met culturele structuur (bv prioriteiten)
o effecten van ‘samenleving’: sociaal en cultureel
Sociale (structuur): hogere sociale klasse verblijft op hoger dek (materieel
effect)
Culturele (structuur): norm ‘vrouwen en kinderen eerst’ (ideeel effect)
= weerspiegeld in de statistiek
= 2de dimensie van antropologie
- Extremen op een continuum
o Materialisme VS idealisme
