Samenvatting

Samenvatting Bijzonder strafrecht '24 (oud + nieuw Sw.)

10 keer verkocht

Vak
Bijzonder Strafrecht

Instelling
Vrije Universiteit Brussel (VUB)

Geslaagd met 18/20 op basis van dit document. Samenvatting op basis van de cursus en alle notities van de lessen. Gezien de komst van het nieuw Sw. heb ik geprobeerd de structuur duidelijk weer te geven door het gebruik van 2 kleuren van titels. Oranje titels = oud Sw. Roze titels = nieuw Sw. ...

[Meer zien]

Voorbeeld 6 van de 192 pagina's

Bekijk voorbeeld

Geupload op 18 mei 2024
Aantal pagina's 192
Geschreven in 2023/2024
Type Samenvatting

Volgen

rechtencrimivub Lid sinds 4 jaar 144 documenten verkocht

€23,06

In winkelwagen

Opslaan

100% tevredenheidsgarantie
Direct beschikbaar na je betaling
Lees online óf als PDF
Geen vaste maandelijkse kosten

2023-2024

BIJZONDER STRAFRECHT
DANIEL DE WOLF

0

,Inleiding
Inhoud van het vak
Momenteel zijn ze bezig met het herschrijven van het Strafwetboek

- Vooral wijziging in de vorm, veel minder in de inhoud

Inwerkingtreding wordt verwacht ergens in 2026

- Alle feiten van voor die inwerkingtreding zullen nog behandeld moeten worden volgens het
huidig Strafwetboek
o Dus het oude Strafwetboek gaat niet onmiddellijk verdwijnen als je rekening houdt
met de verjaringstermijnen

Wij zullen in de lessen dus aandacht moeten besteden aan de 2 wetboeken

Verandert er veel?

- Met boek II valt het mee : 3-4 nieuwe misdrijven, aantal misdrijven zijn geschrapt (ook niet
veel), aan bepaalde misdrijven heeft men gesleuteld
- In boek I is er wél veel gewijzigd
o Tot nu mocht je alle interpretatietechnieken gebruiken, behalve de analogische
interpretatie is verboden
▪ Dit is nu verandert naar ‘het is van strikte interpretatie, de analogische
interpretatie is niet van toepassing’ – maar de professor vraagt zich af hoe
we dit nu moeten interpreteren
• Volgens de strikte interpretatie is de evolutieve en theologische
interpretatie uitgesloten – maar volgens de parlementaire stukken
en in de wet zelf staat dat de evolutieve interpretatie wél van
toepassing is
o Dit zijn de moeilijkheden die er zullen zijn
o Verder zijn ook de verzwarende omstandigheden en morele bestanddelen gewijzigd
o …

Prof kan ons onmogelijk heel de cursus opnieuw geven, wij zullen vooral de fundamentele dingen
zien die nodig zijn om boek II te begrijpen

Bijzonder strafrecht → gaat dus over boek II van het Strafwetboek

- Daarin staat vanalles – o.a. bepalingen van kerkelijke erediensten en stoeten waarvan de
laatste toepassing zich in de 19de bevindt maar alsnog is het opnieuw opgenomen in het
nieuwe Strafwetboek
- In de praktijk worden slechts enkele misdrijven vervolgd, 80% van de zaken gaat over het
volgende (en de rest is dus zeer beperkt) :
o Mensenhandel
o Drugs
o Slagen en verwondingen
o Diefstal
→We zouden ons kunnen beperken tot die 4 misdrijven, maar dat doet de prof niet – maar
we kunnen ook niet alles zien

1

, - We zullen ons in deze cursus beperken tot de meest interessante en meest toegepaste
misdrijven
- In het nieuwe Strafwetboek is de volgorde van de titels helemaal verandert
o Vb. oude Strafwetboek begon met de misdrijven tegen de veiligheid van de staat – in
het nieuwe Sw. staat dit helemaal achteraan
Daarachter kwamen de internationale misdrijven – maar dit gaan wij niet zien

Lesmateriaal
Syllabus van vorig jaar komt op Canvas (dus m.b.t. het oud Strafwetboek)

M.b.t. het nieuwe Strafwetboek is de prof de syllabus nog aan het schrijven en dit zal stuk per stuk
online komen

→We zullen dus met 2 syllabussen zitten en ook 2 verschillende inhoudsopgaven aangezien de
volgorde helemaal wijzigt

Strafwetboek nodig (niet-geannoteerd)

- Van belang je wetboek te gebruiken, mag ook gebruikt worden op het examen
o Belangrijk om te weten waar alles staat en met die teksten te kunnen omgaan

Examen
Open boek

- Je moet dus op een andere manier studeren – gaat niet over het reproduceren van kennis,
wel over het verstaan en het kunnen toepassen

Kleine casussen die je moet kunnen toepassen – hierbij is de redenering van belang

- Kunnen uitleggen waarom het een of het ander het juiste antwoord is
o Je moet met de materie bezig zijn en het goed verstaan

