Deze samenvatting is gebaseerd op het boek, de slides en notities vanuit de lessen van Martyn en Opsomer. Hij is heel volledig (alles wat je moet kennen wordt behandeld). Ik had zelf 15/20 op het examen door deze samenvatting te leren.
GESCHIEDENIS VAN HET
PUBLIEKRECHT EN DE POLITIEK –
prof. Martyn
HOOFDSTUK 1: INLEIDING: DEFINITIE, DOELSTELLINGEN EN
AANPAK
§1. DEFINITIE
A. GESCHIEDENIS
1. RECHTSGESCHIEDENIS = METAJURIDICA
Niet het positieve recht1 bekijken (praktische toepassing)!
- WEL interacties recht, macht, politiek, economie, techniek, religie…
- Altijd kritisch zijn tegenover recht!
Recht bekijken vanuit historisch-wetenschappelijke invalshoek (interdisciplinair)
- Verschillende rechtssystemen doorheen de tijd onderzoeken en bekijken
- Verschillende aspecten bekijken: rechtssociologie, rechtsfilosofie, rechtseconomie…
- We stappen uit het juridisch paradigma2!
o Bv nemo censetur ignorare legem
Rechtsgeschiedenis verlaat pradigma van het recht
- We kijken naar interacties
- We stellen vragen (waarom is recht zo?)
- We kijken naar de context
- We zoeken verklaringen (bv waarom democratie?, waarom wetboeken?)
altijd kritisch zijn en context bekijken (afstand doen van het positieve recht)
Voorbeelden:
- Klimaat evolueert recht aanpassen
- Techniek evolueert regels over wagens aanpassen (elektrisch)
- Coronacrisis wetten maken (=recht aanpassen) sancties3?
- Wat met religie? Recht en religie zijn gescheiden in België!
o Niet overal zo: in Engeland heb je rechtbanken waarin Sharia wordt toegepast
1
Positieve recht: recht dat van toepassing is op bepaalde plaats en tijdstip
2
Juridisch paradigma: geheel van veronderstellingen waarbinnen een wetenschap gecreëerd wordt (=aanvaarde
principes) binnen de grenzen blijvend
3
Sanctie: reactie van het recht op een bepaalde situatie
, o Bij ons tot 1967 wel nog religie in recht (zweren op god)
Is wat we juridisch vragen mogelijk?
- Bv nemo censetur ignorare legem mogelijk?
- Neen, maar kan je nooit als verweer gebruiken
- Gevolg: advieskantoren inzetten (advocaten)
- Als jurist moet je een manier kennen kunnen vinden om recht te weten te komen
o Bv justel-databank, BS… weten hoe je ermee moet werken!
Rechtsgeshiedenis is de opleidiing rechten
- Als inleidende duiding
- Als wetenschappelijke vorming
- Als resultaat van de ‘Historische Rechtsschule’
o Carl Friedrich von Savigny – 19e E
o Recht drukt de ‘Volksgeist’ uit
Rechts is een resultaat van de politiek
- Belangrijk om wetenschap van de politiek te bestuderen
- Iedereen heeft ander beeld van politiek
o Dus subjectief
o Standpunt innemen! moeilijk voor rechters om beslissingen te nemen
o Gevolg: rechters oordelen verschillend over gelijke materies/zaken
- Mening over politiek verandert doorheen de tijd
o Gevolg: recht is het resultaat van een historische evolutie
- Belangrijk om maatschappij te kennen!
o Elke maatschappij heeft zijn waarden
o Von Savigny keerde zich af van geleerd recht (had niets te maken met maatschappij)
o Voorbeeld VS: elke staat eigen recht (om Volksgeist uit te drukken)
2. RECHT(SWETENSCHAP) EN GESCHIEDENIS(WETENSCHAP) DIENEN ELKAAR
Geschiedenis “dient” recht
- Toepassing van de norm in de tijd heuristiek4
o Geconsolideerde wetgeving (bv wetboek v Sv van 1808)
= Wetgeving zoals die hier en nu is dus aanpassingen!
Dus: niet zomaar kijken in BS, want je moet recht toepassen op tijd v feiten
Tempus regit actum !
Tip: tijdsbalk maken!!!
