H1: kennismaking met de sociale psychologie
Deprivatie
= Een tekort aan iets hebben, zoals bv eten, drinken, liefde, contact etc.
Ik ben gedrepiveerd= ik heb een tekort aan iets
Bv dieren die geen eten krijgen leiden aan honger
Sociale deprivatie= Mensen hebben maatschappelijke prikkels nodig, we hebben nood aan sociaal
contact als we die niet hebben zijn we sociaal gedepriveerd. Bv kinderen die verwaarloosd worden
Mensen zijn een kudde dieren die nood hebben aan sociaal contact, als we dat niet hebben is dit een
verstoring voor de ontwikkeling van de mens
Sociale paradox
Paradox= tegenstelling, tegenstrijdig
We geraken heel snel sociaal gedrepriveerd en zoeken naar sociaal contact,
maar soms zoeken we ook GEEN toenadering naar mensen. Soms zet men de stap niet in het sociale
gebied…Bv zitplaatsen op de tram waarbij je niet naast iemand gaat zitten
connectiekans
= De kans om contact maken met iemand die je niet kent.
Velen durven niet die stap niet te zetten, maar achteraf hebben de meeste er een goede ervaring bij
Invloed
Invloed= Beïnvloed worden en meegaan met de groep
Bv hamsteren tijdens de coronacrisis
We worden sterk beïnvloedt door mensen die heel dicht in je eigen intieme persoonlijke ruimte
komen. Die mensen hebben invloed op je gedrag en kunnen je indruk en hartslag etc beïnvloeden
Safety by numbers = Wanneer meerdere mensen iets doen, ga je dat ook doen Intieme ruimte= 45cm
en ga je ervanuit dat dat oke is. Als meerdere mensen iets doen gaan we ervan Persoonlijke ruimte= 1,2m
uitgaan dat het juist is wat ze doen en doe je het mee. Bv fout parkeren Sociale ruimte= 3,6m
Publieke ruimte= 7,6m
Gebiedsomschrijving
Definitie sociale psychologie van Allport
Allport is één van de grondleggers van de sociale psychologie
“Sociale psychologie is de wetenschappelijke studie van de manier waarop de gedachten, gevoelens
en handelingen van mensen beïnvloed worden door de feitelijke, voorgestelde of geïmpliceerde
aanwezigheid van andere mensen”.
,Een wetenschappelijke studie
1. Intuïtieve of alledaagse kennis.
Iedereen heeft mensenkennis, iedereen voelt mensen aan en legt contacten,
Het is subjectief: mensen zijn tot elkaar aangetrokken door ‘soort zoekt soort’ OF
tegengestelde mensen trekken elkaar aan. Het zijn twee verschillende meningen en is dus
subjectief. Dit is niet wetenschappelijk
2. Empirische cyclus.
Een wetenschappelijk schema om onderzoek te doen
1. Mensen denken en vinden iets en gaan dit nog niet vaststellen
2. Men gaat hierdoor een hypothese vormen vanuit een bepaalde theorie
3. Men gaat in die hypothese concrete voorspellingen onderzoeken en toetsen of dit klopt
4. Gerichte observaties
Rechtse schema= alledaagse kennis
Linkse schema= empirische cyclus
Rechtse schema: mensen denken en
vinden iets en gaan dit vaststellen en
zijn ervan overtuigd
Linkse schema: men gaat onderzoek
doen naar iets in verschillende stappen
Voorbeelden:
1. Meisje dat niet met computer kan werken gaat vaststellen dat men sneller de hulp van een
jongen moet inroepen rechtse schema
2. Lang wachten aan het licht kan men verzachten door aftellende bolletjes op het licht te laten
verschijnen. Als men op meerdere plaatsen waar geen en wel wachtverzachters zijn mensen
gaat observeren in een goed onderzoek met een hypothese gaat met men meer stappen
ondernemen zoals in de empirische cyclus linkse schema
,Onafhankelijk en afhankelijke variabele
Onafhankelijke variabele
= (diegene die gemanipuleerd wordt); diegene waarvan verwacht wordt dat hij invloed heeft op de
afhankelijke variabele. Het aspect dat met in een onderzoek steekt zodat men kan zien wat het effect
hiervan is in het onderzoek.
Afhankelijke variabele
= die variabele die afhankelijk is van de onafhankelijke variabele; het gedrag dat gemeten wordt. Het
effect van het aspect dat in het onderzoek in gestoken, het bekijken van het effect
Voorbeeld:
Bv studie van het angstniveau van vrouwen die een film te zien krijgen.
