Volledige boek werd verwerkt in 67 pagina's lange samenvatting. De samenvatting bevat details uit het boek, voorbeelden, arresten en voorbeeldvragen vermeld door de prof in de lessen. Er worden ook verwijzingen gemaakt naar pagina's in het boek voor extra duidelijkheid.
,Inhoud
Deel 1 – inleidende begrippen en basiskenmerken................................................................................3
Begrippen...........................................................................................................................................3
Essentiële kenmerken van een democratisch grondwettelijk systeem...............................................5
Deel 2 – de normenhiërarchie................................................................................................................9
De grondwet.......................................................................................................................................9
De wetgevende akten.......................................................................................................................11
Bijzondere meerderheidswetten- en decreten.................................................................................14
Koninklijke besluiten.........................................................................................................................14
Ministeriële besluiten.......................................................................................................................15
België als unitaire, territoriaal gedecentraliseerde staat..................................................................16
Deel 3 – de federale politieke instellingen...........................................................................................17
De monarch......................................................................................................................................17
Het parlement..................................................................................................................................21
De regering.......................................................................................................................................31
Federale politieke instellingen..........................................................................................................34
(institutionele samenhang tussen parlement en regering)...............................................................34
Boek pagina 108-124........................................................................................................................41
Deel 4 – de gemeenschappen en de gewesten....................................................................................45
Inleiding............................................................................................................................................45
De staatshervorming........................................................................................................................45
Concepten........................................................................................................................................46
Gewesten..........................................................................................................................................47
Deel 5 – belangenconflicten en bevoegdheden....................................................................................59
Belangenconflicten...........................................................................................................................64
Bevoegdheidsconflicten...................................................................................................................65
Deel 6 – rechtsbescherming tegen overheidsoptreden........................................................................65
Overzicht..........................................................................................................................................65
Grondwettelijk hof............................................................................................................................68
2
, 2. onderdanen onderwerpen zich aan
de nationale wetgever zonder de
Grondwettelijk recht mogelijkheid om onrechtvaardige
wetten en regeringen aan te klagen.
Deel 1 – inleidende De gedachte erachter is dat de overheid niet
alles mag en dat er grenzen zijn aan het
begrippen en staatsgezag.
basiskenmerken Dit wordt gesteund door 2 processen, bedoeld
om de burgers te beschermen tegen willekeur
Begrippen en tirannie.
Publiek recht vs. Privaat recht
Wat is ‘recht’ : regels die ontstaan wanneer De 2 processen:
een groep mensen zich in een 1. parlementarisme
samenlevingsverband gaan organiseren en = het uitoefenen van het bewind is verdeeld
waaraan die groep zichzelf onderwerpt. tussen de vorst (regering) en een nationale
geschreven of ongeschreven (bv. algemene vergadering.
beginselen van behoorlijk bestuur)
rechtsregels/normen. 2. de ontwikkeling van fundamentele rechten
verplichting tot naleven van de regels en vrijheden
sancties bij niet-naleving = willekeur van de vorst aan de band willen
leggen.
Privaatrecht: regels die alleen de verhouding een vrij man kon niet worden
tussen particulieren regelen. gevangengenomen zonder wettelijke
= bv. verbintenissenrecht: contracten procedures = habeas corpus principe
Publiekrecht: regels die het optreden van de De fundamentele rechten en vrijheden of de
overheid en de verhouding van de overheid grondrechten
tot de burgers beheersen. De kerngedachte van de grondrechten is dat
= grondwettelijk recht, administratief recht, er grenzen zijn aan het staatsgezag en meer
strafrecht en belasting recht bepaald dat de overheid zich niet mag
mengen in persoonlijke aangelegenheden van
Staatsbegrip de burgers.
Staten territoriale eenheden waarvan de - de overheid mag niemand willekeurig
bevolking onderworpen is aan een soeverein oppakken en in de gevangenis zetten
gezag. zonder enig vorm van proces.
