Samenvatting
Samenvatting psychogerontologie (2024)
- Instelling
- Vrije Universiteit Brussel (VUB)
De samenvatting bevat de slides die tijdens de les aan bod komen en extra informatie die de docent geeft.
[Meer zien]Voorbeeld 4 van de 75 pagina's
Voorbeeld 4 van de 75 pagina's
In winkelwagen
Voorbeeld van de inhoud
PSYCHOGERONTOLOGIEHoorcollege 1: Belangrijke thema’s en begrippen bij veroudering
1. Psychogerontologie: definitie
Psychogerontologie is de psychologie van het ouder worden en het sociaal-emotioneel
functioneren van ouderen.
De sandwich-generatie zijn mensen die zorg dragen (verantwoordelijk voelen om zorg te
dragen) voor hun eigen ouders en voor hun eigen kinderen (en kleinkinderen).
2. Vergrijzing
2.1 Ouderen: wie zijn ze?
Er zijn verschillende termen: senioren, bejaarden,.. = ouderen
Welke leeftijd: Chronologische leeftijd:
- 65-74jaar: ‘jonge’ ouderen
- 75-84jaar: ‘oude’ ouderen
- > 85jaar: ‘oudste’ ouderen
- > 100jaar: ‘centenarian’
- > 110jaar: ‘super centenarian’
De functionele leeftijd:
- Biologische leeftijd
- Psychologische leeftijd
- Sociale leeftijd
De biologische leeftijd is gebaseerd op de kwaliteit van de werking van de
lichaamssystemen/organen. De ‘biologische leeftijdstest’ (nagaan levensverwachting +
hoe gezond men gaat ouder worden). De biologische leeftijd komt vaak niet overeen met
de kalenderleeftijd (een kind met progeria bijvoorbeeld, de verouderingsziekten).
De psychologische leeftijd is gebaseerd op het functioneren op
psychologische/cognitieve tests (geheugen, intelligentie, leercapaciteit,..). Een voorbeeld
v/e discrepantie tussen de kalenderleeftijd en de psychologische leeftijd: Mensen met
jongdementie scoren slecht op cognitieve testen (geheugentaken).
De sociale leeftijd is gebaseerd op welke sociale rollen een persoon inneemt (familie,
werk, gemeenschap). Bijvoorbeeld: een grootouder heeft een hogere sociale leeftijd dan
een ouder, een gepensioneerde is ‘ouder’ dan een werkende persoon.
2.2 Functionele vs. chronologische leeftijd
De chronologische leeftijd
wordt het meest gehanteerd
(‘leeftijd volgens de jaren’).
- Bevolkingspiramides
- Bevolkingsvooruitzichten
2.3 Vergrijzing: enkele cijfers
1
,De vergrijzing van de bevolking (dubbele vergrijzing): De bevolkingsvooruitzichten van
hoeveel mensen er boven de 60 en 65jaar gaan zijn (er is sprake van een dubbele
vergrijzing). Niet enkel het aantal ouderen stijgt maar binnen de groep van ouderen gaan
de oudere ouderen ook stijgen.
De babyboomers (mensen die geboren zijn vlak na WOII zijn er veel kinderen geboren)
zijn de mensen die nu gerekend worden tot de groep van ouderen.
3. Biopsychosociale perspectief
Het biopsychosociaal perspectief: De ontwikkeling/veroudering is een complex
samenspel van biologische, psychologische en sociale processen.
- Biologische: De werking van de lichaamsfuncties en structuren doorheen het
verouderingsproces
- Psychologische: Cognities, gevoelens, emoties, persoonlijkheid
- Sociale: Positie binnen sociale structuren (familie, cultuur, wereld, land,
gemeenschap,..)
3.1 Vier principes van het ouder worden
Er zijn vier principes die horen bij het ouder worden:
1) Veranderingen in de levensloop verlopen continu: Continuïteitsprincipe,
hetgene dat gebeurt op oudere leeftijd bouwt voort op gebeurtenissen uit het
verleden
2) Enkel de ‘overlevenden’ zijn diegenen die oud worden: De enige voorwaarde
om oud te worden = niet doodgaan
Degene die zich laten omringen door steunfiguren, emotioneel gezond
geweest zijn, niet veel lichamelijke aandoeningen,.. zijn degene die
ouder worden
3) Individualiteit doet ertoe: Myrthe, als mensen ouder worden lijken ze steeds
meer en meer op elkaar (klopt niet)
4) Normaal verouderen is verschillend van ziekte: Normaal verouderen (primair),
pathologisch verouderen (secundair en tertiair) en optimaal (succesvol) ouder
worden
3.2 Continuïteitsprincipe voorbeeld
Er zijn een aantal manieren om niet zo oud te worden: overgewicht, overmatig
alcoholgebruik, fysiek inactief blijven, roken,
3.3 Interindividuele verschillen
De hippocampus is een structuur i/d hersenen die belangrijk is bij het leren (het volume
van de hippocampus gaat afnemen bij het ouder worden). Indien iedereen op dezelfde
manier zou verouderen, zouden de bolletjes op dezelfde lijn zitten. Er zijn dus duidelijk
veel (inter)individuele verschillen op vlak van verouderen.
