ECONOMIE
2023-2024
Prof. dr. Stijn Baert
Zie zeker discussieforum + PowerPoints + kennisclips
1
, 1. Welvaart en marktevenwicht
Goed, maar niet goed genoeg
Er is economische groei → meer jobs, hogere fiscale ontvangsten
Toch geeft OH meer uit dan ze ontvangen → toenemende overheids- of publieke schuld → zal
betaald worden door toekomstige generaties
➔ Europese Commissie maakt zich zorgen en dreigt met procedures tegen ons land
Cijfers (werkloosheid, vacatures, groei, begrotingstekorten) vertellen niet het volledige verhaal
➔ Holistisch perspectief nodig om de gezondheid van onze economie te beoordelen
Economen bestuderen creatie van welvaart: het gaat goed met onze economie vandaag als deze
welvaart creëert + investeert in de toekomstige creatie van welvaart
Moderne economie is complex system van productie & consumptie → 3 rollen:
Private bedrijven Overheden Consumenten
- Produceren goederen en - Voorzien aanbod publieke - kopen goederen en diensten
diensten goederen en diensten - betalen belastingen
- Zorgen voor tewerkstelling - Kopen aan bij bedrijven - vormen het menselijk
- stellen werknemers tewerk kapitaal dat economie doet
draaien
- reguleren economie door
spelregels voor de markten - gezinnen investeren in
(verbod op kinderarbeid) vorming en scholing kinderen
- via fiscaal beleid → steunt toekomstige
economische activiteit economie
aansturen
Deze activiteiten en transacties gebeuren op markten (arbeidsmarkt, markt voor goederen en
diensten). Markten die goed functioneren ondersteunen de economie
➔ Als alles goed gaat met de economie, dan werkt dit complex systeem goed
Onderscheid tussen werkveld van:
Bedrijfseconoom Econoom
Analyseert operationele werking van Bestudeert globale economische systeem
organisaties (bedrijven, OH)
Bv. werking van arbeidsmarkten → veel
= zijn productie en dienstverlening efficiënt vacatures open, geen juiste skills →
georganiseerd? structureel onevenwicht tussen vraag en
= Is interne kostencalculatie aanbod
transparant/relevant? Oplossingen: onderwijshervorming, betere
= Bereikt het de juiste doelgroepen met brug tussen onderwijs en bedrijf, gerichte
campagnes en marketing? opleidingsprogramma’s
… → Een kost, maar brengt grote baten
→ Economen doen aan welvaartsanalyse = bestuderen het verschil tussen kosten en baten per
interventie/ beleidsoptie
2
,Welvaart = kwalitatieve maatstaf die meet in welke mate de inzet van schaarse middelen leidt
tot de creatie van economische baten
• Monetaire baten
o Bv. hervormingen leiden tot minder werkloosheid/meer tewerkstelling → minder
vergoedingen voor de OH + meer omzet/winst voor de bedrijven
• Niet-monetaire baten
o Bv. onderneming vindt genoeg werknemers → werkdruk daalt → beter sociaal
leven voor alle werknemers + minder stress/kans op burn-out
Een goede economie = economie die haar potentieel optimaal weet om te zetten in een hoge
economische welvaart
Bv. bij veel werkloosheid, zelfs als bedrijven recordwinsten boeken, is er geen goede
economie want veel menselijk kapitaal wordt niet benut
Verschillende tijdsperspectieven:
• Onmiddellijke welvaart
o Bv. consumptie van voeding/dranken
• Vandaag een kostprijs, maar toekomstige welvaart
o Bv. investeren in onderwijs, infrastructuur, technologie
→ Kosten-batenanalyses om na te gaan of toekomstige baten hoger zijn dan kosten vandaag
→ Doel: betere economische keuzes faciliteren (= keuzes die welvaart verhogen)
Ideale wereld: economen reiken de beste keuzes aan die de welvaart maximaliseren
