Mens als individu begrijpen
Ontwikkelingspsychologie van kind tot volwassene
- Fundamentele ontwikkelingstheorieën
- Pre- en postnatale ontwikkeling
- Ontwikkeling op verschillende gebieden doorheen het leven
o Motorische ontwikkeling
o Cognitieve ontwikkeling
o Leerpsychologie
o Persoonlijkheidsvorming
o Sociaal-emotionele ontwikkeling
Thema 1: terreinverkenning
1. Een korte historiek
Ver verleden, maar vrij korte geschiedenis
Lange traditie dat gedrag verandert doorheen de verschillende fasen.
1.1 De verre voorgeschiedenis
Voedingsbodem bestaat uit spontane vragen en stukjes inzicht die bij de mensen opkomen
Voorwetenschappelijke denkbeelden
- Alledaagse opvattingen: intuïtieve mensenkennis
- Theoretische beschouwingen: filosofische overpeinzingen meer genuanceerdere inzichten
op basis van veelvuldige ervaringen ontstaan allerlei denkbeelden over hoe de wereld in elkaar zit
en hoe bepaalde gebeurtenissen onderling samenhangen
Veranderingen die zich doorheen de verschillende levensfasen ontstaan van zeer uiteenlopende
inzichten.
Vanuit meer theoretische interesse factoren de ontwikkeling aansturen
Nativisten meenden dat wij ons als mens uiteindelijk ontwikkelen tot wat de natuur ons heeft
meegegeven
Empiristen de nadruk op de rol van ervaring en opvoeding, in hun optiek kan ieder kind dat
geboren wordt in principe nog alle kanten uit
Nature-nurture debat
Nog geen wetenschap
- Geen systematische observaties
- Geen samenhangende theorieën
1.2 Start van de ‘genetische psychologie’ niet
1.3 Omvorming tot een ontwikkelingspsychologie niet
1.4 Uitgroeien tot een volwaardige levenspsychologie niet
1
, 2. De indeling in fasen niet
2.1 Continuïteit of discontinuïteit in de ontwikkeling niet
2.2 Het trapmodel niet
2.3 Het gelaagd model niet
2.4 Het lijnmodel niet
2.5 Poging tot synthese niet
3. Factoren die de ontwikkeling sturen
3.1 Rol van erfelijkheid niet
3.2 Invloeden vanuit het milieu
Wijze waarop ouders met hun kinderen omgaan, is inderdaad bijzonder belangrijk voor de
ontwikkeling van het individu.
Ecologische systementheorie: Bronfenbrenner: veelsoortige omgevingsinvloeden die een rol kunnen
spelen in de ontwikkeling, 5 soorten invloed:
- Microsysteem
Niet beperkt tot eigenlijke gezinssfeer maar bevat ook diverse andere instanties waar je als persoon
rechtstreeks contact mee hebt
Vriendenkring, school, werkplek
- Mesosysteem
= tussenin (Grieks)
Invloeden die voortkomen uit de onderlinge interacties tussen sommige personen uit microsysteem
Manier waarom ouders positief of negatief kunnen inspelen
- Exosysteem
Aspecten van de sociale omgeving die weliswaar geen directe invloed hebben op het individu maar
vooral werkzaam zijn via de mensen waar het individu dagelijks mee omgaat
Maatschappelijke positie van de vriendenkring
Het al of niet beschikken over medische en sociale voorzieningen en de aanwezigheid van allerlei
cultuur- en sportaccommodatie
- Macrosysteem
Domein van de bredere cultuur met haar waarden, voorschriften en gebruiken
Verschil maken of iemand opgroeit in een streng traditionele of een moderne open samenleving
Invloed van de economische klimaat
Cultuur zelf waartoe iemand behoort
Onderscheid tussen individualistische en collectivistische culturen:
- Individualistische: opvoeding waar sterk de nadruk op gelegd wordt van onafhankelijkheid en
ontplooien
- Collectivistische: opvoeding waar de nadruk ligt op onderlinge onafhankelijkheid en de nood
om zich in te zetten voor het groepsbelang.
