Ervaringsgericht onderwijs
1. Van tempelschema naar het Aanpak-proces-effect
model
In mei 1976 -> komen 12 Vlaamse kleuterleerkrachten bijeen op initiatief van 2 onderwijspedagogen.
Ze komen bijeen om kritisch te reflecteren op de gangbare praktijk in kleuterscholen. Ze beseffen dat
er veel punten voor verbetering vatbaar zijn. Ze richten zich op de beleving van kleuters. hun
invalshoek is ervaringsgericht. Ze maken een nieuw onderwijsmodel.
Fase 1: van kritische beschouwing tot tempelschema
EGO -> niet los te zien van de contestatie- en emancipatiebeweging -> mei 68
Mei 68:
EGO ontstaan in tijdperk waarin de fundamenten zelf van de samenleving in vraag werden
gesteld (-> contestatie- of protestbeweging of emancipatiebeweging)
Scharniermoment in de wereldgeschiedenis:
o Betogingen tegen de Vietnamoorlog in de VS
o Studentenrevolte in Parijs
o Nederlandse provo’s
o Krakersbeweging
o Splitsing van de tweetalige universiteit in Leuven door hevig studentenprotest
Men ging zich kritisch opstellen tegenover:
o Betutteling
o Autoritair gezag
o Blind materialisme
o Puur economisch belang
o Eenzijdig rationeel denken ten koste van
Creativiteit
Verbeelding
Bepaalde onderwerpen definitief op de kaart gezet:
o Drang naar kwaliteit van leven
o Bescherming van natuur
o Wereldvrede
o Mensenrechten
o Kritische houding tegenover:
Structuren
Regeringen
Eerste kritische gedachtenlijn: de sfeer en omgang met kleuters moet
anders
VROEGER trad er in de klassen een moraliserende sfeer op. Kleuters worden op een zachte manier
gedwongen om zich ‘voorbeeldig te gedragen’. Enkel de positieve gevoelen mogen aan het licht
komen.
KRITIEK: Dit zorgt voor vervreemding, tot verlies van contact met zichzelf en dat moet anders. We
streven naar Echtheid en ervaringsgericht omgaan. Het gaat om wat de kinderen echt beleven en een
1
Karel de Grote Ervaringsgericht onderwijs 2019-2020 1EBAKO
,beter contact. Authentieke relatie met de kinderen. Help kinderen met hun gevoelens in contact te
kome en ze op een aanvaardbare manier te uiten en ermee in het reine te komen.
Tweede kritische gedachtenlijn: de manier waarop het leren georganiseerd
wordt moet anders
VROEGER bood de traditionele kleuterschool een aanbod dat door de leerkracht werd bepaald. Door
te kijken vanuit het perspectief van de kleuter ontdekten ze een heleboel knelpunten. De aanpak is
te weinig gericht op wat er leeft in het kind.
KRITIEK: Deze knelpunten zorgen voor minder exploratiedrang en zin voor initiatief. We streven naar
Vrijheid. Geef kinderen de ruimte. Perk ze niet in, maar laat ze gedreven door hun exploratiedrang en
zin voor initiatief, tot actie overgaan. Er moet nog steeds iemand zij die het geheel in ogenschouw
neemt en in goede banen leidt: de leerkracht.
MAAR: vrij initiatief is niet hetzelfde als machtsovername door kleuters. Er zijn regels en grenzen die
ervoor zorgen dat elke klasbewoner in de beste omstandigheden kan leven.
Een rijk milieu. Het vrij kleuterinitiatief heeft geen enkel nut als het aanbod van milieu schraal is. Een
zinvolle activiteit is het resultaat van 2 factoren: vrijheid en een rijk milieu. Het gebruiken van hoeken
is een goede manier. De taak van de kleuteronderwijzer is het aanbieden van activiteiten.
Er komt geleidelijk aan een lijn in wat we nastreefde en in de aanpak daarvan. Zo ontstaat het
tempelschema.
Het tempelschema:
Het fundament: ervaringsgerichte basishouding van de leerkracht: die moet zich bewust
kunnen richten op wat zich in kinderen en in zichzelf op het niveau van de ‘ervaringsstroom’
afspeelt.
