Samenvatting ouderenzorg en geriatrie
Hoofdstuk 1: preventie van functieverlies
Leerdoelen:
Kunnen omschrijven wat ADL – en IADL-activiteiten zijn.
Om functionele toestand te evalueren kijken we naar = mogelijkheden en
beperkingen bij het dagelijkse leven. (van de oudere)
ADL: zelfredzaamheid in eigen leefomgeving.
Bijvoorbeeld: aan- en uitkleden, eten, naar toilet gaan, maken van transfers in de
woning, zich wassen en incontinentie.
IADL: complexere activiteiten waarvoor planning en inzicht nodig zijn.
Bijvoorbeeld: naar de winkel gaan, koken, dagelijks onderhoud van de woning,
medicatiebeheer, financieel beheer, telefoneren, zich buitenshuis verplaatsen.
Kunnen motiveren waarom de functionele evaluatie belangrijk is.
-Kennis van de functionele mogelijkheden is nodig om veranderingen op te volgen en
negatieve gezondheidsuitkomsten zoals functieverlies waar mogelijk voor te blijven.
-het bepaald de kwaliteit van het leven
-verminderd functioneren is vaak een signaal dat er “iets” verkeerd gaat:
-atypische presentatie (symptoomverarming)
-analyseren en aanpakken! (geen professionele ageism)
(ageism= het hebben van vooroordelen/stereotypen t.o.v ouderen. Bv: hij drinkt minder,
maar dat is door de leeftijd. Ze moet zo vaak plassen, dat is door de leeftijd.)
-verminderd functioneren leidt tot andere problemen
-nodig om gewenste ondersteuning in kaart te brengen. Dit doe je door te
observeren en actief te bevragen aan de zorgontvanger en mantelzorger.
-Het functioneren bepaald de mantelzorgbelasting
-De functionele mogelijkheden bepalen het tijdstip en plaats van ontslag uit
ziekenhuis. Bv terug naar huis of opname wzc.
Kunnen toelichten hoe de functionele mogelijkheden in kaart gebracht en opgevolgd
kunnen worden.
-Bevragen aan oudere zelf en familie (zeker in het begin van een ziekenhuisopname)
-Observeren
-Meetinstrumenten: Katz-schaal, Belrai, IADL-schaal van Lawton en Brody
De Katz-schaal, BelRAI en IADL-schaal van Lawton en Brody kunnen toelichten (wat,
bedoeling, hoe gebruiken, vd, nd,…)
-KATZ-schaal
bevraagd de mate waarin een persoon hulp nodig heeft bij het
, uitvoeren van 6 activiteiten van het dagelijkse leven: Wassen,
verplaatsen, toiletbezoek, continentie en eten. De schaal wordt
gebruikt voor het opsporen van problemen bij het uitvoeren van de
ADL en voor het opstellen van een zorgplan.
In een wzc: schaal wordt gebruikt voor financiering van de zorgkost.
5 profielen: -o: bijna geen zorg nodig
-A: lichte zorg, beperkte hulp
-B: zorgafhankelijk, uitgebreide hulp nodig van derden
-C: zwaar fysiek zorgafhankelijk
cd: fysiek afhankelijk en gedesoriënteerd in tijd en
ruimte
cc: comateuze bewoners
-D: dementie
-BelRAI
=Belgische versie van het Resident Assessment Instrument
Brengt a.d.h.v een uitgebreide set aan gegevens de zorgbehoefte
van de oudere in kaart. Bv: cognitief functioneren, communicatie-
en gezichtsvermogen, stemming en gedrag, psychosociaal
welbevinden, lichamelijk functioneren, continentie, diagnosen van
ziekten, gezondheidsproblemen, toestand mond en gebit,…
=> kwaliteitsvoller zorgproces
-IADL-schaal van Lawton en Brody
beoordeelt de bekwaamheid om instrumentele dagelijkse
activiteiten uit te voeren. Ze beoordelen: telefoneren, winkelen,
voedselbereiding, huishouden, de was, vervoer buitenshuis, medicatie- en
financieel beheer.
