Samenvatting

Samenvatting Sociale zekerheidsrecht - volledig 2023/2024

3 keer verkocht

Vak
Sociale Zekerheidsrecht

Instelling
Universiteit Antwerpen (UA)

- Deel 1 t.e.m. deel 4 - Actualiteit pensioenhervorming - Oefencollege + beknopte oplossingen - Slides en colleges - 16/20 ermee

[Meer zien]

Voorbeeld 8 van de 158 pagina's

Bekijk voorbeeld

Geupload op 25 mei 2024
Aantal pagina's 158
Geschreven in 2023/2024
Type Samenvatting

sociale bijstand
algemeen deel
4 voorbeeldcasussen
administratieveprocesrechtelijke aspecten
actualiteit pensioenhervorming

€8,26

In winkelwagen

Opslaan

100% tevredenheidsgarantie
Direct beschikbaar na je betaling
Lees online óf als PDF
Geen vaste maandelijkse kosten

Marthe Karsenty

SOCIALE ZEKERHEIDSRECHT

INTRO

• Wat is sociale zekerheid? Waar denken we aan bij het begrip sociale zekerheid?

Bestaanszekerheid

Rijksdienst Sociale Zekerheid

Het OCMW

Uitkeringen
Pensioenen
Leefloon
FOD sociale zekerheid
Kinderbijslag
Sociale verzekeringen

Sociale huisvesting

Vakbonden

Mutualiteiten

Werknemers

• Voorbeelden van problemen waar de sociale zekerheid mee kampt
Arbeidsongevallen
Financiering v/d sociale zekerheid (bv. pensioenrechten stijgen tot 1600 miljard euro)
Jaarlijkse vakantie voor arbeiders
Werkloosheid

• De focus in deze cursus ligt op werknemers
Sociale zekerheid is opgebouwd rond drie grote stelsels: de zelfstandigen, de werknemers &
de ambtenaren
® We nemen het werknemersstelsel als uitgangspunt
® Waar er relevante verschillen zijn met de andere stelsels, zullen wij de vergelijking
maken

• Mogelijke examenvraag: de regelingen groeien wat meer naar elkaar toe, maar er is toch nog een
scheiding tussen het werknemersstelsel & het zelfstandigenstelsel, beschrijf de voornaamste
verschillen tussen deze twee stelsels doorheen de takken v/d sociale zekerheid

1

,Marthe Karsenty

INHOUDSTAFEL

SOCIALE ZEKERHEIDSRECHT ............................................................................................................1

