Samenvatting: Staatsrecht (Christian Behrendt)
Inleidend deel
Afdeling 1: De bekendmaking en inwerkingtreding van de in België
van toepassing zijnde rechtsnormen.
Bekendmaking van de in België van toepassing zijnde rechstnormen (Art.190 Gw)
Continentale rechtstraditie: elke regel van statelijk recht moet, om tegenstelbaar te zijn tegen
burgers waarvoor ze bedoeld is, tegenover hen het voorwerp uitmaken van een bekendmaking. Deze
bekendmaking kan verschillende vormen aannnemen.
- Meestal door de tekst van de norm te verspreiden:
hetzij via aanplakking (strikte beperkingen: enkel voor bekendmaking van normen op
gemeentelijk vlak, uitgevaardigd door de provinciegouverneurs en voor de
arrondissementcommissarissen)-> nietigheid van de norm bij niet-naleving!
hetzij via opname van deze tekst in het publicatieblad. (enige wettige manier voor alle
andere normen)
Art. 190 Gw: enkel van toepassing op normen waarvan de bekendmaking van openbaar belang is
- D.w.z. dat de kennisname een voordeel kan betekenen voor de algemeenheid der burgers.
(bv; benoeming en ontslag ministers) -> gewone kennisgeving is hier niet voldoende; er is
een maatregel van bekendmaking in de zin van Art.190Gw vereist.
-> niet van toepassing op normen waarbij een dergelijk belang ontbreekt (bv; benoeming ambtenaar)
Bekendmaking van normen in een publicatieblad
Uit het vorige hoodstuk bleek dat als we ons beperken tot de rechtshandelingen van openbaar
belang en die uitgaan van andere autoriteiten dan die vh gemeentelijk niveau, van de
provinciegouverneur of van de arrondissementcommissaris, deze allemaal, zonder uitzondering,
moeten w bekendgemaakt door opname vd tekst vh besluit in een publicatieblad. In België bestaan
er meerdere.
- Bestuursmemoriaal:
o één per provincie met de normen van provincieraden en bestendige deputaties
- Belgische Staatsblad:
1. De normen van gewesten, gemeenschappen en vd federale OH, hetzij wetgevende
normen of verordeningen en besluiten.
1
, 2. De normen van het op overeenkomsten berustende klassieke volkenrecht
(= voortvloeiend uit de door België gesloten verdragen die bekrachtigd en goedgekeurd zijn),
wanneer de bekendmaking daarvan is verplicht.
- Publicatieblad van de EU:
o De normen van de EU en de Euratom (waarvan sommige met directe werking binnen
de Belgische rechtsorde) zonder het voorwerp uit te maken van een bijkomende
bekendmaking in het Belgisch Staatsblad
Dus om volledig mee te zijn, moet je als persoon (rechtspersoon of nat. persoon) zowel
het publicatieblad van de EU, het Belgisch Staatsblad en het bestuursmemoriaal
raadplegen.
Als we nu de Europese, gemeentelijke en provinciale normen buiten beschouwing laten, kunnen we
stellen dat elke norm waarvan de bekendmaking een openbaar belang heeft, opgenomen moet
worden in het Belgische Staatsblad.
Eens het principe van de bekendmaking van BS is uiteengezet, is overeenstemming nodig over de
omvang ervan: integrale of gedeeltelijke bekendmaking
- Integraal: norm w met al zijn bepalingen overgenomen (basisregel)
- Gedeeltelijk: a) enkel een uittreksel, of nog beperkter: b) enkel een vermelding
Het Belgische staatsblad, het publicatieblad van de nationale rechtsorde
- 1831: ‘Le Bulletin Officiel’: had toen nog niet de status van een officieel publicatieblad.
- 1848: ‘Belgische Staatsblad’: tot 1888 enkel in het Frans, daarna ook in het nederlands.
- WOII: Tijdens de oorlog was er 4j geen staatsblad (duitsers hadden dit overgenomen als
propagandamiddel) -> toch vond men oplossing door te publiceren in Londen. En dus 2
belgische staatsbladen.
- HvC schreef het Peereboom arrest: Die zei dat je werd geacht het Staatsblad (gepubliceerd in
Londen) te kennen, maar door oorlog bereikt het staatsblad niemand. (ze doen alsof het in
Brussel werd gepubliceerd) -> Zeer patriotistisch!
De inwerkingtreding van de normen binne de Belgische rechtsorde
- Federaal: 10 dagen na publicatie
- Decreten en ordonnanties: 10 dagen na publicatie
- Gemeentelijke en proviniciale verordeningen : 5 dagen na publicatie
- Grondwettelijke normen: dag vd publicatie
Uitzondering; indien anders vermeld
Dag van de publicatie w nooit meegerekend en zon- en feestdagen tellen mee als gewone dagen.
