1
Rechtsmetho test 1
1. Bronnen van het recht
1.1. Materiële vs formele bronnen
Materiele bronnen Kijken naar de inhoud van een rechtsregel. Historische bronnen, politieke bronnen,
Ze gaan op zoek naar de achterliggende feiten/omstandigheden,
ideeën, waarden en principes die hebben rechtsfilosofisch, ideologisch,
geleid tot de formulering van een bepaalde rechtsleer, rechtsgeschiedenis,
regel rechtsvergelijking
Formele bronnen Richten zich op de herkomst van een Wet (formele wet -> ‘wet’ in titel en
rechtsregel. Ze geven aan waar een materiële wet -> algemeen en
bepaalde regel vandaan komt, wie de duurzaam bv decreet) gewoonte,
bevoegdheid heeft om deze regel te maken rechtspraak, rechtsleer
en op welke deze tot stand is gekomen
1.2. Geschreven en gepubliceerde bronnen
Niet alle geschreven bronnen moeten worden gepubliceerd
Wetgeving is altijd geschreven en gepubliceerd, volgens art. 190 Gw moet het worden gepubliceerd
in het BS -> dit is noodzakelijk om verbindend (geldig) te zijn
Rechtspraak (arresten) is ook geschreven (niet mondeling anders bestaat het niet) maar het moet
niet noodzakelijk gepubliceerd worden om geldig te zijn
Wet van 5 mei 2019 zou digitale databank van vonnissen en arresten moeten invoeren
(zou inwerkingtreden op 30 sept 2023)
Wat is het belang van databank? Recht bestuderen we als een wetenschap in de uni, zonder data is
er geen wetenschap. Maar niet elk vonnis of arrest moet gepubliceerd worden omdat ze niet
allemaal even belangrijk zijn, het moet relevant zijn voor ons. Bv het einde van een abonnement is
niet interessant
Rechtsleer (rechtsgeleerden die over het recht schrijven), dit moet liefst wel geschreven zijn anders
kan je niet zeggen dat je een wetenschappelijk bijdrage hebt gedaan. Moet dit gepubliceerd worden
in een databank of tijdschrift? Nee dat hoeft niet. Bv masterproef
1.3. Bindende vs gezaghebbende norm
Niet elke bron van recht is even bindend of even gezaghebbend.
Bindend: onderscheid tussen 2 zaken
1) Erga omnes: bindend ten aanzien van iedereen.
Wat is bindend?
- Wetgeving (Stel een wet dat gaat over pleegouders, in principe is dit erga omnes maar niet
voor mij want ik ben maar student)
- Gewoonterecht (aan het afnemen)
- Algemene rechtsbeginselen (waar wij allemaal aan gehouden zijn maar niet
neergeschreven zijn, zoals rechtszekerheidsbeginsel)
- Rechtspraak (Bv: een boete in de ene stad is 500euro terwijl in een ander stad het 300euro
is, dit is oneerlijk zonder reden dus we gaan naar de rechter, hij vernietigt het -> die
bepaling is dan bindend tav iedereen die in dat stad wonen)
2) Inter partes: bindend ten aanzien van partijen
Wat is bindend?
- Overeenkomsten (enkel bindend tav de partijen die de overeenkomst zijn aangegaan)
- Rechtspraak (Bv: ik en mijn buur hebben een conflict en we gaan naar de rechter, de
rechter geeft een uitspraak -> die uitspraak is bindend t.a.v mijn buur en ik.)