Onafhankelijke= het soort film dat de vrouwen te zien krijgen
Afhankelijk= het angstniveau van de vrouwen
Het ABC-model
A= affectieve, gevoelsmatige component
C= cognitieve component, het denken, anderen dat invloed hebben op onze gedachten
B= behavior, gedrag, de invloed dat men heeft op ons gedrag
Bv iemand dat te dicht komt 1. In hoe we voelen |A
A= men voelt zich ongemakkelijk
C= men denkt waarom die persoon dat doet en hoe men 2. In hoe we (over onszelf) denken | C
moet reageren
3. In hoe we ons gedragen | B
B= men gaat naar achteren leunen
Beïnvloedt worden door de feitelijke, voorgestelde of geïmpliceerde aanwezigheid van anderen
• Fysiek / feitelijk
• Voorgesteld
– Bijvoorbeeld kledij fuif
– Bijvoorbeeld infodag
• Impliciet / onrechtstreeks
– Bijvoorbeeld reclame
– Bijvoorbeeld verkeer, supermarkt, ...
“We worden niet vooral beïnvloed door wat anderen werkelijk denken. We worden vooral
beïnvloed door wat wíj denken dat anderen denken.”
, De eigen invalshoek van de sociale psychologie
• Snijpunt tussen sociologie en psychologie
• Toch een eigen plekje
Onderscheid met de sociologie
• Maatschappelijke kenmerken of groepskenmerken
• Tegenover aandacht voor het individu
• En dan: individu én onmiddellijke omgeving!
Eigen plaats binnen de psychologie
Persoonlijkheidspsychologie
= het gedrag van een persoon intern onderzoeken
Dispositionisme/dispositionisten= een specifieke karaktereigenschap die men toeschrijft aan iemand
Sociale psychologie
= men gaat niet intern in de persoon kijken, maar extern, dus door een bepaalde invloed
Situationisten= (situatie) verklaringen zoeken in het gedrag van andere mensen die beïnvloedt
worden door de omgeving
Interactionisme
= (interactie) we zullen persoonlijkheidsfactoren zien en ook situationele factoren zien die te maken
hebben met het gedrag van iemand. Dus de twee factoren die een verklaring hebben aan het gedrag
Deprivatie
= Een tekort aan iets hebben, zoals bv eten, drinken, liefde, contact etc.
Ik ben gedrepiveerd= ik heb een tekort aan iets
Bv dieren die geen eten krijgen leiden aan honger
Sociale deprivatie= Mensen hebben maatschappelijke prikkels nodig, we hebben nood aan sociaal
contact als we die niet hebben zijn we sociaal gedepriveerd. Bv kinderen die verwaarloosd worden
Mensen zijn een kudde dieren die nood hebben aan sociaal contact, als we dat niet hebben is dit een
verstoring voor de ontwikkeling van de mens
Sociale paradox
Paradox= tegenstelling, tegenstrijdig
We geraken heel snel sociaal gedrepriveerd en zoeken naar sociaal contact,
maar soms zoeken we ook GEEN toenadering naar mensen. Soms zet men de stap niet in het sociale
gebied…Bv zitplaatsen op de tram waarbij je niet naast iemand gaat zitten
connectiekans
= De kans om contact maken met iemand die je niet kent.
Velen durven niet die stap niet te zetten, maar achteraf hebben de meeste er een goede ervaring bij
Invloed
Invloed= Beïnvloed worden en meegaan met de groep
Bv hamsteren tijdens de coronacrisis
We worden sterk beïnvloedt door mensen die heel dicht in je eigen intieme persoonlijke ruimte
komen. Die mensen hebben invloed op je gedrag en kunnen je indruk en hartslag etc beïnvloeden
Safety by numbers = Wanneer meerdere mensen iets doen, ga je dat ook doen Intieme ruimte= 45cm
en ga je ervanuit dat dat oke is. Als meerdere mensen iets doen gaan we ervan Persoonlijke ruimte= 1,2m
uitgaan dat het juist is wat ze doen en doe je het mee. Bv fout parkeren Sociale ruimte= 3,6m
Publieke ruimte= 7,6m
Gebiedsomschrijving
Definitie sociale psychologie van Allport
Allport is één van de grondleggers van de sociale psychologie
“Sociale psychologie is de wetenschappelijke studie van de manier waarop de gedachten, gevoelens
en handelingen van mensen beïnvloed worden door de feitelijke, voorgestelde of geïmpliceerde
aanwezigheid van andere mensen”.
