Diversiteit
Les 2: Diversiteit theorie
Cultuur
Wat is cultuur? Cultuur is een door een gemeenschap gedeeld systeem van waarden,
normen, ideeën, attitudes, gedragingen, communicatiemiddelen en de producten ervan, die
van generatie op generatie worden overgeleverd
Cultuur visies
Essentialistisch = cultuur is een ui met verschillende lagen, met als kern de normen en
waarden die door iedereen van die cultuur gedeeld wordt. Om een ander te kunnen
begrijpen moet je iemand tot in de kern verkennen (Hofstede). “Wij/zij” denken
Contextualistisch = cultuur is als zuurstof, je bent je er niet van bewust. Cultuur is je
omgeving, het bestaat uit veel meer componenten en wordt niet gezien als 1 vaste kern. Je
bent een stukje van je cultuur en neemt dingen over van personen met een andere cultuur.
Insider perspectief, je merkt je cultuur niet op maar als je een ander tegenkomt weet je wel
of hij/zij wel of niet tot je cultuur behoort (zoals op vakantie van ver al zien of iemand ook
van België is of niet)
Constructivistisch = cultuur als levensvorm, cultuur is meteen herkenbaar. Cultuur is een
verzamelterm voor regels, rituelen en gebruiken van een bepaalde groep
Sociaal kapitaal (Bourdieu en Putnam)
Formele en informele netwerken, normen en sociaal vertrouwen
Steunfiguren die je verder kunnen helpen zoals ouders, docenten, voetbaltrainer
Hulpmiddel om doel te bereiken en kansen te vergroten
Veranderlijk over tijd of over context
Wederkerigheidsprincipe
Bourdieu: sociaal kapitaal beschrijven als het geheel van bestaande of potentiële
hulpbronnen dat voortvloeit uit het bezit van een meer of minder
geïnstitutionaliseerd netwerk van relaties.
(Draagt bij aan de hogere levenskwaliteit en maatschappijbetrokkenheid)
Onderscheid tussen soorten kapitaal: economisch (geld en eigendom),
cultureel (opleidingen, kennis, vaardigheden), sociaal (netwerk), symbolisch (status zoals
,docent of bv de nieuwste gsm hebben) en linguïstisch (taal, ben je in staat de taal te
spreken in het land waar je woont)
Habitus = het gevoel dat je ergens op je plek zit, het puzzelstukje valt volledig op zijn plek
Doxa = algemene overtuigingen die worden aanvaard als vanzelfsprekend maar nergens als
“regels” staan opgeschreven bv voetbalincident waar iemand op het veld gebeten werd, er
stond nergens in de regels dat je niet mocht bijten omdat ervan uitgegaan wordt dat dit niet
gebeurt
Waarom werkt het (NAn Lin)? Of juist niet (Engbersen)
4 redenen
Informatiestroom: sociale contacten op strategische locaties geven je toegang tot
info over mogelijkheden en kansen die je anders niet bereikt
Invloed: sociale contacten kunnen invloed uitoefenen op wervers op de banenmarkt,
huizenmarkt, door een goed woordje voor je te doen
Sociale accreditatie: door achter je te staan, geven sociale contacten hun erkenning
van hun relatie met je, het zijn sociale geloofsbrieven
Bekrachtiging van de sociale identiteit: jouw erkenning als lid van het netwerk
bekrachtigt jouw aanspraak op bepaalde middelen die beschikbaar zijn voor leden
van het netwerk
Door migratie is er vaak een vermindering van het sociaal kapitaal =
ontworteling. Investeren in het opbouwen van nieuw kapitaal kan op 3
manieren (examenvraag):
Bonding = verbinden met mensen van dezelfde gemeenschap
Bridging = van de ene naar de andere groep, bv moeders van verschillende etniciteiten
bijeenzetten
Linken = opzoek gaan naar mensen met hogere sociale macht, die je kunnen helpen om
meer sociaal kapitaal te verkrijgen
Ontstaan van de diverse samenleving
Wat is migratie
Migratie = het permanent verwisselen van de vaste verblijfplaats van individuen en/of
groepen binnen een groter geografisch gebied dan de geboortestreek. Het heeft altijd
bestaan, het is een overlevingsstrategie. Migratie kan vrijwillig (huwelijk, behoefte aan
verandering), semivrijwillig (gebrek aan werk of
toekomstperspectief), of onvrijwillig gebeuren (gedwongen door bv je geaardheid,
aardbeving, oorlog...)
2
, Migranten willen hun land verlaten voor een opleiding, werk, voor eenhuwelijk… (vrij- of
semivrijwillig
Vluchtelingen zijn gedwongen om hun land te verlaten door bv oorlog. Ze mogen niet
vrijwillig teruggestuurd worden als ze in hun eigen land gevaar lopen (onvrijwillig)
Migratie naar België geschiedenis
“Gastarbeiders”: voor WOI waren het vooral Fransen, Walen en Nederlanders die naar
Vlaanderen migreerden. Tijdens het interbellumvooral Italianen en Polen om in de industrie
en landbouw te werken. Na WOII: toename van andere nationaliteiten zoals Spanjaarden,
Grieken, Portugezen en Duitse krijgsgevangenen. Tot 1956 omdat er een grote ramp
gebeurde in een mijn waarna de overheden geen werknemers meer wouden sturen
België had nog steeds werknemers nodig en sloot een tewerkstellingsakkoord met Turkije
en Marokko, het waren vooral mannen die hun gezin terug wouden zien en er volgden 2
vormen van volgmigratie: gezinshereniging en gezinsvorming. Arbeidsmigranten evolueren
tot etnische minderheden, omdat ze zich hier begonnen te vestigen: ze kochten een huis,
kinderen gingen hier naar school. De tijdelijkheidsgedachte van toen vervaagde en heeft nu
nog gevolgen, er werd niet ingezet op taalverwerving omdat het toen maar “tijdelijk” was
De oliecrisis in ‘73 zorgt ervoor dat de werving van arbeidsmigranten stopgezet wordt door
de Belgische regering, omdat er niet veel nood meer was voor arbeidsmigranten
Dekolonisering van Belgisch Congo zorgt voor terugkerende Belgen en een beperkte groep
van Congolezen, Rwandezen en Burundezen
De val van de Berlijnse muur in 1989 en de start van de Europese unie en Verdrag van
Schengen in 1992 (vrije, interne Europese markt) zorgt voor toename van Europese
migranten
Globalisering:
Golfoorlog: Amerika grijpt in bij Koeweit tegen Iran en Irak, conflict ging over olie
Joegoslavië: opgesplitst in Servië, Kroatië….
2001: de vijandigheid tegenover Rusland verschoof naar de Moslims door 9/11
Effect van globalisering op migratie:
Interconnectiviteit = continu in contact staan met het land waar je vandaan komt door
telefoon
Transnationaliteit = verbonden met je geboorteland, maar ook de landen waar je gewoond
hebt
Transmigratie = door landen heengaan om naar een bepaald land te migreren
21e eeuw, nieuwe ontwikkelingen: nieuwe gastarbeiders, financiële crisis van 2008,
migratie-crisis in 2015, de impact van Covid
3