INTRO ...............................................................................................................................................1
DEEL I - ALGEMENE INLEIDING................................................................................................................6
1. SOCIALE ZEKERHEID ......................................................................................................................6
I. BEGRIP & DEFINITIE .............................................................................................................................. 6
II. DOEL & OPVATTINGEN OVER SOCIALE ZEKERHEID ...................................................................................... 9
III. BEKNOPTE HISTORIEK VAN DE SOCIALE ZEKERHEID IN BELGIË .................................................................... 10
2. SOCIALE ZEKERHEIDSRECHT........................................................................................................... 16
I. BEGRIP & DEFINITIE ............................................................................................................................. 16
II. VOORWERP ...................................................................................................................................... 16
III. JURIDISCHE AARD .............................................................................................................................. 18
IV. TECHNIEKEN .................................................................................................................................... 18
V. HET RECHT OP SOCIALE ZEKERHEID ALS MENSENRECHT/GRONDRECHT ......................................................... 26
VI. BEVOEGDHEIDSVERDELING M.B.T. DE SOCIALE ZEKERHEID........................................................................ 34
VII. OMKADERING VAN DE REGELGEVING M.B.T. SOCIALE ZEKERHEID.............................................................. 35
VIII. INTERACTIE MET HET ARBEIDSRECHT .................................................................................................. 36
DEEL II – SOCIALE VERZEKERINGEN ........................................................................................................ 37
1. ARBEIDSONGEVALLEN & BEROEPSZIEKTEN (‘DE PROFESSIONELE RISICO’S) ............................................... 38
I. SITUERING ......................................................................................................................................... 38
II. ARBEIDSONGEVALLEN......................................................................................................................... 39
II. ARBEIDSONGEVALLEN & ARBEIDSWEGONGEVALLEN – PRESTATIES .............................................................. 40
III. BEROEPSZIEKTEN .............................................................................................................................. 40
2. DE VERPLICHTE VERZEKERING VOOR GENEESKUNDIGE VERZORGING & UITKERINGEN .................................. 41
A. GENEESKUNDIGE VERZORGING............................................................................................................ 41
I. BASISWETGEVING ............................................................................................................................... 41
II. DOEL ............................................................................................................................................... 41
III. RECHTHEBBENDEN ............................................................................................................................ 42
IV. VOORWAARDEN............................................................................................................................... 45
V. SOORTEN VERSTREKKINGEN................................................................................................................. 47
VI. PRESTATIES...................................................................................................................................... 49
B. UITKERINGEN ................................................................................................................................... 51
I. BASISWETGEVING ............................................................................................................................... 51
II. DOEL V/D UITKERINGEN ...................................................................................................................... 52
III. UITKERINGEN VOOR ARBEIDSONGESCHIKTHEID – WERKNEMERSSTELSEL ..................................................... 52
IV. UITKERINGEN VOOR MOEDERSCHAPSBESCHERMING – WERKNEMERSSTELSEL .............................................. 59
V. UITKERINGEN VOOR GEZINSVERLOVEN – WERKNEMERSSTELSEL ................................................................. 60
VI. UITKERINGEN VOOR ARBEIDSONGESCHIKTHEID – STELSEL ZELFSTANDIGEN .................................................. 61
VII. MOEDERSCHAPSBESCHERMING – STELSEL ZELFSTANDIGEN...................................................................... 65
VIII. UITKERINGEN VOOR GEZINSVERLOVEN – STELSEL ZELFSTANDIGEN ........................................................... 65
3. DE WERKLOOSHEIDSVERZEKERING (BASIS) - HET OVERBRUGGINGSRECHT................................................. 66
A. DE WERKLOOSHEIDSVERZEKERING (BASIS) ....................................................................................... 66

2

,Marthe Karsenty

I. BASISWETGEVING ............................................................................................................................... 66
II. DOEL ............................................................................................................................................... 67
III. VOORWAARDEN ............................................................................................................................... 67
IV. TOEPASSINGSGEBIED ......................................................................................................................... 67
V. TOELAATBAARHEIDSVOORWAARDEN (“WACHTTIJDVOORWAARDEN”) ......................................................... 68
VI. TOEKENNINGSVOORWAARDEN ............................................................................................................ 70
VII. PRESTATIES..................................................................................................................................... 76
VIII. ADMINISTRATIEVE EN FINANCIËLE ORGANISATIE ................................................................................... 79
IX. VERGELIJKING MET DE AMBTENAREN .................................................................................................... 79
B. HET OVERBRUGGINGSRECHT ......................................................................................................... 80
I. ALGEMEEN ........................................................................................................................................ 80
II. WETGEVING ..................................................................................................................................... 80
III. TWEE (BASIS)TOEPASSINGSGEVALLEN ................................................................................................... 80
4. DE GEZINSBIJSLAGENVERZEKERING (V/D VLAAMSE GEMEENSCHAP)........................................................ 81
I. BASISWETGEVING ............................................................................................................................... 81
II. TOTSTANDKOMING VAN DE REGELING.................................................................................................... 82
III. DOEL .............................................................................................................................................. 85
IV. VOORWAARDEN VOOR TOEKENNING V/D PRESTATIES ............................................................................. 86
V. BEGUNSTIGDEN ................................................................................................................................. 87
VI. PRESTATIES...................................................................................................................................... 88
VII. BIJZONDERE REGELING VOOR RECHTGEVENDE KINDEREN GEBOREN VÓÓR 1 JANUARI 2019........................... 91
VIII. ADMINISTRATIEVE EN FINANCIËLE ORGANISATIE ................................................................................... 92
5. DE VERPLICHTE PENSIOENVERZEKERINGEN ...................................................................................... 95
I. INLEIDING – DOEL ............................................................................................................................... 95
II. INLEIDING – DE PENSIOENPIJLERS ......................................................................................................... 95
III. INLEIDING – FINANCIERINGSTECHNIEKEN .............................................................................................. 96
A. DE VERPLICHTE PENSIOENVERZEKERING IN HET WERKNEMERSSTELSEL .................................................... 97
I. BASISWETGEVING ............................................................................................................................... 97
1- HET RUSTPENSIOEN..................................................................................................................... 98
I. TOEPASSINGSGEBIED ........................................................................................................................... 98
II. TOEKENNINGSVOORWAARDE ............................................................................................................... 98
III. UITBETALINGSVOORWAARDEN ............................................................................................................ 99
IV. OMVANG VAN HET RUSTPENSIOEN .................................................................................................... 100
2- HET OVERLEVINGSPENSIOEN ....................................................................................................... 103
I. TOEKENNINGSVOORWAARDEN ............................................................................................................ 103
II. BEREKENING V/H OVERLEVINGSPENSIOEN ............................................................................................ 104
3- OVERGANGSUITKERINGEN .......................................................................................................... 104
B. DE VERPLICHTE PENSIOENVERZEKERING IN HET STELSEL VOOR ZELFSTANDIGEN ....................................... 105
I. BASISWETGEVING ............................................................................................................................. 105
1- RUSTPENSIOEN ........................................................................................................................ 105
I. TOEPASSINGSGEBIED ......................................................................................................................... 105
II. OMVANG VAN HET RUSTPENSIOEN ...................................................................................................... 106
2- OVERLEVINGSPENSIOEN ............................................................................................................. 107
C. DE VERPLICHTE PENSIOENVERZEKERING IN HET STELSEL VOOR AMBTENAREN .......................................... 108
1- RUSTPENSIOEN ........................................................................................................................ 108

