Hoofdstuk 11: Voeding
1. Inleiding
Algemene belangen van voeding:
- Ondervoeding zorgt voor grote kindersterfte
- Ziekten (dylipidemiën, diabetes) kunnen deels verholpen worden door aangepast dieet.
Relatie dieet en ontwikkelen van kanker
- Voedingsstoffen kunnen risicofactoren zijn die een ziekte helpen uitlokken of bevorderen.
Bv: aflatoxine, nitrosamine en dioxinen → kanker.
Transvetten → hart- en vaatziekten
Methylkwik (vermindert effect in vis omega 3) → cardiovasculair risico
2. Voedingsgewoonten
Nutritionele en sociale rol: in Ghana wordt geen mango gegeten, dit zorgt voor een vitamineA gebrek
bij de bevolking daar en zorgt voor kindersterfte.
Religieuze of andere culturele voedingsbeperkingen hebben de grootste nutritionele weerslag op
jonge kinderen. Dit is de kwetsbaarste groep.
3. Ondervoeding (malnutritie)
Verschillende oorzaken: Arm/Rijk
- Socio-economische factoren
- Oorlog, droogte en slechte landbouwpolitiek
- Onvoldoende natuurlijke borstvoeding → groeiachterstand, verzwakking
- Ook heel vaak foetale malnutritie omdat vrouw zelf ondervoed is.
- Stunting en wasting → kindersterfte
Stunting, or low height for age, is caused by long-term insufficient nutrient intake and frequent infections.
Stunting generally occurs before age two, and effects are largely irreversible.
Wasting, or low weight for height, is a strong predictor of mortality among children under five. It is usually the
result of acute significant food shortage and/or disease.
- Ondervoeding door verwaarlozing (ouderen, verslaafden)
- Anorexie
- Inborn errors of metabolism
- Malabsorptie
Verhoogde behoefte aan voedingsstoffen, wanneer dit niet gebeurt kan er ook malnutritie ontstaan
- Zwangerschap / lactatie
- Ziekte of verwondingen
- Kanker → chemotherapie
- Chirurgisch behandelde patiënten: tijdelijke proteïnemalnutritie met negatieve N-balans
Ondervoedingsziekten: scheurbuik (VitC), pellagra (niacine) en beriberi (thiamine) komen in rijke
landen nauwelijks nog voor. Hier is eerder sprake van genetische ondervoedingsziekten.
Diagnose van malnutritie steunt op 3 pijlers:
1) Klinische tekenen
2) Biochemische veranderingen
3) Herstel van ziektetoestand door voedingstherapie
, Horizon: prangende vragen in verband met ondervoeding van moeder en kind
Neonatale sterfte en kindersterfte is vooral door ondervoeding.
Nieuw probleem: obesitas bij zwangere vrouwen zorgt voor te dikke kinderen.
→ belang moeder en kind
Oplossingen mogelijk door schaalvergroting van goede initiatieven en vermijden van te simpele
oplossingen (die 1 probleem omzetten in een ander).
Moeder- en kindondervoeding is een probleem. Er zijn heel veel factoren die hier op inwerken,
heel veel totaal verschillende dus we kunnen het niet zomaar oplossen. De problematiek
verschuift naar moeder- en kindovergewicht.
4. Essentiële en niet-essentiële voedingsstoffen
Evenwichtige voeding bevat stoffen die nodig zijn om gezond te blijven en geen schadelijke stoffen.
• Essentiële voedingsstoffen: chemische stoffen die noodzakelijk zijn voor het metabolisme
maar die niet door het lichaam geproduceerd kunnen worden.
o Water (met ionen, liggen aan de basis van elektrische activiteit van cellen)
o Spoorelementen (onderdeel van proteïnen), heel weinig nodig
o Organische verbindingen die nodig zijn voor gezond functioneren
▪ Essentiële aminozuren
▪ Essentiële vetzuren (omega 3 en 6)
▪ 15 vitaminen (vetoplosbaar of wateroplosbaar)
• Soms kan de behoefte aan een essentiële voedingsstof vervangen kunnen worden door een
metabole precursor
o Nicotinezuur komt uit tryptofaan
o Choline kan uit serine en methionine aangemaakt worden
• Fluor: zonder teveel sucrose (Inuit) hebben we geen fluor nodig
Chroom: heeft effect op insuline en receptoren. Farmacologisch effect.