Zorgen dat je de structuur kent, weten waar alles staat

Belang van het bijzonder strafrecht
Zonder het bijzonder strafrecht heeft het algemeen strafrecht geen betekenis

- De misdrijven maken dat het algemeen strafrecht tot leven komt
o Wisselwerking tussen de 2 : het bijzonder strafrecht voedt het algemeen strafrecht
▪ Door de studie van de misdrijven dat zaken zoals de deelneming, de poging,
het moreel bestanddeel kan je algemene regels maken die toepasselijk zijn
op alle misdrijven
- In het oud Strafwetboek ga je specificiteiten tegenkomen die niet altijd terug te vinden zijn
in het algemeen strafrecht
o Je kan per misdrijf gaan moduleren en dat zorgt dat je bijzondere regels hebt
▪ Soms worden deze overgenomen in het algemeen strafrecht

Bij de Franse Code Pénal was het idee dat men heel duidelijk aangaf voor elk misdrijf welke straf
van toepassing was

2

, - Men voorzag quasi geen marges, geen beoordelingsbevoegdheden aan de rechter
o Was bijgevolg een zeer repressief en streng wetboek omdat het de rechter niet
toeliet om geval per geval te bekijken

Het Strafwetboek reageert daarop en gaat veel meer vrijheid geven aan de rechter

- Het nieuwe Strafwetboek gaat ook in die piste verder – de ruimte voor de strafrechter wordt
zelfs nog groter
o Kritiek hierop: ‘strafrecht = loterij’ omdat men nooit kan weten wat de uitkomst zal
zijn – want dit hangt af van de individuele toepassing van de rechter en de ene
rechter zal veel strenger zijn dan de andere
▪ Wetgever gaat nog veel meer mogelijkheden voorzien en zegt dat men later
bij het nieuwe wetboek van het strafproces dit probleem zal aanpakken –
men schuift het probleem dus eigenlijk op

Wat de misdrijven zelf betreft: tussen 1810 en 1867 was er niet zo’n groot verschil want we zitten in
een pre-industrieel tijdperk, met een overgang in de maatschappij van de adel en de geestelijkheid
die de macht had naar de nieuwe machthebbers nl. de burgerij → dit gaat zich vertalen in dat
wetboek op verschillende manieren:

- Bij misdrijven tegen de eigendommen : de nieuwe burgerij wenst hun eigendommen
beschermd te zien en de nieuwe straffen daarvoor zijn enorm hoog – ook bij diefstal is dit
het geval
- Wanneer je naar seksualiteit gaat kijken dan ziet men dit als seksualiteit van de man, vindt
plaats in het huwelijk en is gericht op voortplanting

Je krijgt ondertussen een totaal nieuwe visie in vergelijking met die ideeën van het pre-industrieel
tijdperk

- Wetgever heeft geprobeerd om een moderne visie te geven aan een aantal misdrijven
o Vb. men had in een aparte wet al de hele seksuele wetgeving hervormd – dit was
geplukt uit het ontwerp van Strafwetboek, maar om dit snel door te voeren werd dit
in een aparte wet gedaan
▪ I.p.v. de voortplanting is het hier de individuele seksualiteit en de aantasting
van die individuele seksualiteit wordt de waarde die men gaat beschermen

o Het eerste misdrijf die we gaan bespreken heeft betrekking op het milieu
▪ Tot nu toe was er geen enkel milieumisdrijf in het Strafwetboek
• Maar de wetgever ziet met de milieucrisissen, klimaatsverandering
dat dit toch een belangrijk punt is

o Conclusie je krijgt dus heel wat nieuwe zaken – vooral het bijzonder strafrecht wordt
enorm beïnvloed door de verschillende opvattingen die bestaan over de waarden
die in een maatschappij van belang zijn
▪ Vb. in de 19de E was verkrachting binnen het huwelijk niet mogelijk – deze
opvattingen zijn verlaten

▪ Praktisch betekent dit dat als de waarden veranderen ook de bestanddelen
en de interpretatie van die bestanddelen van een misdrijf gaan veranderen

Is er een tendens in het bijzonder strafrecht om soepeler te zijn?

3

, - Tot de jaren ’70: in stijgende lijn
- Jaren ’70-’80: hier krijg je een ‘knik’, in de zin dat er in die jaren een aantal misdrijven
gedecriminaliseerd worden vb. abortus, bepaling over homoseksualiteit die afgeschaft
wordt, … - hier is dus een zekere versoepeling
- Sindsdien wordt het alsmaar repressiever
o Alsmaar nieuwe strafbaarstellingen
o Stelselmatig wordt de strafmaat ook strenger

→Het gaat dus in golven, maar de tendens is meestal opgaand en dus repressiever – men
gaat weinig decriminaliseren

Vroeger had je vb. diefstal van een paard, diefstal van een varken, … dit waren allemaal aparte
misdrijven. Dit heeft men dan abstracter gemaakt (abstraheren) door al deze zaken onder de
noemer diefstal van ‘roerende goederen’ te plaatsen. Men had dus de neiging om dat abstracter te
zien, maar nu moet het allemaal duidelijker