3

,Marthe Karsenty

I. BASISWETGEVING ............................................................................................................................. 108
II. OPBOUW VAN HET RUSTPENSIOEN ...................................................................................................... 108
2- OVERLEVINGSPENSIOEN ............................................................................................................. 109
D. DE FINANCIËLE EN ADMINISTRATIEVE ORGANISATIE VAN DE VERPLICHTE PENSIOENVERZEKERING ................ 110
1- WERKNEMERS EN ZELFSTANDIGEN ................................................................................................ 110
2- AMBTENAREN ......................................................................................................................... 110
6. DE BEGINSELEN VAN DE BIJDRAGEREGELINGEN EN DE INDELING IN BEROEPSCATEGORIEËN ......................... 111
A. DE BEGINSELEN VAN DE BIJDRAGENREGELING ................................................................................. 111
I. RELEVANTE WETGEVING ..................................................................................................................... 111
II. ALGEMENE UITGANGSPUNTEN............................................................................................................ 111
III. UITGANGSPUNTEN VOOR DE BIJDRAGEREGELING WERKNEMERS .............................................................. 111
IV. UITGANGSPUNTEN VOOR DE BIJDRAGEREGELING ZELFSTANDIGEN ........................................................... 114
V. UITGANGSPUNTEN VOOR DE BIJDRAGEREGELING AMBTENAREN ............................................................... 116
B. DE INDELING IN BEROEPSCATEGORIEËN ......................................................................................... 117
I. HET BELANG VAN DEZE INDELING ......................................................................................................... 117
II. TECHNIEKEN TER AFBAKENING V/D PERSONELE WERKINGSSFEER VAN DE SOCIALE VERZEKERINGEN ................. 118
DEEL III – REGELINGEN VAN SOCIALE BIJSTAND ...................................................................................... 122
1. HET RECHT OP MAATSCHAPPELIJKE INTEGRATIE ............................................................................... 123
I. RELEVANTE WETGEVING ..................................................................................................................... 123
II. BEKNOPTE HISTORIEK........................................................................................................................ 123
III. DOEL ............................................................................................................................................ 124
IV. VOORWAARDEN TER TOEKENNING VAN PRESTATIES .............................................................................. 124
V. PRESTATIES..................................................................................................................................... 126
VI. ADMINISTRATIEVE EN FINANCIËLE ORGANISATIE ................................................................................... 129
VII. CAPITA SELECTA: STUDENTEN & LEEFLOON ......................................................................................... 130
2. MAATSCHAPPELIJKE DIENSTVERLENING VAN HET OCMW ................................................................. 133
I. RELEVANTE WETGEVING ..................................................................................................................... 133
II. DOEL ............................................................................................................................................. 133
III. VOORWAARDEN TER TOEKENNING VAN PRESTATIES............................................................................... 133
IV. PRESTATIES.................................................................................................................................... 136
V. ADMINISTRATIEVE EN FINANCIËLE ORGANISATIE .................................................................................... 137
3. TEGEMOETKOMINGEN VOOR PERSONEN MET EEN HANDICAP .............................................................. 138
I. RELEVANTE WETGEVING ..................................................................................................................... 138
II. INLEIDING EN DOEL .......................................................................................................................... 138
III. VOORWAARDEN TER TOEKENNING VAN PRESTATIES............................................................................... 139
IV. PRESTATIES.................................................................................................................................... 141
V. ADMINISTRATIEVE EN FINANCIËLE ORGANISATIE .................................................................................... 142
4. DE INKOMENSGARANTIE VOOR OUDEREN ....................................................................................... 143
I. RELEVANTE WETGEVING .................................................................................................................... 143
II. DOEL ............................................................................................................................................. 143
III. VOORWAARDEN TER TOEKENNING VAN PRESTATIES............................................................................... 143
IV. PRESTATIES.................................................................................................................................... 144
V. FINANCIËLE EN ADMINISTRATIEVE ORGANISATIE .................................................................................... 145
DEEL IV – ADMINISTRATIEF- EN PROCESRECHTELIJKE ASPECTEN ................................................................. 146
1. HET HANDVEST VAN DE SOCIAAL VERZEKERDE ................................................................................. 146

