Hoofdstuk 9: Metabole ziekten
9.1 Definitie
Metabole ziekte kan:
- Aangeboren zijn
o Defect in gen dat resulteert in een defecte of afwezige receptor, afwezige stof, onvermogen
iets aan te maken
o Dikwijls reeds symptomatisch in vroege kindertijd
- Verworven zijn
o Oorzaak is dan dikwijls multifactorieel
Accumulatie van intermediair metaboliet
o Vb. homogentisic acid in alkaptonurie
Deficiëntie van eindproduct van metabolisme
o Vb. melanine in albino’s
Synthese van een abnormaal en minder effectief eindproduct
o Vb. S-hemoglobine in sikkelcelanemie
Transportstoornis van abnormaal gesynthetiseerd product
o Vb. Alfa-1 antitrypsine deficiëntie
9.1.1 Aangeboren
- Meerdere classificaties mogelijk
o Volgens voornaamste metabool defect: vb. glycogenose, mitochondriaal…
o Volgens consequentie: vb. stapeling
o Volgens overwegende symptomen: vb. vermoeidheid, mentale retardatie…
- Classificatie overlappen dikwijls
Energie
- Vermoeidheid
o Slaapgebrek? Overwerkt?
o Hypersomnie
- Chronische vermoeidheid?
o Bloedtekort (anemie), ziekte: multipele sclerose, kanker
o Psychisch?
- Vermoeidheid na inspanning?
o Cardiaal? Longziekte?
o Metabole ziekte spierziekte
9.1.2 Meerdere symptomencomplexen
- Weinig kracht, snel uitgeput: kan niet meer verder
- Snel uitgeput: moet even rusten kan dan goed weer verder
- Na zware (spier)inspanning: myoglobinurie: opvallend donkere urine (cola, zwarte thee)
- Bij spierziekten uiteindelijk dikwijls ook echt spierzwakte, atrofie, als axiale spierzwakte: dan ook
ademhalingsstoornissen aanvankelijk vooral nachtelijk
1
, 9.2 Metabole ziekten en energie
9.2.1 Glycogenoses
- Lysosomaal
o Zure maltase deficiëntie infantiel
o Zure maltase deficiëntie intermediair/adult
- Niet lysosomaal
o Phosphorylase deficiëntie: enzyme histochemie, biochemie, DNA
o Phosphofructokinase deficiëntie: enzyme histochemie, biochemie, DNA
- Lafora
o Glycogeen synthese deficiëntie
Zure maltase deficiëntie (ziekte van Pompe) = alfa-glucosidasedeficiëntie
Kenmerken: spierzwakte, zeer hypotoon, groot hart
- Infantiele vorm: veralgemeende staplingsziekte, hart, lever, spieren, hersenen…
- Leven maar enkele jaren
o Vervangingstherapie (genetische therapie) dient zure maltase toe: geen stapeling meer
- Intermediaire vorm: iets milder
- Adulte vorm: uitsluitend gestreept spierweefsel (niet in het hart)
Ziekte van McArdle (glycogenose type 5)
- Snelle vermoeidheid bij plotse inspanning
o Anaeroob: glucose reserves snel uitgeput
- Second wind fenomeen: na even rusten kan opnieuw starten en normale weg vervolgen
o Spier schakelt over op aerobe verbranding (verbranding vrije vetzuren)
o Je kan dit trainen, te veel anaerobe inspanning spierafbraak spierkrampen, CK-stijging,
myoglobulinurie (is gevaarlijk)
- Vb. schooljongen fietst weg: na 500 meter moet hij van fiets afstappen, na wat rust kan hij weer op de
fiets springen en verder naar school rijden
9.2.2 Ziekten van vetmetabolisme
Vetopstapelingsmyopathie
- Primaire carnitinedeficiëntie
- Multipele Co-Enzym-A-Dehydrogenase-deficiëntie
- Neutral Lipid Disease met Ichthyosis (NLSDI Chanarin-Deforman-Syndrom)
- Neutral Lipid Storage Disease met Myopathy (NLSDM)
Kenmerken: dikwijls spierpijn, spierzwakte, rhabdomyolysis na inspanning
Rhabdomyolysis
- Enorme creatinekinase (CK) stijging in het bloed (> 10 000 IE/ml)
- Cola/thee-kleurige urine: myoglubinuria = rhabdomyolysis
- Kan ook optreden na zware inspanningen bij ongetrainde personen: vb. marathon bij recruten
- Bij mensen met metabole spierziekten treedt het sneller op, ook na inspanningen die bij gewone
mensen nog draaglijk zijn
- Snelle verwijzing naar dokter/spoedgevallen is aangewezen: gevaar voor nierinsufficiëntie
- Geforceerde diurese, als het niet meer lukt: nierdialyse tot niertubuli zich herstellen
- Nadien: onderzoek naar oorzaak
o Onderliggende spierziekte?
o Toevallige overbelasting spieren?
o Trauma in de voorgeschiedenis
2
