Verbintenissenrecht Les 1 16/02/23
Inleiding
- Handboek 1000pg (hulpmiddel, voorafgaand de les lezen) + extra nota’s op ufora 100pg
(printen) + eigen nota’s (belangrijkste) + schema’s in les
- Examen: open vragen, casussen (grote met subvragen en kleine vragen) op 12 à 14 punten,
theorie, gebruik codex (economisch recht boek 1 en 6 & burgerlijk wetboek), ongeveer 5 à 6
vragen, begrippen (frans of latijns), argumenteer!
DEEL I. DE VERBINTENIS, SITUERING EN BRONNEN VAN HET VERBINTENISSENRECHT
Hoofdstuk 1: verbintenis: begrip en indelingen
Verbintenis = een rechtsband (vinculum juris) tussen twee of meer personen waarbij de schuldeiser
tegenover de schuldenaar op een in rechte afdwingbare wijze aanspraak kan maken op een prestatie
(definitie gecodificeerd in artikel 5.1 BW).
- Bv uit contracten, contractuele verbintenissen
- Ontstaan verbintenis tot schadevergoeding: Art 1382, 1383 oud BW
o fout + schade + causaalverband = (buitencontractuele) aansprakelijkheid
o schending wettelijke norm = aansprakelijkheid
o samenloopverbod: contractuele en buitencontractuele aansprakelijkheid kunnen
niet samenlopen
Voorbeeldschema: vetstof wordt door A verkocht aan B zo door aan C …
-> de vetstof bleek schadelijk, C lijdt schade, wie is aansprakelijk?
- ook al hebben A&C geen contract en is men geen contractpartij, kan C toch contractuele
aansprakelijkheid instellen, om C te beschermen, want de contractuele vordering die B had
met A wordt mee overgedragen naar C art 1615 oud BW
contract = bron van verbintenis, maar is geen verbintenis op zich , maar een reden tot een
verbintenis
- Een contract kan zowel mondeling als materieel ontstaan, vanaf er sprake is van een
wilsovereenstemming kunnen we spreken over een contract
o wederzijdse toestemming
o wilsovereenstemming (moet niet schriftelijk)
- verbintenissen, prestaties die onstaan uit een contract
o lening (zakelijk contract)
verbintenis: terugbetaling van geleende geldsom + interest
o arbeidsovereenkomst
verbintenis: betaling van loon door de werkgever voor de werknemer die
werk heeft verricht
o venootschapscontract
verbintenis: aandeelhouders moeten plichten volbrengen
o verzekeringen:
verbintenis: verzekerde: tot betalen van de verzekeringspremie, verzekeraar:
de dekking leveren als de gedekte gebeurtenis zich voordoet
akte = geschrift dat bewijs moet leveren voor een contract
1
,Een rechtshandeling: een handeling die je stelt met het oog op de gevolgen die het recht er aan
vassthangt, handelingen met als bedoeling een gevolg te creëren (art 1.3 BW)
- waarom stel je een rechtshandeling? Men wilt dat de prestaties kunnen worden
afgedwongen
- bv. Een contract
verschil lastgeving en aanneming
- lastgever: opdracht aan lasthebber om een rechtshandeling te stellen
o bv. Vastgoedmakelaar krijgt de opdracht
- aannemingscontract: enkel materiële handeling stellen
bronnen van verbintenissen (schema)
- CTT (contract) (belangrijkste)
- Wet (minst belangrijk)
o Bv. Belastingen, onderhoudsgelden
- Buitencontractuele aansprakelijkheid 1382 oud BW (Onrechtmatige daad)
- Onverschuldigde betaling
o Bv. Geld overschrijven op de verkeerde rekening
Wie is dan de SA? de persoon die het geld heeft ontvangen, hij heeft de
verbintenis tot terugbetaling van de som die hij heeft ontvangen + de
interest bij te kwader trouw
- Eenzijdige wilsuiting/ eenzijdige belofte / eenzijdige rechtshandeling
o Bv. Een eenzijdige (contract)belofte die een verbintenis doet ontstaan zonder dat er
een wilsovereenstemming moet zijn
Bv. belofte dat vinder van een verloren dier geld krijgt
o Is een schenking een eenzijdige wilsuiting? Neen, een schenking is een overeenkomst
(je moet met twee zijn) , je hebt een wilsuiting nodig + formeel contract (notariële
akte) meerzijdige rechtshandeling eenzijdig contract
- Zaakwaarneming (ZWN)
o Meester van de zaak Zaakwaarnemer: personen die betrokken zijn bij een
zaakwaarneming
o bv. je schakelt een aannemer in om schade te herstellen aan het huis van je buurman
die op reis en onbereikbaar is
- Ongerechtvaardigde verrijking
o Bv. Een samenwoningsrelatie waar de ene meer werken verricht dan de andere
o Wanneer ongerechtvaardigd? Wanneer er een groot onevenwicht is tussen de
partijen
- Het rechtmatigd vertrouwen
o Bv. Een bakker verkoopt zijn zaak en wil met zijn geld naar de bank, hij gaat naar een
kennis die hij dacht dat een bankbediende was, deze persoon behoud zijn geld, de
bakker gaat naar de bank en vraagt achter zijn geld die er dus niet meer is Wie
kan de bakker aanspreken?