,Een wetenschappelijke studie
1. Intuïtieve of alledaagse kennis.
Iedereen heeft mensenkennis, iedereen voelt mensen aan en legt contacten,
Het is subjectief: mensen zijn tot elkaar aangetrokken door ‘soort zoekt soort’ OF
tegengestelde mensen trekken elkaar aan. Het zijn twee verschillende meningen en is dus
subjectief. Dit is niet wetenschappelijk
2. Empirische cyclus.
Een wetenschappelijk schema om onderzoek te doen
1. Mensen denken en vinden iets en gaan dit nog niet vaststellen
2. Men gaat hierdoor een hypothese vormen vanuit een bepaalde theorie
3. Men gaat in die hypothese concrete voorspellingen onderzoeken en toetsen of dit klopt
4. Gerichte observaties
Rechtse schema= alledaagse kennis
Linkse schema= empirische cyclus
Rechtse schema: mensen denken en
vinden iets en gaan dit vaststellen en
zijn ervan overtuigd
Linkse schema: men gaat onderzoek
doen naar iets in verschillende stappen
Voorbeelden:
1. Meisje dat niet met computer kan werken gaat vaststellen dat men sneller de hulp van een
jongen moet inroepen rechtse schema
2. Lang wachten aan het licht kan men verzachten door aftellende bolletjes op het licht te laten
verschijnen. Als men op meerdere plaatsen waar geen en wel wachtverzachters zijn mensen
gaat observeren in een goed onderzoek met een hypothese gaat met men meer stappen
ondernemen zoals in de empirische cyclus linkse schema
,Onafhankelijk en afhankelijke variabele
Onafhankelijke variabele
= (diegene die gemanipuleerd wordt); diegene waarvan verwacht wordt dat hij invloed heeft op de
afhankelijke variabele. Het aspect dat met in een onderzoek steekt zodat men kan zien wat het effect
hiervan is in het onderzoek.
Afhankelijke variabele
= die variabele die afhankelijk is van de onafhankelijke variabele; het gedrag dat gemeten wordt. Het
effect van het aspect dat in het onderzoek in gestoken, het bekijken van het effect
Voorbeeld:
Bv studie van het angstniveau van vrouwen die een film te zien krijgen.
Onafhankelijke= het soort film dat de vrouwen te zien krijgen
Afhankelijk= het angstniveau van de vrouwen
Het ABC-model
A= affectieve, gevoelsmatige component
C= cognitieve component, het denken, anderen dat invloed hebben op onze gedachten
B= behavior, gedrag, de invloed dat men heeft op ons gedrag
Bv iemand dat te dicht komt 1. In hoe we voelen |A
A= men voelt zich ongemakkelijk
C= men denkt waarom die persoon dat doet en hoe men 2. In hoe we (over onszelf) denken | C
moet reageren
3. In hoe we ons gedragen | B
B= men gaat naar achteren leunen
Beïnvloedt worden door de feitelijke, voorgestelde of geïmpliceerde aanwezigheid van anderen
• Fysiek / feitelijk
• Voorgesteld
– Bijvoorbeeld kledij fuif
– Bijvoorbeeld infodag
• Impliciet / onrechtstreeks
– Bijvoorbeeld reclame
– Bijvoorbeeld verkeer, supermarkt, ...
“We worden niet vooral beïnvloed door wat anderen werkelijk denken. We worden vooral
beïnvloed door wat wíj denken dat anderen denken.”
, De eigen invalshoek van de sociale psychologie
• Snijpunt tussen sociologie en psychologie
• Toch een eigen plekje
Onderscheid met de sociologie
• Maatschappelijke kenmerken of groepskenmerken
• Tegenover aandacht voor het individu
• En dan: individu én onmiddellijke omgeving!
Eigen plaats binnen de psychologie
Persoonlijkheidspsychologie
= het gedrag van een persoon intern onderzoeken
Dispositionisme/dispositionisten= een specifieke karaktereigenschap die men toeschrijft aan iemand
Sociale psychologie
= men gaat niet intern in de persoon kijken, maar extern, dus door een bepaalde invloed
Situationisten= (situatie) verklaringen zoeken in het gedrag van andere mensen die beïnvloedt
worden door de omgeving
Interactionisme
= (interactie) we zullen persoonlijkheidsfactoren zien en ook situationele factoren zien die te maken
hebben met het gedrag van iemand. Dus de twee factoren die een verklaring hebben aan het gedrag
