Samenvatting
Samenvatting Geschiedenis van het privaatrecht
- Instelling
- Universiteit Antwerpen (UA)
14/20 eerste zit. TIP: Gebruik bij het studeren van deze samenvatting ook de examenvragen van vorige jaren (!!)
[Meer zien]Voorbeeld 4 van de 179 pagina's
Voorbeeld 4 van de 179 pagina's
In winkelwagenGekoppeld boek
Titel boek:
Auteur(s):
- Uitgave:
- ISBN:
- Druk:
Voorbeeld van de inhoud
HOOFDSTUK 1WAAROM BESTUDEREN WE RECHT?
WAAROM BESTUDEREN WE RECHTSGESCHIEDENIS?
3 redenen:
1. Vanwege het feit dat wij bij alle rechtstoepassing een norm toepassen uit het verleden op een
casuspositie uit het heden met een verantwoording in de toekomst
o Recht evolueert doorheen de tijd. Het recht verandert de normen in verloop van tijd
o Vb. Rood verkeerslicht: het motiveren van een vonnis door de rechter
2. Vanwege het academisch karakter van de universitaire rechtenopleiding: inzicht in de samenhang
tussen sociale, wetenschappelijke en juridische verschijnselen
o a. Beroepsopleiding: vaardigheden
o Universiteit kijkt vooral naar het ‘waarom’, beroepsopleiding naar het ‘hoe’
3. Het verleden als schatkamer van ideeën
o Het verleden kan ons veel leren over wetswijzigingen enz.
o Uit de verschillende oplossingen in het verleden voor een bepaald probleem kan men
leren.
WAAROM BESTUDEREN WE HET ROMEINS RECHT?
Vanwege de receptie van het RR1 in het continentaal-Europese recht (en ook daarbuiten, overigens)
Bv. Japan neemt Duits recht over (Duits Recht => is gebaseerd op RR)
=
Het doordringen van het Romeinse recht in de rechtspraktijk vanaf 1100 tot 1900
• Verwetenschappelijking v.h. recht t.g.v. het bestuderen van RR (bronnen)
Juristen: belangrijk voor het noteren en schrappen van rechtsregels
1
RR: Romeinse recht
1
,A. Waar halen de Romeinen hun recht vandaan?
1) Ius Civile (Tekst I-1)
o = Wettenrecht
o Door één volk
o MAAR: kan ook gezien worden t.o.v. ius naturale en ius gentius
Ius naturale = hetgeen de natuur aan alle dieren heeft bijgeleerd
Ius gentium = het recht dat het gehele mensgeslacht toepast
Ius civile = het recht dat alleen mensen van een bepaald vak of die behoren tot
een bepaalde instelling onderling toepassen
2) Ius honorarium
o Praetor = magistraat (voor 1 jaar)
Praetors hebben het imperium = oude koningsmacht → wetgever, uitvoerende
macht en rechtspraak
Praetor verleent rechtsingang
o Werkt met een edict
o Inhoud edict: welke voorwaarden voor rechtsingang
Praetor kan rechtsmiddel maken
o = scheppen van het recht (acties + excepties)
Edicten op het Forum Romanum
B. Hoe komen we aan juridische teksten?
• Romeinen scheven op papyrus
• Deze documenten werden tot een papyrusrol aan elkaar geplakt (geen boek)
• Papyrus raakt beschadigt in vochtige omgeving
• MAAR: teksten werden overgeschreven op perkament door eeuwen heen
De juristen
• Klassieke periode: 100 v.C. – 250 n.C.
