MANAGEMENT ACCOUNTING
ACCOUNTANCY/FISCALITEIT
HOGENT
BOEK: MANAGEMENT ACCOUNTING (PATRICIA EVERAERT, SOPHIE HOOZÉE,
WERNER BRUGGEMAN)
Inhoudsopgave
DEEL 1........................................................................................................................................................................4
H1 TECHNIEKEN VAN KOSTPRIJSCALCULATIE...........................................................................................................4
Begrip kostprijs......................................................................................................................................................4
Kostensoorten...................................................................................................................................................4
Waardering van de kosten....................................................................................................................................5
Vaste en variabele kosten.....................................................................................................................................6
Directe en Indirecte kosten (kunnen vast en variabel zijn)...................................................................................7
Marginale of Differentiële kosten.........................................................................................................................7
Integrale vs. partiële kostprijs...............................................................................................................................8
Besluit....................................................................................................................................................................8
H2: Specifieke waarderingsproblemen.....................................................................................................................9
Specifieke WAARDERINGSPROBLEMEN................................................................................................................9
DEEL 2......................................................................................................................................................................11
H3 Activity-based costing........................................................................................................................................11
PROBLEEMSTELLING............................................................................................................................................11
Rationele vs irrationele verdeling indirecte kosten............................................................................................11
Keuze v/d verdeelsleutels bij toerekening v/d indirecte sleutels.......................................................................11
STAPPEN..........................................................................................................................................................11
Vorming van homogene kostenmassa............................................................................................................12
Berekening v/d toeslagen (tarieven)...............................................................................................................12
Tekortkomingen van traditionele kostprijscalculatie..........................................................................................12
Kostprijs op basis van activiteiten.......................................................................................................................12
ALGEMEEN MODEL.........................................................................................................................................12
Identificatie activiteiten..................................................................................................................................13
Bepaling v/d kosten v/d activiteiten...............................................................................................................13
Bepaling activity cost driver v/d activiteiten...................................................................................................13
Bepaling volume activity cost driver...............................................................................................................14
Bepaling v/h tarief per eenheid activity cost driver voor elke activiteit.........................................................14
Berekening eenheidskostprijs per product.....................................................................................................14
Winstgevendheidsanalyse ABC...........................................................................................................................15
1
,Deel 3 historische kostenprijscalculatie en resultaat bepaling...............................................................................15
H5 Kostenplaatsenmethode....................................................................................................................................15
INLEIDING............................................................................................................................................................15
Kostenplaatsmethode.........................................................................................................................................15
Homogene kostenplaatsen................................................................................................................................17
Soorten kostenplaatsen......................................................................................................................................17
Analytische boekhouding....................................................................................................................................18
Fabricagekostprijs vs verkoopkostprijs...............................................................................................................18
H6 Kostenprijscalculatie en resultaatbepaling bij massaproductie........................................................................19
Kenmerken massa productie...............................................................................................................................19
Kostprijscalculatie................................................................................................................................................19
Waardering van GIB............................................................................................................................................20
Equivalente eenheden....................................................................................................................................20
Geen Beginvoorraad........................................................................................................................................21
Met beginvoorraad.........................................................................................................................................21
Kostprijs geproduceerde vs verkochte goederen...............................................................................................21
Resultaatbepaling over de periode.....................................................................................................................22
H8 Full costing vs direct costing..............................................................................................................................22
deel 4 het gebruik van kosteninformatie bij het nemen van beleidbeslissingen...................................................26
H10 Belangrijke begrippen bij beslissingscalculatie................................................................................................26
Inleiding...............................................................................................................................................................26
Relevante kosten en opbrengsten......................................................................................................................26
Differentiële kosten, incrementele kosten.........................................................................................................27
Opportuniteitskost..............................................................................................................................................27
Contributiemarge................................................................................................................................................28
Korttermijn vs Lang termijn.................................................................................................................................29
H11 Break-even analyse..........................................................................................................................................29
