Dit is een bondige samenvatting van het vak Communicatiewetenschappen 1. Het sluit aan bij de powerpoints en geeft een goed overzicht van de belangrijkste te kennen theorie voor het examen. 'Communicatiewetenschappen I' is een theoretische cursus. De cursus werd gegeven door Jo Renate Bauwens in ...
Inhoudsopgave
H2: Bouwstenen - teken en het communicatieproces..............................................................................................2
Verschillende visies op het communicatieproces.................................................................................................6
Bouwstenen- vormen van communicatie.............................................................................................................6
De ontwikkeling van de communicatiewetenschappen als discipline......................................................................7
Paradigmatische strijd in de communicatiewetenschappen................................................................................8
Theoretische diversiteit in de communicatiewetenschappen..............................................................................9
H4: Coming of age – massamaatschappij en communicatiestudies.......................................................................11
Propaganda.........................................................................................................................................................12
Snelle opkomst en bloei van de communicatiewetenschappen: slingerbewegingen in het mainstreamparadigma
.................................................................................................................................................................................13
Een nieuwe context, een nieuwe impuls en leentjesbuur bij andere disciplines...............................................13
Media en publiek: van machtige media naar limited effects en weer terug......................................................17
Het alternatieve kritische paradigma......................................................................................................................20
Kritische theorie en Frankfurter Schule..................................................................................................................21
Politieke economie van communicatie...................................................................................................................23
Cultural studies........................................................................................................................................................25
Nieuwe tijden, nieuwe media en nieuwe theorieën?.............................................................................................28
Sociale verandering en de dubbele dimensie van media...................................................................................30
Communicatorstudies: een typologie.................................................................................................................32
Normatieve theorieën over media..........................................................................................................................34
Media en het algemeen belang...........................................................................................................................36
Content is king? Een inhoudelijk perspectief op de mediaboodschap en representatie.......................................37
Journalistiek en de objectiviteitskwestie............................................................................................................37
News values.........................................................................................................................................................37
News framing......................................................................................................................................................37
Stereotypering en categorisering........................................................................................................................38
Genre, medialogica en format............................................................................................................................38
Een publieksperspectief..........................................................................................................................................39
1
,H2: BOUWSTENEN - TEKEN EN HET COMMUNICATIEPROCES
TEKEN, SEMIOTIEK EN REPRESENTATIE
- Teken= basiselement van het communicatieproces/ betekenisvol communiceren
- Wetenschappelijk domein van de semiotiek/ semiologie= leer van de tekens, van het betekenisvol
gebruik van tekens.
o 3 centrale studiedomeinen waar semiologen zich op focussen
Tekens zelf en indeling in soorten
Codes (=stelsels) of systemen
Cultuur waarbinnen tekens en codes opereren
o Verschillende subdisciplines van semiotiek
Fonologie
Syntaxis
Pragmatiek
Semantiek
- Representatie= complex proces: waarbij betekenisgevende praktijken (=handelingen) lijken te staan
voor iets of iemand uit de ‘echte’ wereld, waarbij iets of iemand uit de ‘echte’ wereld wordt
voorgesteld.
o Twee processen of representatiesystemen:
Systeem dat objecten, mensen, gebeurtenissen verbindt aan een reeks concepten
of mentale representaties die we in ons hoofd meedragen
Talig systeem om een gedeelde conceptual ‘map’ (=conceptuele kaart) in een
gemeenschappelijke taal te vertalen
TEKENSYSTEMEN
1. Het tekensysteem van DE SAUSSURE (Taalkundige dimensie van het teken)
Ferdinand de Saussure (1857-1913)
Twee kernelementen:
o Betekenaar / signifiant / signifier
o Betekende / signifié / signified
referent
2. Het tekensysteem van PEIRCE (Filosofische en psychologische dimensie van het teken)
Charles Sanders Peirce (1839-1914)
Drie elementen:
o Object
o Representamen
o Interpretant
TEKENINDELING
• De bekendste is die van PEIRCE Peirce onderscheid drie types van tekens:
o Symbolische tekens
o Iconische tekens
o Indexicale tekens
2
,DE SEMIOTISCHE BENADERING VAN BARTHES (OOK EEN SEMIOTICUS)
- Verschillende betekenisniveaus van tekens (cf. Barthes)
DENOTATIE (primaire betekenisniveau)
CONNOTATIE (secundaire betekenisniveau)
o Evaluatieve lading
o Referentiële lading
IDEOLOGIE/MYTHES (tertiaire betekenisniveau)
HET COMMUNICATIEPROCES: DE BASISELEMENTEN OF BOUWSTENEN
- 5 basiselementen van het communicatieproces:
COMMUNICATOR
o Feedback/ feedforward
o Selectieprocessen
BOODSCHAP
o Referentiële/inhoudelijke aspect
(concrete) werkelijkheid (referentie) VS (abstracte)
begrippen (representatie)
o Expressieve of vormelijke aspect
o Relationele aspect
o Appelerende aspect
ENCODING/ DECODING
o Eenheden; Patronen; Digitale/conventionele code VS analoge/natuurlijke code
o Meaningful discourse
o Decodering: gemeenschappelijke taal en code
o Verschillende ‘lezingen’ of decoderingen:
Dominant / hegemonic / preferred reading
Negotiated reading
Oppositional / ‘counter-hegemonic’ reading
ONTVANGER
o Selectieprocessen bij ontvangst van communicatieboodschappen
Selectieve blootstelling
Selectieve waarneming
Selectief onthouden
Selectief aanvaarden
o Wanneer is communicatieproces geslaagd?
Effectiviteitscriterium; internationaliteitscriterium; interactiviteitscriterium
3
, BOUWSTENEN – COMMUNICATIEMODELLEN
M odel: gesimplificeerde (grafische) beschrijving van een deel van de werkelijkheid
o Structuur of proces weer en hun relaties
o Selectieve en systematische weergave van het dynamische massacommunicatieproces
o Beschrijving via reductie van complexiteit
Voordelen
o Organiserende functie
o Heuristische functie
o Formuleren van onderzoeksvragen en hypothesen,
aandachtspunten en methode
Nadelen en kritieken
o Oversimplificerend
o Verwarrend en verblindend tegenover realiteit (blind zijn)
➔ Geeft de essentiële elementen weer van het communicatieproces.
➔ Op basis van nadelen worden er nieuwe modellen gemaakt die meer
LINEAIRE (RECHTLIJNIG) OF CIRCULAIR zijn
COMMUNICATIEMODEL VAN LASSWELL (1948)
Kritieken op het model:
o Primair
o Simplistisch
o Kind van zijn tijd
COMMUNICATIEMODEL VAN SHANNON EN WEAVER (1949)
Problemen:
o Technisch
o Semantisch
o Effectiviteit
Relevantie:
o Introductie van het begrip ruis; Basis voor andere modellen
Kritiek:
o Onvolledig, statisch en lineair (weinig aandacht voor feedback en cirkelbewegingen)
o Slechts 1 kanaal; Eenrichtingsproces
o Weinig aandacht betekenis boodschap; wel aandacht besteed aan semantische ruis.
4
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
√ Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, Bancontact of creditcard voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper Gogogogo. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €8,16. Je zit daarna nergens aan vast.