2
, 4. Persoonlijk versus sociaal ouder worden
Personal aging zijn veranderingen binnen het individu (ontogenetische benadering).
Social aging: Mensen veranderen gelijktijdig met of als resultaat van een veranderende
omgeving (Paul Baltes: normatieve en niet normatieve invloeden):
- Normatieve leeftijd gerelateerde invloeden: Mensen laten zich leiden door
gebeurtenissen te laten plaatsvinden die in een bepaalde cultuur vasthangen aan
bepaalde leeftijden aan bepaalde momenten in de levensloop
- Normatieve geschiedenis gerelateerde invloeden
- Niet normatieve invloeden
4.1 Social aging: normatieve leeftijdsgerelateerde invloeden
Social aging zijn culturele normen.
- Normatieve leeftijdsgerelateerde invloeden: zich laten leiden door die
gebeurtenissen te laten plaatsvinden die een cultuur of een generatie vasthangen
aan bepaalde momenten in de levensloop
- Normatieve gescheidenisgerelateerde invloeden: gebeurtenissen die iedereen
binnen een bepaalde cultuur op een bepaald moment overkomt (ongeacht de
leeftijd)
- Niet normatieve invloeden: toevallige gebeurtenissen die een individu overkomt
5.
Modellen van ontwikkeling
5.1 Nature versus nurture
Veroudering stoelt op de principes van de ontwikkelingspsychologie:
- Nu vaak: Developmental science aangezien wanneer er met ouderen gewerkt
wordt, is het belangrijk om het bio-psycho-sociaal perspectief te gaan hanteren
- Naast het psychologische, ook het sociale en het biologische perspectief
Er moet nagegaan worden of onze ontwikkeling/groeien vooral te maken heeft met nature
(het verouderingsproces ligt vast in onze genetica) of met nurture.
- Nuture: Gesell stelt dat het maturatieproces volledig vast ligt (ouders kunnen
praktisch niks beïnvloeden)
- Nurture: John B Watson stelt dat de ontwikkeling volledig wordt beïnvloed door de
omgeving die de ouders scheppen
3
, 5.2 Nature en nurture is wisselwerking
(1) Organismic model ligt volledig aan de kant van de nature
Nature bepaald de ontwikkeling
Genetische predisposities bepalen verandering
Verandering gebeurt in fasen/trappen
(2) Mechanismic model
Nurture bepaald de ontwikkeling
Externe ervaringen bepalen verandering
Blootstelling aan ervaringen gebeurt continu (aangezien continu
blootgesteld wordt aan ervaringen)
(3) Interactionistisch model
Nature en nurture: complex samenspel van genen en omgevingservaringen
Niche-picking: Kinderen worden met bepaald vaardigheden/talenten
geboren (flexibele gewrichten/beenderen,..) waardoor ze sporten uitkiezen
waarbij ze hun aangeboren talenten verder kunnen ontwikkelen (die
kinderen gaan vaak naar een ballet – of turnles).
Reciprociteit (wederkerigheid): Als individu heb je een impact op de
ervaringen van iedereen maar anderen hebben ook een invloed op jou als
individu (levensvoetafdruk)
In onze genetica ligt vast dat we op een bepaald moment grijze haren gaan
krijgen. Wanneer we fel blootgesteld worden aan de zon, ga je sneller rimpels
krijgen en gaat je oud sneller verouderen.
5.3 Verouderingsproces
5.3.1 Biologische theorieën (achtergrond)
Waarom worden we oud en sterven we: Onderzoekers zijn het erover heen binnen de
voorgeprogrammeerde theorieën dat alles vast ligt binnen het individu, tot men de
seksuele maturiteit bereikt heeft en tot men de kans gehad heeft om zich te reproduceren
(het overlevingsprincipe).
Het genoom bevat de erfelijke eigenschappen (richtlijnen die men nodig heeft om
proteïne te produceren, belangrijke bouwstenen binnen ons lichaam). Het genoom zit in
elke kern van de cellen en bestaat uit chromosomen (23 vader en 23 moeder). De
chromosomen zijn georganiseerd in DNA-moleculen, op elk DNA-molecule zitten er genen
(op een specifieke plaats).
Het gen bevat de genetische instructies om de proteïne te gaan maken. Eiwitten
produceren is enorm belangrijk aangezien we niet kunnen voortbestaan zonder proteïne
en eiwitten. Mutaties kunnen in de genen voorkomen:
4
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
√ Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, Bancontact of creditcard voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper paulineverbinnen. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €5,56. Je zit daarna nergens aan vast.
Is Stuvia te vertrouwen?
4,6 sterren op Google & Trustpilot (+1000 reviews)
Afgelopen 30 dagen zijn er 73918 samenvattingen verkocht
Opgericht in 2010, al 14 jaar dé plek om samenvattingen te kopen