Inleiding...............................................................................................................................................................29
Probleemstelling.................................................................................................................................................29
Methode om break-evenpoint te bepalen..........................................................................................................29
BASIS VERGELIJKING........................................................................................................................................29
Contributiemargemethode.............................................................................................................................30
Toepassingsmogelijkheden.................................................................................................................................31
Veiligheidsmarge.............................................................................................................................................31
Capaciteitsbenutting in break-even................................................................................................................31
Winstobjectief.................................................................................................................................................31
SENSITIVITEITSANALYSE..................................................................................................................................32
2
, Implicatie veronderstellingen.............................................................................................................................33
Lineair opbrengstenverloop............................................................................................................................33
Lineaire kostenverkoop...................................................................................................................................33
Geen onderscheid tussen productie en verkoop............................................................................................34
Enkel volume beïnvloedt kosten en opbrengsten..........................................................................................34
H13 MAKE OR BUY Beslissingen..............................................................................................................................34
Inleiding...............................................................................................................................................................34
Probleemstelling.................................................................................................................................................34
Situatie gebonden...............................................................................................................................................35
Situatie 1 capaciteit onbenut..........................................................................................................................35
Situatie 2: capaciteit benut.............................................................................................................................36
Situatie 3: Vervanging machine.......................................................................................................................37
Kwalitatieve factoren......................................................................................................................................37
H14 verkoopbeslissingen.........................................................................................................................................38
Inleiding...............................................................................................................................................................38
Probleemstelling.................................................................................................................................................38
Beïnvloedende factoren......................................................................................................................................38
Inleiding...........................................................................................................................................................38
Marktstrategie.................................................................................................................................................39
Definitie van het begrip kostprijs....................................................................................................................39
Marktvorm......................................................................................................................................................39
Verkoopprijs concurrent.................................................................................................................................40
Vraag naar product..........................................................................................................................................40
Andere factoren..............................................................................................................................................41
Cost based pricing...............................................................................................................................................41
definitie...........................................................................................................................................................41
Opslagpercentage...........................................................................................................................................42
Evaluatie van de prijsbepaling op basis van kosten........................................................................................42
Buyer-based pricing.............................................................................................................................................44
Competition-based pricing..................................................................................................................................44
BESLUIT................................................................................................................................................................45
3
,DEEL 1
H1 TECHNIEKEN VAN KOSTPRIJSCALCULATIE
BEGRIP KOSTPRIJS
Kostprijs= de som v/d kosten die nodig zijn voor het realiseren v/e bepaalde prestatie. (kosten= zijn de in
geldwaarde uitgedrukte offers van de ingezette productie middelen)
Bij het berekenen van een kostprijs moet men dus de volgende vragen beantwoorden.
- Wat is de inhoud van de prestatie?
- Welke kostensoorten zijn nodig voor deze prestatie?
- Hoe bepalen we de waarde van de kosten?
Prestatie/kostenobject: Product, Dienst, Productgroep, Arbeidsuur,…
Onderscheid maken tussen fabricagekostprijs (productie) en verkoopkostprijs (verkoop
EERST Fabricagekostprijs voor afgewerkt product: alle kosten totaliseren vb. productieonderneming,
handelsonderneming
TWEEDE Verkoopkostprijs voor verkocht product = fabricagekostprijs + kosten nodig om verkoop te
realiseren. (loon, zakenreizen,…)
Kostprijs: enkel voor verkoopbaar assortiment
KOSTENSOORTEN
We hebben productiemiddelen nodig om een bepaalde output (dienst, product) te krijgen
Cashflow = kasopbrengsten – kaskosten
Winst= opbrengsten – kosten
Saldo liquide middelen = ontvangsten – uitgaven
De kosten hoeven niet op het precieze moment betaald te worden. Zo kun je dus kosten maken, maar nog
geen directe uitgaven doen.
Ontvangsten zijn alle bedragen die de onderneming gedurende een bepaalde periode werkelijk ontvangt (per
kas, bank of giro). Opbrengsten zijn alle bedragen waar de onderneming gedurende een bepaalde periode
recht op krijgt door uitoefening van het bedrijf.
Uitgave= liquide middelen
Kost= offers die in het productieproces gemaakt worden om tot de prestatie te komen
Kosten Uitgaven Kost en Uitgave
- Afschrijvingen/waardeverminderingen - Aflossing - Personeelskost
- Voorzieningen lening - Onmiddellijk verbruikte
- Materiaalverbruik uit een - Schuld diensten en diverse
beginvoorraad betalen goederen (Benzine,
voor kantoormateriaal,
leverancier water, elektriciteit,..)
4
, - Aankoop
gebouw,
machine,…
Ontvangsten Opbrengsten Ontvangsten en opbrengsten
- Ontvangst van een - Verkoop op krediet - Contante verkoop
geleend bedrag - Voorraadstijging gereed
- Betaling v/e klant product, goederen in
- Nieuwe inbreng in bewerking, bestellingen
contanten in uitvoering
Samenstellende elementen van de kostprijs
Onderneming beslist of financiële kosten ook deel uitmaken van de kostprijs
Fabricage kostprijs = productiekost + deel beheerskosten
Fabricage kosten: Productiekosten/beheerskosten
Beheerskosten (indirecte kosten)
Verkoopkosten: beheerskosten/ specifieke verkoopkosten
!verschillende kosten kunnen klasseren onder de juiste categorie!
