INLEIDING
Economie = sociale wetenschap
- Economische inzichten <> politiek-maatschappelijke visies
- Gebaseerd op een serie rivaliserende (en veranderende) denkkaders
- Mens van vlees en bloed als fundament van theorieën
- Resultante van een dynamisch samenspel binnen een institutioneel kader
Economie is geen exact wetenschap
- Geen enkele persoon past perfect in een theorie
- De socio-economische context verandert steeds
- Mensen zijn niet rationeel
- Mensen zijn niet voorspelbaar
Economisch probleem:
- Schaarste (beperkt hoeveelheid middelen)
- Keuzeproblemen (veelheid aan bestedingsmogelijkheden)
Economisch motief:
- Micro-economie: economisch probleem analyseren op kleine schaal
- Macro-economie: economisch probleem analyseren op grote schaal
3 kernbegrippen
1. Behoeften
• Verlangens van de mens (onbegrensd)
• Vervulling door inzet schaarse middelen
• Verschillende zaken kunnen een behoefte vervullen (substituten)
• Het nut van goederen is subjectief, en dus kan de prijs (waarde) variëren van persoon
tot persoon
• Economie oordeelt niet over de wenselijkheid van behoeften en is neutraal
(staatsregulering nodig?)
• Welvaart = de mate waarin de behoeften worden vervuld met schaarse middelen
• Welzijn = de combinatie van welvaar met de vervulling van niet meetbare behoeften
2. Productiefactoren
3. Goederen
• Gericht op behoeftevervulling
• Zijn ook schaars, want worden gevormd uit schaarse productiefactoren
• Duurzaam (meerdere gebruiken) of niet-duurzaam (slechts eenmalig gebruik)
• Consumptiegoed: directe behoeftebevrediging
• Investeringsgoed: indirecte behoeftevervulling
o Duurzame investeringsgoederen (=kapitaalgoederen)
o Niet-duurzame investeringsgoederen
, • Finale goederen (eindproduct) of intermediaire goederen (halffabrikaten)
De spelers
THEORIEËN
Economische stromingen:
Mercantilisme
- Tot 1750
- Voornaamste pre-klassieke denkrichting (niet de enige)
- Economische gedachten (geen autonome wetenschappelijke discipline)
- Telkens focus op één aspect
- Product van Ancien Régime (drie standen)
- Obsessie met edele metalen: goud en zilver in eigen land houden
- Handelsbalans: zo weinig mogelijk andere naties laten verkopen aan u
- Nationalisme/Protectionisme
- Koloniaal (westers) systeem
- Voedingsbodem voor conflict en oorlog
- Trump als hedendaagse variant
Fysiocratie
- 1750 – 1790
- Obsessie met landbouw: natuur als basis voor rijkdom
- Economische kringloop
- Economische kringloop
- Eerste poging tot een analytisch totaalmodel
- Landbouw = productieve klasse
- Handel & Ambacht = ‘steriele’ klasse
- Vrije prijsvorming
- Schaalvergroting en privébezit landbouwgronden
Klassieke School
- 1775-1875
- Eerste volwaardige economische theorie
• Adam Smith
• Thomas Malthus
• David Ricardo
- Individuele vrijheid en concurrentie: laisser-faire
- Homo economicus
- Lotsverbetering mensheid
- Verlichting – einde Ancien Régime
- Industriële Revolutie
- Verder uitgebouwd in neoklassieke school
,Adam Smith
- Startpunt van economische wetenschap
- An inquiry into the nature and causes of the Wealth of Nations (1776)
- Vrijhandel (vs. Mercantilisme)
- Ambacht, handel en industrie vs. Fysiocratie
- Specialisatie en ruil
- Arbeidsverdeling
- ‘the invisible hand’ die voor evenwichten zorgt
Neoklassieke school
- Abstraheren klassieke theorieën
- Integratie statistiek en wiskunde
- Loskoppeling van historisch-institutionele factoren
- Modellen en voorspellingen
- Angelsaksisch
- Oostenrijkse school: rebel binnen neoklassieken
• Onzekerheid integreren
• Focus op grote lijnen
• Non-sciëntisme: kritisch t.o.v. modellen (gaat om mensen, niet voorspelbaar)
Keynesiaanse school
- 1936 – heden
- John Maynard Keynes
- Afwijzen van neoklassieke macro-economie
- Great Depression & New Deal politiek (VS)
• Grote ommekeer in omstandigheden: crisis
- Overheidsgeld als motor (anticyclisch budget: overheid als katalysator als economie niet
goed gaat, wanneer wel goed gaat, gewoon laten doen)
- Belang van koopkracht: vraag-economie
- In jaren 70 uit de gratie geraakt (in VS)
• Milton Friedman zette de neoklassieke macro-economie weer op de troon
• Aanbodeconomie (bedrijven stimuleren om meer te produceren) vs. vraageconomie
- In Europa nog steeds aanwezig
Marxistische school
- 1854-1989
- Karl Marx (communistisch manifest – 1854)
- Ontstaan uit ontbering fabrieksarbeiders
- Totalitaire visie op samenleving
- Arbeid heet waarde, handel etc. niet
- Privé-bezit afschaffen centraal geleide economie
- Vaagheid over postkapitalisme: snel twisten (men moest gaan naar een systeem zonder
centrale leider, maar in deze fase is men nooit geraakt)
Geëindigd in humanitaire en ecologische catastrofe
- USSR, China, Cubam Noord-Korea
- Socialisme als ‘kapitalistische variant’
, Verband economie en westerse geschiedenis
Neoklassiek nog steeds mainstream?
- Vrije markt
- Privé-bezit
- Democratische staten
- Globalisering
Enorm belangrijk: neoklassieke school sluit het best aan hierbij
Druk op neoklassieke school
- Keyensiaanse en zelfs in zeer beperkte mate marxisitische stromingen blijven sluimeren.
- Vele ‘lokale’ varianten
• EU: zgn. derde weg
• China: staatsgeleid met vrije zones
• Rusland: Crony Capitalism (doet zich voor als vrije markt, maar wordt geleid door enkele
leiders: geen vrije markt!!)
- Grote nieuwe uitdagingen:
• Ongelijkheid (vroeger geografische ongelijkheid, heden in elke land ongelijkheid)
• Isolationisme en afbrokkelende democratie
• Klimaatverandering
Economische orde
= centrale mechanisme van een samenleving om het economisch probleem op te lossen
3 aspecten:
1. Allocatiemechanisme: hoe vinden dingen hun plaats in een economie
bijna overal gemengde economie: op schaal weer te geven
Link met politiek systeem
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
√ Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, Bancontact of creditcard voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper berthevandesande. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €6,79. Je zit daarna nergens aan vast.