Gezaghebbend: niet-bindend
- Rechtspraak: soms worden oude rechtspraak gebruikt voor nieuwe soortgelijke zaken, dit
heet precedenten
- Rechtsleer: bv je hebt een cliënt met een moeilijke situatie, je leest ergens iets over
datzelfde situatie gemaakt door een professor waarin staat dat die situatie gelijk heeft, die
kan je tonen aan de rechter (gezagsargument). Als het door een masterstudent was
gemaakt zou het minder doorwegen
,2
Rechtsmetho test 1
1.4. Officiële vs officieuze vindplaatsen van het recht
Wetgeving Officieel Iets dat officieel is komt van een erkende of bevoegde instantie
zoals de overheid. Het is wettelijk of formeel geldig
Bv: BS, bestuursmemoriaal, website gemeente, …
Officieus Iets dat officieus is, is niet formeel erkend maar wel nuttig. Bv de
professoren die een codex maken voor studenten, dit kan iedereen
maken
Bv: Codex, commerciële databanken, …
Rechtspraak Officieel Online databank van vonnissen en arresten (bestaat nog niet)
Officieus Commerciële databanken (zoals jura, stradalex), …
Rechtsleer Officieus Rechtsleer kan niet officieel zijn, er is geen wet die zegt dat een
bepaalde masterproef officieel gepubliceerd moet worden
1.5. Juridisch verwerkingsproces
Er zijn 4 stappen:
1) Selectie en afbakening van de zoekopdracht: bv voor je jaartaak krijg je het onderwerp
‘verjaring’, als je enkel dit opzoekt krijg je te veel resultaten dus je moet het kleiner maken
2) Opzoeking van nuttige en pertinente rechtsbronnen
3) Analyse van rechtsbronnen: zijn de bronnen relevant voor mijn onderwerp, zijn ze nog
recent, zijn ze al inwerkinggetreden, …
4) Verwerking rechtsbronnen voor de vraag: bronnen toepassen op je rechtsvraag
Maar stel bij stap 3 wordt er op je bron vermeld dat andere bepaalde bronnen ook interessant zijn
om te lezen, hierdoor ga je terug naar stap 2 -> wordt de sneeuwbalmethode genoemd: de
sneeuwbal wordt groter en groter
PAV-principe:
- Pertinent: ‘is het relevant?’, het moet te maken hebben over jouw onderwerp
- Actueel: is de bron nog up-to-date? Is het nog geldig? Is het al inwerkinggetreden?
- Volledigheid: niet maar 1 bron van wetgeving, zorg dat je een voldoende aanbod hebt
Ga altijd terug naar de primaire bron: rechtsleer is geen primaire bron. Wat is wel een primaire
bron? Wetgeving en rechtspraak. Vaste rechtspraak betekent dat rechters over een bepaald
onderwerp consequent dezelfde beslissingen nemen in gelijkaardige zaken, het gaat om een
patroon van uitspraken
Wat is primaire bron: wetgeving zelf of parlementaire werkzaamheden
Gebruik voetnoten voor referenties en nuance
Als je iets in u jaartaak vermeldt en je ziet op het internet dat een andere auteur dezelfde mening
heeft dan kan je die vermelden door er voor te zeggen ‘Zo ook ….’
Contra-stelling: bv RvS zegt iets maar een auteur is er niet mee eens. Dan vermeld je het zo: ‘Vgl.
RvS …. Contra De Somer ….’
1.6. Verwijzen naar bronnen (wordt niet gevraagd op test 1)
V&A: juridische verwijzingen & afkortingen
Gebruik structuur in een voetnoot
- Hiërarchie wetgeving: verwijs eerst naar de Gw en dan pas naar de KB
- Hiërarchie rechtspraak: verwijs eerst naar het HvC en dan pas naar de vrederechter
- Rechtsleer: verwijs je niet op basis van welke beter is maar je gaat ze alfabetisch of
chronologisch (nog beter) (bv je bent auteur van oorspronkelijke artikel en 10 professoren
bouwen verder op dat artikel dan ga je de oorspronkelijke auteur eerst verwijzen, dan pas
de anderen op datum)
Stel je hebt een mix van wetgeving (want meest primaire bron), rechtspraak en rechtsleer. Dan ga
je eerst naar de wetgeving verwijzen, dan pas rechtspraak en als laatst rechtsleer