WAARDERING VAN DE KOSTEN
Kostprijs = totaal van de kosten voor het realiseren van een prestatie,
Bepalen van de bedragen kan volgens de werkelijke kosten of toelaatbare kosten
Kostprijscalculatie op basis v/d werkelijke kosten= historische kostprijscalculatie:
5
,de waarde v/d benodigde productiemiddelen gelijkgesteld aan de historische of werkelijke geregistreerde
kosten die er voor moesten worden gemaakt
- Werkelijke geregistreerde kosten tijdens een bepaalde periode
o Bv: motor= 250 omdat ze werden aangekocht voor gemiddeld 250 euro koste
o Bv: Directe lonen= 600 omdat er gemiddeld per motorfiets 30u nodig was en een gemiddeld
uurloon van 20
- Historische/ nagecalculeerde kostprijs: kosten gebaseerd op de historische kosten (in boekhouding)
bij voorraadwaardering en bepaling winst over de periode (een deel van de werkelijke kosten kunnen
verspillingen zijn dus vermijdbaar daarom gebruik maken van standaardkostencalculatie)
o Bv: resultatenrekening staan de kosten tijdens BJ, hiervan zijn er vermijdbare en niet
vermijdbare kosten ( verspillingen)
Kostprijscalculatie op basis v/d toelaatbare kosten= Standaardkostprijscalculatie bij beleidsbeslissingen
worden de vermijdbare kosten niet in de kostprijs genomen
Om verkeerde beleidsbeslissingen te minimaliseren moeten ze werken met Normatieve/standaardkostenè
alleen de toelaatbare niet-vermijdbare kosten ingecalculeerd
- kosten die alleen maar gaan over de doelmatige gebrachte offers, kostprijscalculatie baseren op het
normaal economisch verantwoorde gebruik v/d productiemiddelen
o Bv: directe uren of materiaal gebruik wordt een standaard bepaald (door ervaring of
technisch onderzoek)
Vermijdbare kosten worden niet opgenomen (enkel de niet-vermijdbare kosten, geen historische
kosten enkel de toegestane- of standaardkosten)
Geen beleidsbeslissingen op basis van irrationeel en ondoelmatig gebruik van productiemiddelen.
o BV: zodat de leidinggevenden een niet winstgevend product van de markt haalt omdat de
kostprijs te hoog waren doordat er in dat jaar iets fout liep in de werkorganisatie
Standaardkostprijs ≠ gebudgetteerde kostprijs
gebudgetteerde kostprijs= berekend op basis v/d geplande kosten bij een geplande periodeè budgetperiode
Aanschaffingswaarde/ Vervangingswaarde
Doordat beleidsbeslissingen niet uit het verleden genomen mogen worden (aankoopprijs) maar wel op basis
van prijzen v/h heden is het beter om de kostprijscalculatie te baseren op basis v/d
vervangingswaarde/aanschaffingswaarde= heden= prijs waartegen vervanging van de gebruikte
productiemiddelen op moment van kostprijsbepaling mogelijk is
- Toekomst waardebepalingen kan enkel op basis van een schatting MAAR beter benaderende juiste
kosten dan exacte verkeerde kosten
VASTE EN VARIABELE KOSTEN
Vaste= kosten die constant blijven bij een wijzigende productievolume bv: afschrijvingen gebouw,
onderhoudskosten, rente, beheerskosten en werkingskosten verkoopafdeling
binnen bepaalde capaciteitsgrenzen (meer of minder motorfietsen) en binnen bepaalde tijdsperiode
(lonen, afschrijvingen).
Trapfunctie of stapfunctie (vaste kosten stijgen zoals een trap)
6
, Variabele kosten= zijn afhankelijk v/d bedrijfsdrukte bv: arbeidsuren, aantal motors
Semi-variabel of semi-vast= gemengd karakter bv: energie kost, vaste aansluiting + variabel gebruik
! Deze zijn voor elke onderneming anders!
DIRECTE EN INDIRECTE KOSTEN (KUNNEN VAST EN VARIABEL ZIJN)
Directe kosten= kosten met eenduidig kwantificeerbaar verband met het eindproduct en er aan
kunnen toegewezen worden.
o Cost drivers
Indirecte kosten= kosten zonder eenduidig aanwijsbaar verband
o Werken met omslagsleutel
Directe kostprijs verschillend van variabele kostprijs= bepaalde beheerskosten, direct, vast!)
Negatieve capaciteitsbezettingsverschil= overcapaciteit doordat machine-uren bij werkelijke
productie lager ligt dan beschikbaar
o Meer gepresteerd op standaard kost fiche dan dat je in het echt hebt gedaan !enkel
berekenen met de indirecte vaste kosten en directe vaste kosten!
Beschikbare capaciteit = toegelaten capaciteit + overcapaciteit
Capaciteitsbezettingsverschil= werkelijke productie ligt hoger dan de normaal geachte
productiehoeveelheid
!Enkel capaciteitsbezettingsverschil bij indirecte, vast kosten en directe vaste kosten.
-> nooit bij variabele kosten! Afhankelijk van de productie!
MARGINALE OF DIFFERENTIËLE KOSTEN
Marginale, differentiële of additionele kosten= kosten voor extra order
≠ variabele kosten
Bv: dochter onderneming vraagt speciale order van 100 motorfietsen helemaal ander type, deze komt boven
op de andere type 1:4000 en Type2: 6000, de dochter onderneming levert alle onderdelen maar ons
onderneming moet het assembleren, duurt 20 AU per stuk +400 extra indirecte lonen
Hoeveel kost de speciale order= anders gezegdè welke zijn voor het bedrijf de bijkomende kosten v de orderè
DUS berekenen van de additionele kosten v/d order (Marginale of differentiële kosten)
7