4

,Marthe Karsenty

I. SITUERING ....................................................................................................................................... 146
II. TOEPASSINGSGEBIED ........................................................................................................................ 147
III. ALGEMENE VERPLICHTINGEN INSTELLINGEN VAN SOCIALE ZEKERHEID ....................................................... 147
IV. ALGEMENE REGELS INZAKE TOEKENNING VAN PRESTATIES ...................................................................... 148
2. DE GESCHILLENBESLECHTING ....................................................................................................... 150
ACTUALITEIT - DE PENSIOENHERVORMING ............................................................................................. 151
OEFENCOLLEGE - VOORBEELDEN CASUSSEN ........................................................................................... 152

5

,Marthe Karsenty

DEEL I - ALGEMENE INLEIDING

1. SOCIALE ZEKERHEID

I. BEGRIP & DEFINITIE

• De term sociale zekerheid is allicht voor het eerst gebruikt door Simon Bolivar in 1819
Simon Bolivar was een Zuid-Amerikaanse vrijheidsstrijder & zag sociale zekerheid als
onderdeel van het overheidsbeleid
In de meeste literatuur wordt Bolivar genoemd als eerste die een definitie gaf van
sociale zekerheid

• Documenten m.b.t. sociale zekerheid:

De Amerikaanse ‘Social security Act van 1935’
® Deze getuigde van een specifieke invulling v/h begrip sociale zekerheid

De Nieuw-Zeelandse Act van 1938

Internationale documenten zoals de Verklaring van Philadelphia van 1944 in het kader
van de IAO (1919)
® De Internationale Arbeidsorganisatie werd opgericht in 1919 met het oog om
internationale arbeidsvoorwaarden te realiseren (zoals arbeidsduur,
minimumleeftijd voor tewerkstelling, ...)

® De Verklaring van Philadelphia van 1944 hertekent de doelstellingen van de IAO
met inachtneming v/d nieuwe maatschappelijke evoluties & maakt ook gebruik
van de term ‘social security’

• Het is niet eenvoudig om te definiëren

• In de strikte betekenis bestaat het begrip uit twee componenten: zekerheid & sociaal

Zekerheid
® Zekerheid is een streven eigen aan de mens (globaal genomen)

® Heeft een link met veiligheid & het streven naar veiligheid

® Verschillende technieken
§ Vroeger werd zekerheid voornamelijk nagestreefd via familiebanden, door de
familie (link met personen- & familierecht)

§ Ook geld sparen kan een techniek zijn om zekerheid na te streven
* Nadelen van sparen als techniek: het kan ontwrichtend werken,
overschotten zouden gestolen kunnen worden, waarde van de
overschotten kunnen afnemen, ...