2. Wat is wetgeving?
2.1. Wetgeving als formele bron van recht
, 3
Rechtsmetho test 1
Wetgeving is een formele, geschreven en bindende bron van recht. Het onderscheidt zich van het
gewoonterecht (niet geschreven, wel bindend), van rechtsleer (geschreven, gezaghebbend) en van
rechtspraak (geschreven maar in beginsel enkel bindend tav partijen)
Met wetgeving wordt bedoeld ‘wet in materiële zin’ in hoofdstuk wetgeving. Het gaat om elk
bindend voorschrift dat uitgaat van een bevoegde overheid met een algemeen & duurzaam
karakter, dus zowel wetgevende normen van de WM: wet, decreet, ordonnantie. Als uitvoerende
normen van de UM: KB, …
2.2. Hiërarchie der wetgevende normen
Wetgevende normen verhouden zich onderling in een hiërarchie, dit betekent dat een lagere norm
in overeenstemming moet zijn met een hogere norm.
2.3. Bekrachtiging, afkondiging, bekendmaking en inwerkingtreding van wetgeving
1) Bekrachtiging
Dit betekent dat de Koning als tak WM verklaart akkoord te gaan met de wetgeving.
2) Datum van afkondiging
Dit is de datum waarop de wet wordt afgekondigd. Dit is de plechtige handeling waarbij de Koning
als hoofd UM het bestaan van de wet bevestigt en beveelt dat ze in het officieel publicatieblad
wordt bekendgemaakt. Zie ook medeondertekening van de ministers.
Als u ziet ‘Wet van 22 april 2019’ dan is 22 april 2019 de wet van afkondiging
3) Datum van bekendmaking
Dit is de datum waarop de wet wordt gepubliceerd in het officieel publicatieblad. Voor wetgeving op
federaal niveau & niveau van gem. en gew. is dat het Belgisch Staatsblad.
Als u ziet ‘Wet van 22 april 2019, BS 5 mei 2019’ dan is 5 mei 2019 de datum van
bekendmaking
4) Datum van inwerkingtreding
Dit is de datum waarop de wetgeving van kracht wordt. Wetten, decreten & ordonnanties treden in
principe in werking op de 10e dag na bekendmaking tenzij in de tekst een ander datum wordt
vermeld
De verschillende artikelen van een wet kunnen ook verschillende data van inwerkingtreding
hebben. Wanneer Europese wetgeving wordt bekendgemaakt in het BS, dan treedt die wet in
principe in werking op de 20ste dag na bekendmaking (tenzij ander datum voorzien).
Inwerkingtreding van internationale verdragen hangt af van factoren die in het verdrag worden
vermeld.
De datum van inwerkingtreding staat in principe in de laatste artikelen van de wetgeving
2.4. Consolidatie, codificatie en coördinatie van wetgeving
Consolidatie van wetgeving Het consolideren betekent dat men alle wijzigingen van de oorspronkelijke
wet gaat weergeven in een bijgewerkte, geconsolideerde versie van de wet.
Dit is de meest recente en geldende versie van de wet.
Een artikel in een wet kan vernietigd worden door GwH
Hoe kan je zien dat een wetgeving gewijzigd is? Door het gebruik van […],
art. 23bis (ter, quater, quinquies, sexies, …) of art. 23/1
Wanneer een wet wordt gewijzigd door nieuwe wetgeving wordt dit apart
bekendgemaakt in het BS, voor juristen is dit onpraktisch om elke wijzigende
of aanvullende wet op te zoeken & te vergelijken -> hiervoor bestaat
geconsolideerde wetgeving
Vroeger werden codices van erkende uitgevers gebruikt om geconsolideerde
wetten te vinden. Tegenwoordig worden online databanken steeds
populairder omdat ze snellere updates bieden, gemakkelijk toegankelijk zijn
en vaak gratis beschikbaar, soms zijn ze betalend zoals Jura
Codificatie van wetgeving Codificatie is het officieel bundelen van met elkaar verbonden wetten in
wetboeken. Dit betekent dat de WM verschillende wetten & regels verzamelt
en structureert in 1 geheel. Een wetboek wordt vervolgens ingedeeld in
artikelen.