Extra: nieuwe wetten treden in werking 10 dagen na publicatie in BS (tenzij uitz)
o Gecoördineerde wetgeving (grondwet gecoördineerd in 1994)
= niet wzijzigen, maar herorderen (nieuwe nummering)
Bv art 2 wordt art 10
4
Heuristiek: vaardigheid, kennis en kunde van iets te vinden
,- Toepassing “locus regit actum” (=regel int’l privaatrecht)
o Testament voor pastoor VOOR de franse revolutie (1789)
Gebeurde door de kerk
Als men goederen schonk aan de kerk ging men naar de hemel
Pastoor maakte testament (enige die kon lezen en schrijven)
Dus belangrijke rol pastoor!
Probleem… stel testament 1788, dood 1798 (sinds FR enkel bij notaris) wat nu?
IPR: akte geldig volgens regels eigen land, ook geldig in ander land
plaats regels vorm van de akte!
DUS tempus regit formam acti
Geldt voor vorm, maar is dit geldig of nietig?
geldig indien: formeel geldig (vorm) en materieel geldig (inhoud)
dus alles aan kerk geven geldig? Neen, mocht inhoudelijk niet
- Correct begrip van de norm INTERPRETATIE
o Kan zijn dat wet zelf niet verandert, maar interpretatie wel
o Bv art 10 Gw “gelijkheid”
o Rechtshistorische interpretatie:
Hoe recht in context gewijzigd is
Waarom wetten gekomen zijn
o Wetshistorische interpretatie:
Kijken naar hoe wetten ontstaan zijn
Parlementaire voorbereidingen bekijken
Extra:
- Wetten goedgekeurd door parlement (=WM) wet (formeel)
- Wetten die uitgaan van de regering memorie v toelichting vereist = ratio legis5
o Maakt het makkelijker om te interpreteren
- Regering moet advies vragen aan de RvS
o Afdeling wetgeving
Terminologie
Structuur
Technisch
Juridisch
- Verslag parlementaire commissie (met experten)
- Amandementen door parlement
- Ontwerp goedkeuren in kamer (stemming)
- Wetsontwerp: komt van parlement
- >< wetsvoorstel: komt van regering
5
Reden van het bestaan van de wet
, - Historisch argument INHOUD RECHT
o Elke dag streven we naar beter recht (mensen in politiek)
o Daardoor komen er steeds nieuwe regels in het recht
o Veel rechten die we vandaag hebben zijn bevochten geweest
Bv recht op een eerlijk proces
Advocaat kost geld, vroeger hielpen gelovende advocaten gratis (pro deo)
= Sint-Ivo verenigingen
Vandaag is juridische tweedelijnsbijstand wel mogelijk (ook gratis)
Vroeger was het een gunst, vandaag een recht
Waarom? Belangengroepen hebben daarnaar gestreeft
verworven rechten
o Belfort is mooi symbool voor onze verworven rechten
= teken van stedelijke macht (stadsrechten)
Stadskeure werd verleend door graaf
Deze werd dan bewaard in een belfort (rol archieven!)
Konden dan als argument gebruikt worden (bewijs van hun rechten)
- Historische expertise INHOUD FEITEN
o Bv negationismeprocessen
= negeren vd holocaust
Strafbaar in België
Waarom? Joodse gemeenschap is belangrijk en heeft hiervoor gestreden
Gemaakt voor bescherming en respect vd Joden
Maar wanneer strafbaar?
“in mijn gemeente is de holocaust nooit probleem geweest”
expert nodig om te onderzoeken (=historische expertise)
Dus rechter zal voor de inhoud van de feiten een expert inschakelen
o Kan ook bij bouwfouten expert vragen om te zien wie fout heeft begaan
Architect of bouwheer
Recht “dient” geschiedenis
- Instellingen: dragers van de politieke macht
o Om aan geschiedenis te doen bronnen nodig
o Recht zorgt voor die bronnen
o Bv in middeleeuwen hadden steden veel macht (hoe weten we dat? Stadskeure)
o Recht zorgt voor juridische bewijzen
o Bv dynastieën, vredesverdragen… zeggen ons veel over de geschiedenis
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
√ Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, Bancontact of creditcard voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper tibohaeck. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €11,99. Je zit daarna nergens aan vast.
