Hoofdstuk 9 Aminozuurmetabolisme
1) Inleiding
Eerste prioriteit cel: voorraad van 20 az moet er zeker zijn want:
- eiwitsynthese vlot laten verlopen (eiwitten staan centraal voor heel veel functies)
- DNA en RNA bijmaken
- Potentiële brandstof, heeft 2 implicaties:
o Koolstofskelet moet omgebouwd worden (glucogene en ketogene az)
o Stikstofafval ontstaat (ammoniak) dat via ureum naar buiten moet
- Bouwstenen van heem
Er zijn ook ander metabole paden waarin afgeleide moleculen opgebouwd worden vanuit bepaalde
aminozuren. Enkele voorbeelden:
- Communicatie via hormonen en NT→ zijn afgeleiden van az of ongewijzigde az.
o Acetylcholine, noradrenaline, dopamine, serotonine, GABA
o Glutamaat, glycine
o Histamine, NO, schildklierhormoon
o Ook veel oligopeptiden en polypeptiden zijn neuropeptiden, hormonen of GF.
- Melanine komt van tyrosine (pigment)
Er is een evenwichtig mengsel nodig, heel belangrijk voor communicatie tussen organen en cellen. Er
zijn 2 soorten aminozuren: essentiële en niet-essentiële.
2) Essentiële en niet-essentiële aminozuren
a. Inleiding
Versleten eiwitten moeten steeds vervangen worden en aminozuurbouwstenen zijn nodig de
voorraad wordt aangelegd via 3 mechanismen:
1. Recycleren van aminozuren: door afbraak van eiwitten die versleten/onnodig zijn in
lysosomale proteasen of via proteasoom → aminozuren komen vrij
2. Opname van vrije aminozuren: opname via aztransporters door plasmamembraan. Deze zijn
specifiek. Sommigen kunnen voor een stofwisselingsziekte zorgen (bv ziekte van Hartnup)
3. Opname van eiwitten: door LDL of transferrine (receptorgemedieerde endocytose). Eens
opgenomen wordt het eiwit afgebroken net als in 1.
Bijzonder: skeletspier van een vastende persoon. Az verlaten de cellen via de transporters.
Bijzonder: Nier-en darmepitheel nemen az uit lumen en geven het af aan bloedbaan.
Bijzonder: eliminatie van overtollige az door lever en detoxificatie van vrijgemaakte stikstof als
ureum → dit gaan we nog verder bespreken.
4. De novo synthese van niet-essentiële az.
, b. De novo synthese van niet-essentiële aminozuren
AZ 1: glutamaat en glutamine
1. GLUD1 glutamaatdehydrogenase: kan in beide richtingen
2. GLUL glutaminesynthetase: gebruikt om glutamine te maken en om ammoniak op te ruimen
in hersenen. Zo kan ook asparagine gemaakt worden uit aspartaat en ATP.
3. Transaminasen/aminotransferasen: overdracht van een alfa-aminogroep naar een alfa-
ketozuur zodat er een nieuw aminozuur en een nieuw-alfa ketozuur ontstaat.
- Pyridoxaalgroep (vitB6) nodig
- In 1 stap kunnen ze alanine en aspartaat vormen uit pyruvaat en oxaloacetaat
- Glutmaat-pyruvaattransaminase GPT = alaninetransaminase ALT
glutmaat-oxaloacetaattransaminase GOT1-2 = aspartaattransaminase AST
- Omgekeerde richting is mogelijk
- Enzymen komen in hoge mate tot expressie in de lever
→ leverschade, deze enzymen worden in bloed gevonden.
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
√ Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, Bancontact of creditcard voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper liesvanhulle. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €3,49. Je zit daarna nergens aan vast.