Kunnen uitleggen hoe de principes van klinisch redeneren en het CGA
verpleegkundigen ondersteunen bij de zorg voor kwetsbare zorgontvangers.
-Niet in de val trappen van professioneel ageism
-Klinisch redeneren:
Risico-inschatting; vroegsignalering; probleemanalyse; interventie
(oorzakelijk en symptomatisch); opvolging.
-Comprehensive geriatric Assessment
=globale geriatrische behandeling
-Opsporen van problemen/tekorten en ontwikkelen van een integraal
zorgplan,
op multidisciplinaire manier en rekening houden met lichamelijke en
psychosociale mogelijkheden.
-tracht zelfredzaamheid en kwaliteit van leven zo lang mogelijk te
, behouden. Doel: opsporen van problemen die op dat punt een
bedreiging vormen.
-Niet geschikt bij vitale ouderen; terminale ouderen; bij gevorderde
dementie
Kunnen uitleggen hoe functieverlies voorkomen kan worden met speciale aandacht
voor functieverlies in het ziekenhuis
Impact van een ziekenhuisopname:
-Gezondheidszorg wordt ouderenzorg ook in het ziekenhuis
-Veel voorkomend is een gebrek aan geriatrische expertise, vooral op
niet-geriatrische eenheden
-Leidt tot een negatieve outcome:
-meer (vermijdbare) complicaties: infecties, incontinentie,
ondervoeding, delier, geneesmiddelgerelateerde problemen,
sarcopenie, vallen
-langere opname
-verminderde zelfredzaamheid bij ontslag
-meer opname WZC
-meer overlijden
Aanpak:
-CGA om beïnvloedbare risicofactoren (delier, ondervoeding, vallen, …)
aan te pakken
-Bijzondere aandacht voor mobilisatie
-Vorming: als vpk geriatrisch geschoold zijn, zal er ook op andere
diensten aandacht worden besteed aan de vaak aanwezige geriatrische
problemen.
-Interne liaisonteams + referentie verpleegkundige geriatrie
=teams (vaak geriater en gespecialiseerde verpleegkundige) die
gespecialiseerd zijn in geriatrische zorg en CGA.
-Bijzondere aandacht voor de spoedgevallendienst: geriatrische expertise
dient op spoed ook uitgebreid te worden. Hierdoor worden ZO direct op
de geriatrische afdeling of geriatrisch dagziekenhuis opgenomen en kan
heropname of onnodige opname vermeden worden.
-Betere bestaffing: meer personeel zodat er beter voor de patiënten
gezorgd kan worden.
-Degelijk ontslagmanagement:
zorgontvanger en mantelzorger inspraak geven en zo beter
voorbereiden en informeren over periode na ontslag.
-Geriatrisch co-management
=gedeelde verantwoordelijkheid en besluitvorming tussen de
, behandelende arts en de geriater of interdisciplinair geriatrisch team
zodat de preventie en de aanpak van geriatrische problemen
verbeteren.
=> minder functieverlies, minder complicaties, minder overlijdens en
kortere verblijfsduur in het ziekenhuis.
Bijzondere aandacht voor immobilisatie:
-Ziekte (te zwak zijn, te moe, pijn, aantasting bewegingsstelsel)
-Medicatie
Psychofarmaca, zwakke en sterke opiaten, antihypertensiva
-Oudere zelf
-Neiging tot passiviteit
-Valangst
-Zorgverlener
-Te weinig op hoogte van schadelijke invloed van bedrust en
immoblisatie
-Te weinig aanzetten tot activatie (soms door hoge werkdruk)
Sarcopenie:
-= verlies van dwarsgestreept spierweefsel met verlies van kracht
-Meer in onderste extremiteiten dan bovenste
-5% per week en 40% in 6 weken
-Na ziekenhuisopname:
-6% van de 55+
-31 tot 52% van de 80+