2
, - Chronosysteem
= tijdsdimensie
Geeft aan dat er in de loop van het leven nogal wat veranderingen kunnen plaatsvinden in sommige
van die omgevingsinvloeden
Veranderingen hebben vaak niet enkel als uitwerking dat de invloed van de vroegere situatie
verdwijnt en vervangen wordt door iets nieuws
Naar bio-ecologisch model
- Toevoeging van de biologische omgeving
- Belang van biologische factoren
- Iemand erfelijkheid wel degelijk grenzen stelt, vooral ingaan tegen de tijd dat ze zeiden dat
erfelijkheid allesbepalend is
- Ook positief ingaan op de impact van biologische factoren
3.3 Interacties tussen erfelijkheid en milieu
Erfelijkheid en milieu zijn onlosmakend, de ene kan niet zonder de andere
Erfelijkheid DNA, zegt welke eiwitten er moeten aangemaakt worden voor welke eigenschap
voor die omzetting heb je een milieu nodig
Soms is het meer erfelijk gestuurd, soms zijn eigenschappen vooral afhankelijk van het milieu
De wijze waarop het milieu inwerkt bepaald de erfelijkheidsfactoren
Ook omgevingsfactoren geven een stempel op de structuur of werking van erfelijk materiaal
Het relatieve gewicht van erfelijkheid en milieu
- Steeds interactie tussen erfelijkheid en milieu
- Maar soms de ene factor meer impact op het uiteindelijke resultaat
- Sociale en morele ontwikkeling is gelijkaardig
Invloed van de erfelijkheid op het milieu
Moeilijk om beide factoren uit elkaar te halen omdat ze zeer in elkaar verstrengeld zijn. Dit is vooral
wanneer erfelijkheid mee bepaald welke omgevingsfactoren reëel op iemand zullen inwerken.
- Indirecte invloed: via de ouders
- Directe invloed: vanuit het individu zelf
Invloed van het milieu op de erfelijkheid
Uiteenlopende omgevingsinvloeden blijvende structuurveranderingen kunnen aanbrengen in het
erfelijk materiaal
Omgevingsinvloeden kunnen genen aan- of uitzetten zonder dat de DNA-structuur wordt aangetast
Epigenetica: mechanismen die ervoor zorgen dat de werking van bepaalde genen langdurig worden
uitgeschakeld zonder dat er ook maar iets verandert aan de feitelijke structuur van de DNA-code
3
, 3.4 Zelfsturing als derde factor
Mens louter een product van erfelijkheid en milieu?
- Mens is meer dan een eenvoudig snijpunt van erfelijke en milieudeterminanten
- Door zelfbepaling, vrijheid en verantwoordelijkheid kan de mens ook mee richting geven aan
zijn ontwikkeling
Beslissingen die je neemt zou het product zijn van je biologische aanleg.
filosofische discussie: deterministische als het zelfbepalingspunt allebei opties zijn die wel met
redelijke argumenten ondersteund kunnen worden (niet wetenschappelijk te bewijzen/weerleggen)
Als we bij de psychologie blijven zijn er wel een aantal vaststellingen die de zelfbepalingstheorie
ondersteunen (MAAR tegenstanders zijn niet onder de indruk van de argumenten)
1) We ervaren wel een zekere keuzevrijheid
Die keuzes mede beïnvloed door aan en ervaringsverleden…
Deterministen gaan dit afdoen als illusie
2) Tijdens de ontwikkeling een groeiend bewustzijn
Is er zelf een product van erfelijkheid en omgeving
Mensen nemen soms totaal onverwachtse wendingen in hun leven, die niet meteen in verband te
brengen zijn met dingen uit hun heden of verleden
Verklaring te zoeken in voorlopig nog onbekende maar even determinerende invloeden vanuit de
actuele omgeving en/of het persoonlijke verleden
3) Bewustzijn van die determinanten laat toe om keuzes te maken
Maar ook doe keuzes mede beïnvloed door aanleg en ervaringsverleden
Samenhang van beide determinanten (menselijke erfelijkheid en menselijk opvoedingsklimaat)
ontwikkeld er zich gaandeweg een individu dat zich tot op zekere hoogte bewust kan worden van
zichzelf
De keuze die iemand maakt kan in principe weer in verband getrokken worden met het biologische
en de omgevingsfactoren
4
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
√ Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, Bancontact of creditcard voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper doriendegroote. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €7,36. Je zit daarna nergens aan vast.
