Motoriek
6.1 Inleidend hoorcollege
6.1.1 Motorische controle en motorisch leren
Begrippen en terminologie
- Ontwikkeling = veranderingen in gedrag die samenhangen met leeftijd
- Motorische ontwikkeling = duurzame en permanente veranderingen in bewegingsgedrag die
samenhangen met leeftijd
- Maturatie = tempo en timing van proces om tot een volledig mature status te komen
Bepalende factoren
Nature
- Groei en rijping
o Rijping CZS
o Ontwikkeling zintuigen *
o Genetica
o Intentie en bewustwording
o Intelligentie
- 0-18 maanden
o Mijlpaal: kruipen (8,5 maanden)
Nurture
- Ervaring en omgeving
o Omgang met andere kinderen
o Gezinssituatie
o Vrijetijdsbesteding
o Voeding
o Armoede en gevolgen
▪ Generatiearmoede (hogere prevalentie op ontwikkelingsstoornis)
o Cultuur *
- Motorisch leren, motor skills
- ≥18maanden
o Mijlpaal: cirkel imiteren (2 jaar)
Ontwikkeling zintuigen (*)
Vestibulair apparaat
- Morfologie
o Prenataal compleet
o Postnataal: groei binnenoor tot einde 1e maand
1
, - Vestibulair oculaire reflex (VOR)
o Rol in blikstabilisatie bij hoofdbeweging
▪ Wanneer hoofd beweegt, bewegen ogen in tegenovergestelde richting om te
compenseren
o Aanwezig vanaf geboorte
o Matuur rond 11 jaar
- Vestibulair colliculaire reflex (VCR)
o Rol in hoofdstabilisatie bij lineaire lichaamsbeweging (bv. stappen)
o Matuur rond 11 jaar
Vestibulair spinal reflex (VSR) heeft bijdrage aan balans → posturale controle bij kinderen
Cultuur (*)
= sociale regels, gewoonten, moraal, waarden en normen die het functioneren van een bepaalde
populatie kenmerken en daardoor vooraf bepaalde gedragspatronen kunnen veroorzaken
- Bepalende factoren - interculturele verschillen
- Cultuur speelt in eerste 18 levensmaanden een cruciale rol, daarna een nog grotere rol
Versneld verwerven van mijlpalen
- % kinderen dat kan zitten in Afrika > % kinderen dat kan zitten in Europa, Azië, …
- Jamaica, Kenya, Mali, Nigeria en Uganda: versnelde motorische ontwikkeling
- Jamaica: overslaan van kruipen
Vertraagd verwerven van mijlpalen
- China en Japan: later dan Westerse landen
- Hongkong: rollen eerst van ruglig naar buiklig
- Westerse landen: rollen eerst van buiklig naar ruglig
Wat je aanbiedt, kan het kind leren
- Sportlessen op school
o China: hoger percentage aan kinderen die skills beheersen
- Levensstijl en fysieke fitheid
o Heeft effect op algemene coördinatieprestaties
2
,Classificaties
Burton & Miller (1998)
- Foundations of movements skills
o Aanleg
o Lenigheid, kracht, lichamelijke constitutie, morfologie, tonus, uithouding, …
- Early movement milestones
o Cultuurvrij
o Mijlpalen tot zelfstandig stappen: rollen, oprichten, zitten, kruipen, staan, lopen,
pincetgreep, …
- Fundamental movements kills
o Cultuurvrij
o Bewegingsvaardigheden na zelfstandig stappen (bv. huppelen)
- Specific movement skills
o Cultuurbepaald
o Bv. schrijven, skaten, …
- Functional movement skills
o Cultuurbepaald → praxis
o Bv. koffie zetten, zelfstandig kleden, …
Clark & Metcalle (2002)
Mountain of motor development
- Reflexive period
o Primaire reactie, nog geen sprake van bewuste motoriek
- Preadapted period
- Fundamental motor patterns period
- Context specific period
o Vaardigheden binnen een bepaalde context (bv. verspringen)
- Period of skillfulness
o Bv. topsport
3
, 2 basale wetmatigheden
Bij het verwerven van motorische vaardigheden (sterk aanwezig in eerste 18 maanden, daarna nog
steeds aanwezig, maar er wordt minder nadruk op gelegd)
1. Volgorde = interindividueel gelijk
o Motorische ontwikkeling is voor iedereen gelijk, ongeacht afkomst
(rollen – zitten – staan)
2. Tijdstip = interindividueel verschillend
o Afkapwaarden met leeftijden waarop kinderen motorische vaardigheden zeker
moeten behalen
6.1.2 Veroudering van motorische controle
Begrippen en terminologie
- Middelbare leeftijd/ middle aged = geen duidelijke definitie (45-65 jaar)
o Begin: periode waarbij eerste vertekeningen van veroudering starten
▪ Grijze haren, daling vruchtbaarheid, huid minder elastisch
o Einde: tot je op ¾ van gemiddelde levensverwachting zit
- Ouderen = 65 plussers
- Oude ouderen = 75 plussers
Levensverwachting VS functionaliteit
- Niet levensduur, maar levensverwachting
- Levensverwachting stijgt (met kwaliteitsjaren) → pensioensleeftijd optrekken
- Sterk afhankelijk van land
- Vanaf 65 jaar: 10 jaar gezond, 5 jaar hulpmiddelen en 2,5-5 jaar zware beperkingen
o Gezonde jaren zijn gelijk voor man en vrouw
o Jaren met beperkingen zijn verschillend voor man en vrouw
Bepalende factoren
Nature (primaire veroudering)
- Genetica
- Zintuigen
Nurture (secundaire veroudering)
- Cultuur
- Beweging
- Voeding
4