6

,Marthe Karsenty

§ Wanneer de familie & overschotten geen zekerheid kunnen bieden, zal men nog
terug kunnen vallen op andere elementen van liefdadigheid (privé of door
overheidsstructuren georganiseerd)

§ Techniek van de aansprakelijkheid, de aansprakelijkheidsregelingen &
verzekeringenregelingen
* Door fout/schade/causaal verband aan te tonen, kan je een vergoeding
bekomen, wat zekerheid bevordert
* Bij sociale verzekeringen worden aspecten van sociale zekerheid
toegevoegd
* Nadelen van BCA als techniek: tijdrovend, insolvabiliteit, ...
* Nadelen van de verzekeringen als techniek: de premie

Sociaal
® Tot stand gebracht/gewaarborgd door de gemeenschap
® Betekent dat sociale zekerheid niet individueel wordt gerealiseerd, maar door
sociale structuren
® Dit wordt wel ruim geïnterpreteerd

• Puur taalkundig via het van Dale Woordenboek

Sociale zekerheid:
a) De toestand waarbij voor allen de bezorgdheid voor gebrek wordt uitgesloten

b) Het geheel van instellingen en regelingen die dienen om deze toestand te
verzekeren

• Meer klassieke omschrijving: verwijzing naar de sociale risico’s
Conventie IAO nr. 102 over minimumnormen in sociale zekerheid van 1952
® De 9 sociale risico’s om de sociale zekerheid te omschrijven:
1. Gezondheidsverzorging
2. Loonvervanging bij ziekte
3. Moederschap
4. Invaliditeit
5. Ouderdom
6. Vroegtijdig overlijden van een persoon waarvan men economisch
afhankelijk is (bv. de kostwinner i/h gezin)
7. Arbeidsongeval of beroepsziekte
8. Kinderlast
9. Werkloosheid

‘Sociale risico’s’ = een bijzonder concept & onderscheidt zich van particuliere risico’s
(bv. in het kader van private verzekeringen)
® Risico in andere rechtstakken: de kans op schade doordat men blootgesteld werd
aan die schade (ook “kans maal effect”)

7

, Marthe Karsenty

De verwijzing naar deze sociale risico’s is ook opgenomen in Europees recht nl. in de EG-
Verordening 883/2004
® Hierin wordt zeer ruime definitie van sociale zekerheid gegeven, gedefinieerd
vanuit risico’s & niet beperkt tot ‘uitkeringen’

® Het gaat ook over allerlei andere maatregelen van preventieve of curatieve aard

Sommigen zijn ervan overtuigd dat verlies aan zelfredzaamheid ook een sociaal risico
inhoudt

• We gaan naar een Belgische positiefrechtelijke definitie
Wet KBO Sociale Zekerheid van 15 januari 1990, maar heeft enkel administratieve
uitvoering

In 1994: opname van het recht op sociale zekerheid als grondrecht in art. 23 Gw.
® In de Grondwet is geen definitie v/d sociale zekerheid opgenomen

Wet op het Handvest v/d Sociaal Verzekerde
® Deze wet geeft een definitie van sociale zekerheid & zegt dat het uit 7
onderdelen bestaat nl. de regelingen die onder de sociale zekerheid vallen
1. Regelingen voor werknemers
2. Regelingen voor zelfstandigen
3. Regelingen voor overheidspersoneel
4. Het stelsel van sociale bijstand (definitie in art. 2, 1°, e)
4.1 Tegemoetkomingen gehandicapten
4.2 Recht op een bestaansminimum (thans recht op maatschappelijke
integratie)
4.3 Maatschappelijk welzijn
4.4 Gewaarborgde gezinsbijslag
4.5 Gewaarborgd inkomen bejaarden (thans inkomensgarantievoor
ouderen)
5. Aanvullende regelingen Fondsen voor bestaanszekerheid
6. Overzeese sociale zekerheid
7. “Alle” regels betreffende de heffing en invordering van bijdragen &
inkomsten voor de sociale zekerheid

8

Dit zijn jouw voordelen als je samenvattingen koopt bij Stuvia:

Bewezen kwaliteit door reviews

Studenten hebben al meer dan 850.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet jij zeker dat je de beste keuze maakt!

In een paar klikken geregeld

Geen gedoe — betaal gewoon eenmalig met iDeal, Bancontact of creditcard en je bent klaar. Geen abonnement nodig.

Focus op de essentie

Studenten maken samenvattingen voor studenten. Dat betekent: actuele inhoud waar jij écht wat aan hebt. Geen overbodige details!

Veelgestelde vragen

Wat krijg ik als ik dit document koop?

Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.

Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?

Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.