Praktijk: informatieproblemen dwingen tot pragmatische analyses (= nooit perfect)
Grote maatschappelijke projecten vooral geleid door OH → veel aandacht voor overheidsbeleid
België in de global competitiveness indix (GCI)
Ruim holistisch perspectief met verschillende dimensies nodig voor gezondheid economie te
bepalen → World Economic Forum (WEF) publiceert jaarlijks een vergelijking van de
gezondheidsstatus van nationale economieën van 137 landen = World Competitiveness
Report. Doel: betere samenwerking tussen overheden en bedrijfsleven faciliteren
12 ruime economische domeinen onderverdeeld in 3 grote groepen:
Basisvereisten Efficiëntiestimuli Innovatie en sofisticatie
- kwaliteit van nationale - efficiënte werking van de - gebruik van nieuwe
instituties markten technologieën in
- infrastructuur - kwaliteit hoger onderwijs bedrijfsleven
- macro-economische - ruime technologische - algemene
omgeving readiness innovatievermogen
- gezondheidszorg
- basisonderwijs
Belangrijk om toekomstige kansen te benutten
In totaal 150 nationale indicatoren. De landen die goed scoren, presteren goed vanuit
welvaartsperspectief + bereiden zich goed voor op toekomstige evoluties en opportuniteiten
(Zwitserland, VS, Singapore, Nederland, Duitsland, Hongkong, Zweden, VK, Japan, Finland)
3
, Per land een unieke detailanalyse van de prestaties op de 12 domeinen: België plaats 20
• Werken aan:
o Macro-economische omgeving door zwakke begrotingsdiscipline + hoge
uitstaande schuld
o Arbeidsmarkt
• Gaat goed:
o Gezondheidszorg
o Basisonderwijs
o Sofisticatie van bedrijfsleven
→ Het gaat goed met onze economie MAAR trend is niet positief
Welvaart: een interdisciplinaire zoektocht
Economen bestuderen ontstaan, evolutie & verdeling economische welvaart → is niet enkel
fysieke productie van materiële goederen, maar interdisciplinair: economische analyse hoort
maatschappelijk relevant te zijn
→ Modern welvarend land streeft naar efficiëntie economie én inclusieve maatschappij met zo
hoog mogelijk niveau van welzijn
• Inclusieve maatschappij = dezelfde kansen en hoge levenskwaliteit voor alle inwoners
o Vrije en niet-discriminerende toegang tot onderwijs, arbeidsmarkt,
gezondheidszorg, ….
o Groepen die achterop zitten moeten actief begeleid worden om hun kansen
optimaal te benutten
Voorbeeld 1: analyse van de werking voor markten van huisvestiging
• Traditionele economische analyse:
o Als de prijzen ongeveer gelijk evolueren met de inkomens, dan zijn de markten
toegankelijk
o Transactiekosten en belastingen op aankoop en verkoop
▪ Hoge transactiekosten = minder snel aankoop/verkoop = negatieve
economische mobiliteit (Bv. langer pendelen i.pl.v. verhuizen)
o Concurrentie
▪ Voldoende aanbieders of monopolie door grote makelaars?
o Toegang tot kapitaal
▪ Ondersteunen financiële instellingen met hypothecaire producten de
toegang tot huisvestigingsmarkten op efficiënte en faire manier?
Stel: gemiddelde evolutie blijft hetzelfde, maar toename prijs voor slechte woningen en afname
prijs voor villa’s → raakt de meest kwetsbare groepen
→ Oplossingen voor maatschappelijke inclusie (selectieve huursubsidies, inkomenssteun
lagere inkomens)
→ Kosten afwegen t.o.v. baten van meer inclusieve maatschappij
+ betere huisvestiging = betere gezondheid en schoolprestaties
→ Maximale welvaart is het doel van een welvaartsanalyse en de invulling van welvaart gebeurt
in toenemende mate op interdisciplinaire manier
4
