Sociologie:
Hoofdstuk 1: Op ontdekkingstocht door een bekend gebied? Over de
eigen aard van de samenleving:
Wat sociologen bestuderen:
- Hoe mensen samenleven in sociale verbanden
- Kenmerken van samenlevingsverbanden
- Wetmatigheden waardoor de samenleving wordt gestuurd
Vergelijking met spel :
- Spel = de manieren waarop we samenleven
- Speelveld = de samenleving
- Spelregels = de sociale spelregels zoals wetten en gedragsregels
- Spelers = maatschappelijke spelers zoals mensen en organisaties
Vergelijking met voetbal:
- Binnen de lijnen spelen alle spelers die mogen meedoen aan het spel,
buiten de lijnen staan de mensen die niet mogen meedoen vanwege ‘uit
vorm zijn’ of inbreuk op de regels
- Wanneer spelers zich niet aan de spelregels houden worden ze bestraft
- Spelers bekleden verschillende posities waarbij verschillende rollen horen
- Naargelang hun posities hebben spelers ook een hogere rang of status
- Tijdens het spelen houden de spelers rekening met wat de andere van
plan zijn te doen, wat de verwachtingen zijn, ze communiceren met elkaar
en anticiperen op elkaar
- De tribune is te vergelijken met de plaats van de socioloog
Begin van sociologie:
- 122 jaar geleden
- Men maakte een eerste tijdschrift over sociologie
- Moderne mensen gingen zich meer en meer bewust worden dat hun lot
afhangt van andere mensen
- Nooit waren er zoveel sociale banden tussen mensen
1
,Socioloog:
Een socioloog probeert zich af te zetten van vanzelfsprekendheden en
routines om zo de dagelijkse werkelijkheid in haar context te plaatsen en
zo een sociologische visie te verkrijgen
Leren kijken:
- In de sociologie moet je leren kijken
- Wij zien, horen, voelen veel maar missen zoveel informatie dat wij nog
moeilijk naar de kern kunnen gaan
- Sociologie kan je helpen vanuit een wetenschappelijk referentiekader
- Er is nood aan sociologische verbeelding:
Wat zijn de regelmatigheden die wij zien?
Wat is de onderliggende structuur van de sociale werkelijkheid?
- Sociologische verbeelding = het vermogen om afstand te nemen en van
daaruit verbanden te zien tussen het leven van individuen en de
historische en maatschappelijke context waarin ze leven en tussen
individuele krachten en sociale omstandigheden
- Componenten van sociologische verbeelding:
Geschiedenis
Biografie
Sociale structuur
Sociological thinking:
- Sociale structuren: dominante maatschappelijke instituties
- Welke processen en mechanismen zorgen voor de maatschappelijke orde
Dagelijks leven door de bril van socioloog:
- Lifestyle Wat men lijkt is belangrijk, niet wat men is
- Liefde:
Verliefdheid wordt sociaal gestuurd
Levensgezellen worden meestal gevonden binnen dezelfde klasse
- Eten Waarom eten chinezen met stokjes en Europeanen niet?
- Ziekte en dood:
Ziekte en dood hebben bij uitstek met het individu te maken, maar hun
band met leef-, werk- en woonomstandigheden is onmiskenbaar sterk
Laagopgeleiden hebben een lagere levensverwachting dan
hoogopgeleiden en eveneens minder jaren in goede gezondheid
Laagopgeleide mannen van 25 jaar hebben nog ongeveer 48 jaar voor
de boeg, hoogopgeleide nog ongeveer 55 jaar
Verklaring artefact, sociale mobiliteit, sociaal economische status
- Arbeid
- Zelfdoding
2
,Arbeid:
- Job demand = hoeveel je moet doen (x-as)
- Job control = hoeveel vrije regelmogelijkheden (y-as)
- Model van Karasek (1979)
- Latente deprivatiemodel:
Arbeid is de enige institutie met deze vijf functies
Zelfdoding:
- Emile Durkheim
- Onderzocht volgens welke maatschappelijke factoren de suicide-ratio’s
varieerden:
Variabelen: religie, burgerlijke staat, woonplaats, aan- of afwezigheid
van militaire opleiding
Verklarende correcties: de gemeenschappelijke factor sociale integratie
waarbij een teveel of een gebrek aan sociale integratie tot meer
zelfdodingsgedrag leidde + desintegratie: individu valt zonder morele
en sociale steun
Contingent arbitrair:
- Alles is contingent maar niet arbitrair
- Arbitrair = als er geen uitleg voor is, het is niet omdat er een bepaald
sociaal gebruik ook anders had kunnen zijn, dat er geen
goede reden bestaat voor de manier waarop het vorm krijgt
- Contingent = als het ook anders had kunnen zijn dan dat het nu is, als
het varieert in de tijd, volgens de plaats, volgens
omstandigheden
- Het is niet enkel de taak van de sociologie erop te wijzen dat de manier
waarop we leven anders kan, het is ook de taak onze gebruiken, de
inrichting van onze instellingen, onze centrale waarden… te verklaren
3
, Sociale condities:
- Afhankelijke variabelen verklaren vanuit onafhankelijke variabelen
- Toepassing op echtscheidingen:
Meer onafhankelijkheid en sociale contacten door 2-verdienersgezin
Minder sociale druk om samen te blijven wegens kinderen
Minder sociale controle op privéleven vanwege kerk en familie
Langere levensverwachting
Inkorting procedure echtscheiding
Samenleving is meer gericht op echtscheidingen
Definitie van sociologie:
- Sociologie is de wetenschap die de maatschappelijke patronen en
structuren bestudeert, in hun ontstaan, voortbestaan en veranderen, en
tevens het sociale handelen van mensen in de interactie met deze
patronen en structuren
Symbolische structuren:
- Waarden = collectieve opvattingen over wat wenselijk is
- Normen1 = collectieve, min of meer bindende gedragsregels
- Instituties = gevestigde structuren van het sociale leven, ze kunnen zich
ontwikkelen uit opvattingen
Rode draad binnen de sociologie:
Conclusie:
- De samenleving is het object van de sociologie
- Een bepaalde ordening van de wijze van samenleving, dus volgens
regelmaten of routines, binnen een sociale ruimte en een sociale tijd
- Voorspellen is moeilijk
Hoofdstuk 2: de samenleving is een veld van tegengestelde krachten
1
Vb. wetten , taboes, gewoonten, reglementen …
4