De aanpak: vrij kleuterinitiatief staat als praktijkprincipe centraal, maar heeft geen effect
zonder de twee andere pijlers: milieuverrijking en ervaringsgerichte dialoog.
o De pijler vrij kleuterinitiatief maakt dat kinderen ruim de kans hebben om hun
activiteiten in de loop van de dag zelf te bepalen.
o De pijler milieuverrijking maakt dat de leerkracht zorgt voor een rijk aanbod van
materialen en activiteiten in een aantrekkelijke en overzichtelijke omgeving.
2
Karel de Grote Ervaringsgericht onderwijs 2019-2020 1EBAKO
, o De pijler ervaringsgerichte dialoog maakt dat de leerkrachtentussenkomsten
getuigen van een hoge mate van empathie
Het proces: we willen een gave emotionele ontwikkeling waarborgen, bevrijdingsproces. We
willen meer dan oppervlakkig leren, creatief proces.
Het effect: De geëmancipeerde mens is ons einddoel: een persoon die emotioneel sterk
staat, kritisch en explorerend is ingesteld, zich met mens en wereld verbonden voelt en zich
daarvoor inzet.
2 soorten processen:
Bevrijdingsproces: ontwikkelingsproces. Herstelling van een vervreemding. Het terug in
contact komen met zichzelf, zijn emoties/ gevoelens en eigen ervaringsstroom.
Creatieve processen: ontwikkelingsproces. Komen voor in alle activiteiten waarin kinderen
betrokken bezig zijn met zichzelf in stand brengen wat er daarvoor nog niet was.
Fase 2: focus op het proces
Verandering van focus, van de aanpak naar het proces. Speuren naar wat er zich in de kinderen
afspeelt.
Veel aandacht gaat uit naar de bevrijdings- en creatieve processen naar wat de leeromgeving bij
kinderen, hier en nu teweeg moet brengen om het uiteindelijke doel te bereiken. Uit die twee
begrippen worden twee meer concrete richtsnoeren voor de praktijk gedistilleerd: welbevinden en
betrokkenheid komen in de picture. 2 indicators voor kwaliteit:
Betrokkenheid verwijst naar de intensiteit van de activiteit, naar de concentratie, een
‘opgeslorpt’ zijn, het voluit gaan, tijd-vergeten bezig zijn, het plezier beleven aan exploreren,
waarbij het kind zich aan de grens van het eigen kunnen beweegt. Concreet zochten
leerkrachten naar een toetssteen om de kwaliteit van de aanpak te beoordelen.
“Wanneer kunnen we content zijn, wanneer zijn we goed bezig?” Antwoord: “Als kinderen
tot het uiterste geboeid zijn, als je als leerkracht even uit de klas bent en alles gewoon
doorgaat alsof je er nog steeds bent, als je ze ziet zwoegen.”
In 1988 verschijnt als bekroning de Leuvense Betrokkenheidsschaal voor kleuters, die heeft
ondertussen internationale erkenning.
Welbevinden: het ‘zich thuis voelen’, het ‘zichzelf kunnen zijn’, het zich emotioneel veilig
voelen, het met volle teugen genieten, wat zich uit in spontaniteit, vitaliteit en innerlijke rust.
De mate waarin de kinderen zich thuis kunnen voelen in de context van klas en school. Dat je
een met je gevoelens blijft.
-> dit waarborgt dat je een blijft met he gevoelens en op deze manier kunnen we voorkomen
dat er van ‘bevrijdingsprocessen’ werk gemaakt moet worden.
Fase 3: vanuit het proces terug naar de aanpak
De manier waar (de aanpak) dat je betrokkenheid en welbevinden bij kinderen kan verhogen is
vastgelegd in 10 actiepunten. Deze zijn een uitwerking van de 3 praktijkprincipes van het
tempelschema (vrijheid, rijk milieu en ervaringsgerichte dialoog), ze bieden de kleuteronderwijzer
suggesties die gaan van klasinrichting tot strategieën om de specifieke noden van kleuters te
begeleiden.
3
Karel de Grote Ervaringsgericht onderwijs 2019-2020 1EBAKO
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
√ Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, Bancontact of creditcard voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper davinaderoeck. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €5,99. Je zit daarna nergens aan vast.