- Tendens is dus nu in omgekeerde richting geslagen → nieuwe strafbaarstellingen (niet
langer abstraheren)
o vb. i.p.v. ‘bedreiging’ gaat men beginnen benoemen welke soorten bedreigingen er
zijn : vb. bedreigen door verdachte goederen te verzenden die de indruk wekken dat
het om gevaarlijke stoffen gaat, vb. bedreigen door valse oproepen te richten aan de
hulpdiensten…
o Denk aan COVID19 – men heeft nu een nieuw misdrijf gecreëerd : het verspreiden
van gevaarlijke/ziekteverwekkende stoffen

We zullen een aantal leerstukken die we hebben gezien in het algemeen strafrecht opnieuw
bekijken vanuit de misdrijven om te begrijpen waarom men aanpassingen gaat doorvoeren in het
algemeen strafrecht

- Vb. problematiek van de deelnemer t.a.v. de verzwarende omstandigheden

Er is geen strikte scheiding tussen het algemeen en bijzonder strafrecht

- Het bijzonder strafrecht doet het algemeen strafrecht leven – maar ook omgekeerd
o Bij de toepassing van de misdrijven moet je ook rekening houden met de regels van
het algemeen strafrecht
Vb. wanneer je een wanbedrijf hebt en er staat niet vermeld dat de poging strafbaar
is – dan is er geen poging, er is wel een poging maar deze zal niet strafbaar zijn →
dat is een regel van het algemeen strafrecht die je toepast bij de toepassing van de
misdrijven
o Ook procedureregels (vnl. verjaring, werking in de ruimte) – de aard van het misdrijf
gaat een invloed hebben op de berekening van de verjaring
▪ D.w.z. dat er in kleine mate ook algemeen strafrecht en strafprocesrecht
aan bod komt in deze lessen
• Dit wordt geacht gekend te zijn (ook op het examen! – basis kennen!)

4

, Les 1
BOEK I NIEUW STRAFWETBOEK
Enkele concepten uit Boek I nodig voor het begrip van de regels van Boek II
Afschaffing tri-partite indeling misdrijven en correctionalisering
1. Overtredingen worden gedecriminaliseerd of verheven tot wanbedrijven. Onderscheid
wanbedrijven en misdaden wordt afgeschaft (ook criminele, correctionele en politionele
straffen).

Vereenvoudiging: i.p.v. verschillende regels (v.b. moreel bestanddeel, poging, herhaling,
samenloop) per type misdrijf, nu slechts 1 set van regels algemeen strafrecht voor alle
misdrijven.
o Men vond de indeling misdaden-wanbedrijven-overtredingen een te complex
systeem
▪ Voor wat hebben we die indeling nodig? → 3 zaken:
• Gerechtelijke organisatie : welk misdrijf wordt door welke
rechtbank/hof behandelt?
• Straffen
• Toepassing van het algemeen strafrecht
o Vb. de poging is in principe niet mogelijk bij overtredingen,
voor wanbedrijven als er toepassing is, bij misdrijven altijd →
dus je hebt verschillende regels afhankelijk van de aard van
het misdrijf

o Men gaat hiermee vooral reageren tegen het probleem van de correctionalisering
▪ Oud Strafwetboek gaat uit van andere opvattingen en gaat een aantal zaken
vrij streng behandelen
Vb. diefstal met verzwarende omstandigheden
Vb. valsheid – in 1867 is er een minderheid die kan lezen en schrijven, als
men iets op papier zet zijn dat vooral ambtenaren, magistraten, ambtenaren
en dus belangrijke documenten met als gevolg dat als men daar valsheden
in die documenten gaat plegen dit zeer ernstig is → gevolg: dit zijn
‘misdaden’ en dus bevoegdheid van het Hof van Assisen → met de
ontwikkelingen van de maatschappij was dit niet meer houdbaar
• Hierop had men iets gevonden nl. verzachtende omstandigheden →
men gaat correctionaliseren (misdaad → wanbedrijf) → dit zorgt
voor moeilijkheden qua omzetting maar geeft ook een vertekend
beeld over de straffen – men had dus het idee dat dit een hinderlijk
systeem is
o Vandaar dat men nu ineens dat probleem aanpakt → nl.
indeling misdrijven aanpassen + afschaffen
correctionalisering

o Hoe gaat men dit doen?

5

Dit zijn jouw voordelen als je samenvattingen koopt bij Stuvia:

Bewezen kwaliteit door reviews

Studenten hebben al meer dan 850.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet jij zeker dat je de beste keuze maakt!

In een paar klikken geregeld

Geen gedoe — betaal gewoon eenmalig met iDeal, Bancontact of creditcard en je bent klaar. Geen abonnement nodig.

Focus op de essentie

Studenten maken samenvattingen voor studenten. Dat betekent: actuele inhoud waar jij écht wat aan hebt. Geen overbodige details!

Veelgestelde vragen

Wat krijg ik als ik dit document koop?

Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.

Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?

Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.