• Diverse commentaren, o.a. op het Edict, en op andere juristen; monografieën
➔ De bronnen: tekstoverlevering
o Het Corpus Iuris Civilis: Keizer justinianus (257-565)
▪ De keizer liet papyrusrullen overschrijven en verspreiden over het rijk
o Het Corpus Iuris Civilis bestaat uit: (4)
▪ Institutiones (533) = leerboeken, inleidingen van het recht + wetboeken
▪ Digesten (533) = fragmenten van klassieke Romeinse juristen
▪ Codex (534) = verschillende onderwerpen → antwoorden van keizers
onder elkaar
▪ Novellen (na 534) = een geheel van nieuwe wetgeving: alles wat na
Justinianus is uitgevaardigd
o Problemen met verspreiding rechtstakken over gehele rijk: niet overal evenveel
rechtsteksten (vb. dorp >< stad)
▪ Gevolg: rechtsongelijkheid
o Justinianus: streeft naar 1 RR: RR omzetten in verschillende boeken+ duidelijkheid
▪ Wil W-RR veroveren
▪ Wil O-RR beschermen tegen Perzen
▪ Bouw van kerken
2
Eliza Nielandt - 2023
, ➔ De receptie
o Hoe komen we nu van justinianus (533) naar Bologna (Italië, 1088)
C. De evolutie van het Corpus Iuris Civilis (de receptie van het Romeinse recht)
• Het Corpus Iuris Civilis naar Italië (544-554)
o Sanctio Pragmatica pro petitione Vigilii → tekst I-5
▪ Sanction Pragmatica: wetten die 1 ding regelen, nl. invoerring van teksten in ITA
o Hoofdzaak tekst: wetboeken moeten naar Westen worden gebracht
o Kopiëren boek: door markt
o Oosten: Justinianus aan het hoofd, Westen: Paus aan het hoofd
o Op verzoek van de Paus: Iuris Civilis als geldend recht in ITA
o Codex Florentius: geschreven in Constantinopel, naar ITA gebracht
o Begin: weinig succes → tot Bologna
• 1088: Bologna
o Italiaanse steden worden onafhankelijk
o Juristen nodig voor uitbouw van bestuur
o Oprichten universiteit van Bologna in 1088 en navolging in andere steden
o Later: ook in rest EUR boeken die zich baseren op WB van Justinianus (scholen)
o Nog steeds in gebruik in rechtenopleidingen
• Europese universiteiten
• Glossatoren
o Personen die glossen maken (glossen = verklarende kanttekeningen)
o Houden zich bezig met teksten Justinianus: vergelijking met elkaar & in verband brengen
o Rond 1260: Iuris Civilis door glossen beschreven
• School van Orléans
o FRA: dezelfde teksten, maar creatiever geïnterpreteerd
o Ook meer schrijven los vd. teksten van Justinianus
o Zelf vaststellingen toevoegen
• Postglossatoren/commentatoren
o Schrijven meer in losse boeken
o Op basis van een praktisch geval → een oplossing zoeken
• Humanisten
o Gaan op zoek naar de meest zuivere tekst → niet die van de Glossatoren dus
o Teksten Justinianus bekijken in maatschappelijke context (historische benadering)
• Natuurrecht / Vernunftrecht (verstand)
o >< Romeins recht
o Concurrentie Eerste serieuze concurrent voor Romeins recht
o Recht zelf uitvinden, verstand gebruiken
o Recht gaat uit van rede. Recht ontwikkelen door rede en niet door boek.
• De historische school
o Pandect = Griekse versie voor dingesten
o Op zoek naar bronnen (wortels) van het recht (Romeins recht)
o 19e E: DUI rechtsgeleerde: vanuit Dingesten algemene regels afleiden & WB opstellen →
codificatie burgerlijk recht
o Ze komen tot een wetboek dat zeer dicht bij Romeins recht ligt
▪ >< Code Civile: beïnvloedt door natuurrecht
3
Eliza Nielandt - 2023
, VERSCHILLEN TUSSEN HET ROMEINSE RECHT EN HET HEDENDAAGSE (PRIVAAT)RECHT.
1. Het Romeinse privaatrecht bevat (veel) meer dan het huidige privaatrecht
(vb. delictenrecht – diefstal was toen privaatrecht)
o NB: onderscheid: crimina publica delicta privata (privaatrechtelijk)
2. In het Romeinse recht staat het proces voorop
o heden: het materiële recht:
o Ubi remedium, ibi ius (waar een rechtsmiddel is, daar is ook een recht)
o Romeinen dachten enkel aan mogelijkheid tot procederen. Ze dachten dus niet in rechten
(recht op leven, recht op …)
o Rechtsmiddel voorzien? → dan pas heb je dat ‘recht’
i. Vroeger: ik kan procederen dus heb ik een recht
ii. Nu is het andersom: ik heb een recht dus kan ik procederen
3. Het Romeinse recht gaat uit van een concrete casuspositie
o heden: het huidige (continentaal-Europese) privaatrecht gaat uit van een geschreven
wettekst of van een algemeen rechtsbeginsel.
4. De Romeinse staat was nog geen rechtsstaat
o Geen scheiding tss. 3 machten (wel aanwezig maar niet zo principieel gescheiden)
5. De rechtsbronnen hebben een andere hiërarchie
o de verhoudingen tussen wetgeving, rechtsspraak en rechtswetenschap is in de tijd
veranderd.
STUDIE VAN HET ROMEINSE RECHT
In twee opzichten nodig en nuttig:
1) Vanwege de mogelijkheid tot vergelijken van rechtsregels en rechtsstelsels (rechtsvergelijking)
o Romeins recht verklaart verschil
2) Vanwege het streven naar eenvormig (privaat)recht in de Europese Unie
o Unidroit
o Commissie-Lando
o Gandolfi (Pavia-Group) → Von Bar
o European Group on Tort Law (Tilburg)
o The Common Core of European Private Law
o Draft Common Frame of Reference (DCFR): laatste echte stap in de ontwikkeling
4
Eliza Nielandt - 2023
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
√ Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, Bancontact of creditcard voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper eliza18n. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €8,96. Je zit daarna nergens aan vast.
Is Stuvia te vertrouwen?
4,6 sterren op Google & Trustpilot (+1000 reviews)
Afgelopen 30 dagen zijn er 56326 samenvattingen verkocht
Opgericht in 2010, al 14 jaar dé plek om samenvattingen te kopen