Sleutel: soevereiniteitsbegrip = het creëren van een ‘staatsvrije sfeer’
= hoogste macht op hun grondgebied basisidee, een levensdomein dat vrij moet zijn
drager van het opperste gezag en dit niet van overheidsbemoeienis.
ontlenen aan een andere instantie. - Het recht op een mens-waardig
heeft 2 dimensies bestaan
= de overheid moet zorgen voor een
- Externe dimensie: als soevereine bestaansinkomen, onderwijs,…
staten zijn staten onafhankelijk van
elkaar en staat ze op gelijke hoogte. In hoofdzaak = vrijheidsrechten (opgemaakt in
- Interne soevereiniteit: het staatsgezag 1831)
is onbeperkt en het hoogste in zijn In 1994 sociale en economische rechten
soort. (art. 23)
Betekent 2 dingen:
1. staat bepaald zijn eigen Grondwettelijk recht
regeringsvormen
3
, = betreft de inrichting en de werking van de = verloopt via 3 fases (artikel 195 v/d
overheid in haar drie vormen (= trias politica). grondwet)
= legt de basisprincipes van een
democratische rechtsordening vast 1. verklaring(en) tot herziening van de
= + bill of rights (= opsomming van grondwet (kamer & senaat), uitgevaardigd
fundamentele rechten die aan elke mens door de koning (regering dus).
moet worden gegarandeerd) = zij heten de preconstituante
= de 3 organen die samen verklaring afleggen
Grondwettelijk recht heeft dus 2 functies: tot herziening van de grondwet
1. de organisatie van een democratische Gevolg: ontbinding van beide kamers
overheidsmacht
- de overheid geeft zichzelf vorm in de 2. nieuwe verkiezingen (want kamers zijn
ontbonden)
grondwet
- constitutie = handeling waardoor een 3. nieuwe samengestelde kamers gaan met
samenleving zich tot een staat vormt een bepaalde meerderheid beslissen welke
en de aard en vorm van het grondwetsbepalingen (die reeds aanvaard
staatsbestel vastlegt (staatsorganen werden) nu effectief zullen wijzigen.
creëren, bevoegdheden vastleggen) = actoren hier de constituante (de
grondwetgevende machten)
2. de beperking van die overheidsmacht
-machtsuitoefening is niet onbeperkt Voorwaarden voor het hele proces (= dubbele
en mag niet willekeurig zijn 2/3de meerderheid of supermeerderheid)
om dat tegen te gaan 2 technieken - Ten minste 2/3 v/d stemmen moet in
- Overheidsmacht verdelen over het voordeel van de wijziging zijn in
verschillende instellingen beide kamers
- Fundamentele rechten/vrijheden - Ten minste 2/3 v/d leden in beide
verankeren in de grondwet kamers moet aanwezig zijn
Grondwet
1. = het document waarin de meest De regels in de grondwet houden juridische
fundamentele regels die de overheid moet verplichtingen in
eerbiedigen zijn samengebracht. geen enkele wet staat boven de grondwet
en dus moeten de regels nageleefd worden,
2. = grondslag en grens voor iedere voornamelijk ivm. Het overheidsoptreden)
machtsuitoefening door de overheid.
Landen met een grondwet zijn niet
De grondwet is dus de basis automatisch een democratie.
Het heeft een hogere status dan andere Er is sprake van Sham constitutions
rechtsnormen in het rechtsbestel.
Dit omdat het een bijzonder karakter heeft. Een democratische grondwet staat voor een
De grondwet bepaald hoe een staat is ideaal:
ingericht en heeft dus standvastigheid nodig. - Overheid staat in dienst v/d burgers
grondwettelijke verschansing wordt en hun onvervreemdbare (enkel
gebruikt als techniek om die standvastigheid inperken door omstandigheden)
te vrijwaren. rechten en vrijheden
- Wijzigen van de grondwet kan enkel - Gekozen leiders die het recht
door ingewikkelde procedures eerbiedigen
In België is er sprake van een ‘hink-stap-
- Overheidsmacht wordt verdeeld over
verschillende instanties
sprong’-procedure wijzigingsprocedure.
4
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
√ Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, Bancontact of creditcard voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper elise-bossuyt. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €6,99. Je zit daarna nergens aan vast.