Hij kan de bank aanspreken volgens art 1382-1383 oud BW, maar dan moet
hij bewijzen dat de bank een fout heeft begaan
Vertrouwensleer/ schijnleer
Schijnleer laat toe dat de bakker de bank aanspreekt zonder dat hij
moet aantonen dat de bank een fout heeft begaan, de bakker moet
bewijzen dat hij rechtmatig er op kon vertrouwen dat de
zogenaamde bankbediende weldegelijk een bediende was
(1.8 §5 BW)
2
,Bronnen van verbintenissenrecht:
1) wetgeving
- Burgerlijk wetboek
o Verbintenissen, boek 5 (persoonlijke rechten)
o Buitencontractuele aansprakelijkheid, boek 6
o (goederenrecht, boek 3 zakelijke rechten)
o (algemene beginselen, boek 1)
- wetboek econmisch recht
o relaties tussen ondernemingen onderling & relaties tussen ondernemingen en
consumenten
o auteursrechten
o boek 1, definities van begrippen voor heel het boek en apart per boek
reflex: kijk in welk onderdeel je zit, want algemene en specifieke definities
per onderdeel in wetboek
o boek 6,
b2c: contracten tussen onderneming en consument
b2b: contracten tussen ondernemingen
bescherming tov de zwakkere partij
- bijzondere wetten
o antidiscriminatie wetten
o Wet 2 aug 2002 tot bestrijding van de betalingsachterstand van handelstransacties
(dwingend recht)
- Europese wetgeving, regionale wetgeving, federale wetgeving
o Vorderingen, decreten, richtlijnen …
2) Rechtspraak
- Arresten GwH, HvC, Rechtspraak feitenrechters
o Bv. Huurcontract, wat als een huurder niet betaald? Ontbinding wegens
wanprestatie kan enkel wanneer die wanprestatie zwaarwichtig genoeg is (1-2x niet
betalen niet genoeg voor ontbinding, maar men krijgt uitstel tot betaling)
3) Rechtsleer: wat juristen schrijven over bepaalde onderwerpen
4) Algemene rechtsbeginselen (ARB)
- subcategorie van RS
Supranationale instrumenten: (Soft law, geen kracht van wet)
(belangrijk voor boek 5 BW)
- CISG: convention of internationale sales of goods het Weens koop verdrag
o Internationale verkoop van roerende goederen
- PICC: principels of international comercial contracts (de principes voor int’l handelsctt)
o Wat nodig voor geldige handelscontracten
- PECL: Principles of European Contract Law (principes van het Europese contractenrecht)
o Gemeenschappelijke regels aan contracten recht in Europese lidstaten
o (Niet-bindende) beginselen van EU contractenrecht
- DCFR: draft Common Frame of reference (ontwerp ve gemeenschappelijk referentiekader)
o Voorstellen regels EU contractenrecht + privaatrecht
poging tot harmonisatie van contracten en verbintenissenrecht
3
, Het tekenen van een contract:
Sluiten van een contract einde van het contract
Precontractuele fase Nakomingsfase/ Postcontractuele fase
(geboorte vh contract) uitvoeringsfase vh contract = beloftes maken voor na het
(leven vh contract) einde van het contract
- Bv. je koopt een anthiek beeld, achteraf blijkt als je thuis komt dat het geen antiek beeld is
maar een recent gemaakt beeld
o = bedrog (voor de uitvoeringsfase) Men zou de nietigverklaring kunnen vragen
van het contract MAAR was in de precontractuele fase, dus buitencontractuele
aansprakelijkheid
- Bv. Je koopt het antiek beeld, ja komt terug voor in ontvangste name en ondertussen heeft
de koper een namaakbeeld gemaakt
o = bedrog (tijdens uitvoeringsfase) contract al gesloten, dus contractuele
aansprakelijkheid
beding/ clausule = een artikel in een contract
Verbintenissenrecht Les 2 23/02/23
Andere bronnen van verbintenissen dan het contract
Bv. hond loopt weg en bijt iemand tijdens weglopen baasje is aansprakelijk
Bv. een vrouw zorgt voor de hond van haar buur, de vrouw is dan de zaakwaarnemer, het baasje is
dan verantwoordelijk om het ‘gekochte voedsel door de hond’ te betalen als ‘schadevergoeding’
Bronnen van verbintenissen
Artikel 5.1. Verbintenis
- een recht afdwingbare aanspraak
- Art 5.69 BW overeenkomst heeft verbindende kracht
Artikel 5.3. Bronnen van verbintenissen en draagwijdte van de bepalingen
- Verbintenissen ontstaan
o uit een rechtshandeling
o uit een oneigenlijk contract
o uit de buitencontractuele aansprakelijkheid
o uit de wet
- Toelichting: wet in de ruime zin: “ook de gewoonte en de algemene rechtsbeginselen”
- Nuance: verbindende kracht vloeit steeds uit een wet (in de ruime zin) voort
Belang van bronnen van de verbintenis
- Rechtsregels verbonden aan de bron van de verbintenis kunnen verschillen
o Bv. verjaringsregels CA/BCA; verzekering
! Gelaagdheid van het recht: bijzondere wetgeving, Europese regels,…
- Cumulatieve/alternatieve/exclusieve toepassing?
4