2
,Bijzondere aandacht moet w verleend voor wat de inwerkingtreding betreft van juridische
rechtsregels met terugwerkende kracht. Indien wet ‘inwerkingtreding’ op 19/8/2015 en ‘uitwerking’
heeft met ingang op 1/1/2015: wet is pas inwerkinggetreden op 19/8 en zal vanaf dan kunnen w
toegepast op zaken beginnend in jan. 2015.
De Verschillende fasen van grondwetsherziening en staatshervorming
In de loop van de intitutionele geschiedenis vh Koninkrijk zijn er zeven grote fasen van
staatshervorming geweest -> zeven herzieningen vd Gw.
- In 1893, 1920, 1970, 1980, 1988, 1993, 2014
Let op!!! -> niet te verwarren met de staatshervormingen (1970, 1980, 1988, 1993, 2001 en 2014)
De staatshervormingen vallen in principe wel samen met de fasen van grondwetsherziening.
Afdeling 2: Federaal België – Het grondgebied en de onderverdeling
ervan
Bekrachtiging van de federale structuur van het land
Art. 1 Gw bepaalt:
“België is een federale staat, samengesteld uit de gemeenschappen en de gewesten.”
“Belgie” : om de staat aan te duiden waarop de Grondwet betrekking heeft, grijpt de gwgever terug
naar de gebruikelijk benaming ervan, waarmee hij w aangeduid in het dagdagelijkse leven
o MAAR deze benaming komt niet overeen met de officiële benaming van het land, nl.
‘Koninkrijk België”.
o België onderscheidt zich hiermee van een groot aantal andere landen die hun
officiële benaming hebben bekrachtigd id tekst of de titel van hun Grondwet.
“samengesteld uit de gemeenschappen en de gewesten”: in deze opsomming is geen vermelding
van de federale OH, het is nochtans onmogelijk dat een staat met een federale structuur uitsluitend
is samengesteld uit deelentiteiten, zonder dat ze beschikt over een federale entiteit.
o In ander bepalingen w het bestaan vd federale OH wel aangehaald.
o Vermoedelijk werd de fedrale OH niet aangehaald om het grote Belgische compromis aan te
brengen v Gemeenschappen en Gewesten die naast elkaar bestaan. In die optiek is het niet
nodig de federale OH te vermelden.
3
, o Ook andere “puzzelstukjes” van het federale België w vergeten: De Gemeenschappelijke
Gemeenschapscommissie (GGC) -> “4de gemeenschap vh land” en de Franse
Gemeenschapscommissie (COCOF).
De wijziging van de internationaler grenzen vh koninkrijk
Art.7 Gw bepaalt:
“De grenzen van de Staat (…) kunnen niet w gewijzigd of gecorrigeerd dan krachtens de wet”
1ste wijziging in 1839:
- België verliest de helft van de provincie Luxemburg (het overgdragen grondgebeid =
groothertogdom Luxemburg vandaag)
- België verliest de helft van Limburg, met inbegrip van de stad Maastricht (Komt overeen met
nederlands Limburg vandaag)
2de belangrijke wijziging: 1945 (dag na WOI)
- ‘Oostkantons’ w overgdragen aan België in het verdrag van Versailles
- Het verdrag kende ook het Belgische Pruisische condominium neutraal Moresnet, een
minuscuul grondgebied dichtbij Aken, toe
- Het verdrag kende ook een ‘corridor’ toe, waarlangs vroeger de spoorlijn liep.
Art.7 Gw: Niet alleen van toepassing op de landgrenzen maar ook op de zeegrenzen.
o Voor wat België betreft omvat deze ruimte alle wateren die zich binnen een lijn bevinden die
langs de kustlijn loopt op een afstand van 12 zeemijl (22,224 km) gerekend vanad de
laagwaterlijn (= vanaf de gemiddelde eblijn).
Precisering inzake internationale grensveranderingen m.b.t. procedures: In het belgisch grondw.
recht w in principe geen volgorde bepaald waarin de bekrachtiging en de instemming moeten
plaatsvinden:
o m.a.w. de bekrachtiging kan plaatsvinden vóór de instemming, maar de instemming kan
evenzeer plaatsvinden vóór de bekrachtiging. (laatste geval is minder aan te raden)
Uitzondering van de grondwetgever op deze procedurevrijheid: “Ingeval het verdrag
betreft dat de omvang vd soevereine ruimte, van België wijzigt, moet de instemming
ndzklrwijs voor de bekrachtiging plaatsvinden”
-Art.7 en 167, §1, 3e lid gw: een verdrag dat een wijziging van de afbakening van de
Belgische soevereine ruimte inhoudt, kan op internationaal vlak pas aanvaard worden –
en dus bekrachtigd – nadat de wet houdende instemming werd aangenomen
De wetten waarmee de wetgever instemt met de wijziging van een internationale grens vh
koninkrijk, vallen overigens ook onder de procedure van het optioneel tweekamerstelsel (krachtens
Art. 78, §1, eerste lid 2° Gw)
4