5. Aanbevolen hoeveelheden
a. Algemeen
Aanbevolen dagelijkse hoeveelheid ADH. Klokvormige spreiding
van dagelijkse behoefte. De dagelijkse behoefte van 95% ligt
binnen dit interval (blauwe curve).
Overinname van voedingsstoffen kan zorgen voor toxiciteit
(rode curve).
Tolereerbare bovengrens waarbij niemand ongewenste
effecten ondervindt. Hierboven hebben we excespathologie.
Voor enkele voedingsstoffen (selenium) ligt de bovengrens van
de behoefte en de ondergrens van toxiciteit heel dicht bij
elkaar, deels overlappend bij bepaalde bevolkingen.
, Horizon: wat is de juiste behoefte aan een bepaalde voedingsstof?
Er spelen diverse factoren een rol.
- We kunnen niet zomaar op mensen onderzoeken of het te weinig of te veel is
- Proefdieronderzoek is niet extrapoleerbaar naar de mens
- Criteria vaststellen is niet eenvoudig voor wie genoeg krijgt en wie te weinig.
- Darmflora zal soms een deel van de behoefte produceren (biotine)
- Mensen onderling hebben sterke variatie (genetisch).
- Dagelijkse voedingsbehoefte is afhankelijk van externe factoren
o Zonlicht (vitamine D)
o Leeftijd, kinderen en zwangere vrouwen hebben meer nodig
Selenium: genetische variatie tussen mensen onderling kan voor een nadelige of gunstige
hoeveelheid zorgen. De mutatie zit in superoxidedismutase-gen (beperkt zuurstofschade).
De aanbevolen dagelijkse hoeveelheden kunnen veranderen.
Vitamine C: heeft een antioxiderende werking die beschermd tegen oxidatieve schade.
Oudere vrouwen: tekort vitB12, VitA, VitC, VitD, calcium, zink en zijzer.
b. Dagelijkse waterbehoefte
Watergebrek zal leiden tot de dood. Zuigelingen zijn heel gevoelig voor uitdroging. Daarom moeten
we ook oppassen bij diarree, braken en koorts → hoog verlies van water.
c. Dagelijkse energiebehoefte
Voeding: vermogen om voldoende energie-equivalenten aan te
leveren ter compensatie van het energieverbruik door het
organisme.
• Basaal metabolisme: dagelijkse constante energie-uitgave
o Hoger bij jongens dan bij meisjes → andere ADH
o Verschil in geslachten neemt toe bij puberteit door
geslachtssteroïden
• Thermisch effect van voedselinname: energie om voeding te verteren
• Mechanische arbeid van skeletspieren: dagelijkse variabele
o PAL-schaal berekend cijfers als inspanning daalt
• (groei bij kinderen)
Te veel dagelijkse energie-opname → energiereserves. Triglyceriden in vetweefsels. Enkel in eerste
levensmaanden is dit voordelig, vanaf 2 jaar is de uitgave gelijk aan de aanbevolen inname.
Te veel energie opnemen zorgt voor obesitas (maatschappij).
Horizon: wat bepaalt het basale metabolisme?
Thermische effect is heel constant. Het basale metabolisme neemt af met de jaren.
• Groei van kinderen stopt
• Dit gebeurt niet bij bepaalde diersoorten.
• Verminderde elektrische activiteit en biosynthese bij veroudering.
• Daling oxidatieve fosforylering in mitochondria
• Afname spiermassa (sarcopenie) en botmassa (osteopenie)
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
√ Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, Bancontact of creditcard voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper liesvanhulle. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €3,49. Je zit daarna nergens aan vast.
