Rechtsmethodologie
Inleiding
I. De bronnen, voorwerp van de rechtsmethodologie
Recht:
= mechanisme om conflicten in de maatschappij te voorkomen en te bestrijden/op te lossen
= geheel van gedragsregels opgelegd door de maatschappij die een ordening van/ betere
maatschappij beogen
2 categorieën
Materiële bronnen Formele bronnen
WAT? Verklaren waarom bepaalde WAT? Vormen waarin het recht tot
rechtsregels tot stand komen; liggen aan de uitdrukking komen
basis van de formele bronnen
SOORTEN? Wetgeving (WG)
1) Algemene: economische, politieke Rechtspraak (RSP)
sociale factoren; maatschappelijke
opvattingen
2) Concrete: Feiten in een geschil; Rechtsleer (RL)
nieuwsbericht
Voorbeeld: Expertise-uitslag in een Gewoonterecht
deskundigenrapport (MB) kan de basis Algemene rechtsbeginselen (ARB)
vormen van een gerechtelijke uitspraak (FB) Overeenkomsten
Materiële bronnen dragen bij tot het ontstaan van recht en liggen aan de basis hiervan.
Maatschappelijke evoluties kunnen aanleiding geven tot nieuwe bronnen van wetgeving.
Formele bronnen zijn de vormen waarin het recht tot uitdrukking komt. (vigerende of
geldende recht)
1
, II. Enkele begrippen inzake bronnen van het recht
II.1 Geschreven en niet-geschreven bronnen van het recht
Kenmerken van de formele bronnen
Geschreven bronnen Ongeschreven bronnen
(instrumentale bronnen) (niet-instrumentale bronnen)
WAT? Zijn neergeschreven in een op WAT? Zijn NIET neergeschreven in een op
zichzelf bestaand instrument zichzelf bestaand instrument
Zijn wel beschreven in andere bronnen
WELKE? WELKE?
WG: Officieel publicatieblad Gewoonterecht
RSP: Zittingsblad Algemene rechtsbeginselen (ARB)
RL: juridisch tijdschrift
Geschreven contract
WG en RSP MOETEN altijd geschreven zijn, anders ongeldig. RL, meestal.
II.2Geschreven en gepubliceerde bronnen van het recht
Gepubliceerd Niet gepubliceerd
(louter geschreven)
WAT? Bepaalde bronnen MOETEN WAT? Bepaalde geschreven bronnen
gepubliceerd worden om van kracht te zijn moeten NIET gepubliceerd worden om van
kracht te zijn, enkel GEAKTEERD:
WELKE? WELKE?
WG: Altijd want iedereen wordt geacht de RSP: In principe enkel geakteerd bv
wet te kennen (art. 190 GW) vonnissen van de vrederechter (want niet
algemeen bindend)
RSP: Uitzonderlijk: uitspraken van het RSP (vooral van hogere rechtbanken)
Grondwettelijk Hof en van de Raad van worden wel gepubliceerd maar officieus. Bv
State met algemene draagwijdte juridisch tijdschrift.
RL: altijd (meestal geschreven:
rechtszekerheid)
Art. 190 GW: “Geen wet, besluit of verordening van algemeen, provinciaal of gemeentelijk
bestuur is verbindend dan na te zijn bekendgemaakt in de vorm bij de wet bepaald.”
II.3 Bindende en gezaghebbende bronnen van het recht
Bindende bronnen Gezaghebbende bronnen
WAT? Moeten worden nageleefd WAT? Hebben feitelijk gezag; Men kan er
(dwingend). Zo niet sanctie rekening mee houden; Er staat geen sanctie
op de niet-naleving.
SOORTEN: WELKE?
1) Erga omnes: bindend voor iedereen RSP: geldt niet erga omnes MAAR vaak wel
WG: altijd belangrijke bron waarmee in andere zaken
Gewoonterecht: altijd rekening wordt gehouden.
ARB: altijd
2
, RSP: uitzonderlijk: RvS, GH
[Gezaghebbende bron heeft feitelijke
2) Inter partes: bindend tussen partijen
overtuigingskracht, maar geen bindende
Contract: altijd (art. 1134 oud BW)
RSP: meestal kracht (rechtspraak en rechtsleer). RSP in
beginsel louter gezaghebbend karakter.]
Art. 1134 oud BW: “Alle overeenkomsten die wettig zijn aangegaan strekken degenen die ze
hebben aangegaan tot wet.”
Uitzonderingen RSP als bindende bron:
- als wetgevende normen worden vernietigd (GH met publicatie in BS) = erga omnes
- vernietigingsarresten RvS (moeten niet steeds bekendgemaakt worden in BS)
Uitzondering RSP als gezaghebbende bron:
- precedent (uitspraak rechtscollege over juridisch vraagstuk of interpretatie over
onduidelijke wetgeving), waardoor jurisprudentie (vaste rechtspraak) kan ontstaan
Gezaghebbend karakter van rechtspraak als bron van recht mag niet worden verward met
het bindend karakter van de rechtspraak ten aanzien van de partijen. Zou de rechter een
uitspraak mogen doen bij wijze van algemeen geldende en dus bindende beschikking, dan
zou de rechter in principe optreden als wetgever (verboden bij artikel 6 Ger. W.)
Vloeit hier uit voort: rechtscolleges moeten in beginsel geen rekening houden met andere,
vroegere uitspraken in identieke of gelijkaardige zaken, maar doen het wel vaak, vooral de
rechtspraak van de hogeren rechtbanken.
Hoe hoger het rechtscollege, hoe groter het gezag en de waarde van gezaghebbende van de
uitspraken. Indien rechters over gelijkaardige gevallen eenzelfde uitspraak doen = VASTE RSP
= belangrijke bron van recht!
II.5 Officiële en officieuze publicaties van rechtspraak en wetgeving
Officiële publicaties Officieuze publicaties
WAT? Publicatie in een door de overheid WAT? Publicatie dat NIET geldt als vereiste
voorzien medium dat geldt als vereist voor voor het van kracht worden van
het van kracht worden van rechtsregels rechtsregels.
(bekendmaking om algemeen bindend te
3
, maken)
WELKE? WELKE?
WG: wetten en decreten moeten worden WG: Wordt ook officieus gepubliceerd; cf.
gepubliceerd in het Belgisch Staatsblad Studentencodex
Europees: regelgeving moet worden
gepubliceerd in het Publicatieblad van de
Europese Unie.
VOORDEEL: steeds up-to-date NADEEL: niet steeds up-to-date
NADEEL: onoverzichtelijk want niet VOORDEEL: overzichtelijk: gestructureerd +
geconsolideerd (samengevoegd) geconsolideerd
RSP: enkel arresten van het Grondwettelijk RSP: meestal enkel officieus
Hof en de Raad van State
RL: Nooit officieel RL: steeds officieus
4
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
√ Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, Bancontact of creditcard voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper evyvankerckhove. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €6,99. Je zit daarna nergens aan vast.
