Sociologie:
Hoofdstuk 1. Op ontdekkingstocht door een bekend gebied?
Wat is het speciale van de sociologische kijk? En hoe kunnen we deze
sociologische lens op een aantal maatschappelijke onderwerpen, en hoe is deze
verschillend van de maatschappelijke blik. Eerste definitie van de sociologie.
Inleiding
‘Sociologie en Rechtssociologie’: sociologie is een hulpdiscipline
Minder aandacht
• Voor ‘skills’ (onderzoek vaardigheden).
• Voor minder belangrijke auteurs en theorieën etc.
Het is echt de kern van de kern dat we bekijken, we gaan
niet stilstaan bij onderzoekstechnieken, op examen moet bv je
geen steekproef gaan opstellen voor een bepaald onderzoek.
Wel aandacht
• Basiskennis in de sociologie.
Aandacht voor belangrijke auteurs, en de benadering, wat
maakt een sociologische blik tot een sociologische onderzoek
• Aandacht voor ‘de filosofie’ van de sociologische discipline.
• Centrale auteurs, theorieën (die gebaseerd zijn op een onderzoek, als de
naam niet is vermeld, dan is die niet belangrijk : deze moet je dus niet
kennen) en concepten.
Socio-logie? = We kunnen het woord opsplitsen in 2 delen
• Hybride combinatie Latijn en Grieks
• Socius (metgezel); societas (samenleving); logos (kennis, leer, kunde)
• Sociologie wat is dat? = Samenlevingskunde 1.
De 2 voorvaders v.d. sociologie: wat er nu wordt verstaan onder sociologie is
anders bij hen.
1. Emmanuel Joseph Sieyès (rond 1780-1785)
• Oudste vindplaats van hybride neologisme is in dit manuscript
• ‘Wetenschap van de samenleving’?
• Doel: inrichting van nieuwe samenleving ten tijde van Franse Revolutie.
(hoe kunnen we de samenleving gaan sturen, belang van de derde stand
in de samenleving (Qu’est-ce que le tiers état?) , deze positie moest
verbeterd worden, werken tot een ideaal beeld hoe zou maatschappij
eruit kan zien). Hierdoor is hij beroemd geworden.
• Normatieve wetenschap: hoe kan de samenleving het beste worden
ingericht? Hoe ziet ‘het goede leven’ eruit in zo’n nieuwe samenleving?
verduidelijking: Tijdens de Franse Revolutie was Sieyès bezig met het vormgeven
van een nieuwe samenleving. Hij noemde dit de "Wetenschap van de
samenleving". Zijn benadering was normatief, wat betekent dat hij nadacht over
hoe de samenleving idealiter georganiseerd zou moeten worden. Hij streefde
naar een beter begrip van "het goede leven" in een vernieuwde samenleving.
Sieyès wordt beroemd vanwege zijn betrokkenheid bij de derde stand in de
Franse samenleving en zijn streven naar een verbetering van hun positie.
1
,2. Auguste Comte (1830)
• Hij wordt gezien als DE voorvader van sociologie, zijn idee verschilt van
hoe men sociologie nu verstaat, werd door de traditionele
wetenschapsgeschiedenis gezien als de uitvinder van de sociologie.
• Definieert sociologie als empirisch. ( hoe dacht aan een sociale fysica,
een allesomvattend beeld waar alles wordt samengevoegd, het idee wijst
ook om de menswetenschap in te richten zoals de
natuurwetenschappen).
• In navolging van natuurwetenschappen: objectief en empirisch kennis,
met het idee om te gaan waarnemen en ordenen, wetmatigheden vinden
(hoe zit een samenleving in elkaar en te verklaren hoe dit werkt, wel
gelijkaardig is het empirisch element .
• Op zoek naar regelmatigheden in de samenleving aan de hand van
empirisch onderzoek ( we gaan kijken in de samenleving hoe deze
samenleving in elkaar zit)
Verduidelijking : Comte wordt beschouwd als de grondlegger van de moderne
sociologie. Hij definieerde sociologie als een empirische wetenschap,
vergelijkbaar met de natuurwetenschappen. Zijn benadering was gericht op het
observeren en begrijpen van sociale fenomenen door middel van systematisch
empirisch onderzoek. Comte was geïnteresseerd in het ontdekken van
regelmatigheden in de samenleving, vergelijkbaar met de wetmatigheden die in
de natuurwetenschappen worden gevonden.
Samenlevingskunde1 = Hoe leven mensen samen (dit is een belangrijke
vraag), wat zijn de verbindingen tussen mensen, hoe zit de maatschappij in
elkaar? Het is van deze samenlevingsverbanden, dat we gaan zoeken wat de
kenmerken zijn. Het verwijst dus naar het begrijpen van hoe mensen
samenleven, hun sociale relaties en de structuur van de maatschappij. Het draait
om het identificeren en begrijpen van kenmerken van sociale verbanden en
structuren.
1.1 Een beeld van een titel
De voetbal metafoor:
Het Speelveld: Van voetbal is dit het speelveld en in de maatschappij is het
de samenleving.
Spel: op dit veld zijn er bepaalde actoren die zich op een bepaalde manier
gedragen (individuen in de samenleving spelen ook een spel)
Spelregels: je mag de bal niet met je handen raken, in de samenleving is dit
er ook, dit zijn dan wetten, bij beide zijn er ook regels die niet officieel zijn
opgenomen, deze staan niet perse in de spelregels of de wet. We hebben ook
informele normen in de samenleving, fouten worden gesanctioneerde dit is
ook zo in de samenleving.
7 Posities: er zijn verschillende posities, hiermee staat een bepaalde taak
tegenover/ beroepspositie. Bijv.: deze moet mensen opereren, deze
beroepspositie hangt samen met de arbeidsverdeling in de samenleving en
hoe is deze verdeeld over de verschillende posities.
2
, Status: Een chirurg wordt meer gewaardeerd dan een vuilnisman , dit zegt
niets over de noodzakelijkheid van de functie! Het is beiden noodzakelijk om
een samenleving te laten werken, dit zegt louter iets over de waardering van
het beroep. In de voetbal heb je dit ook, aanvallers worden meer
gewaardeerd ,er wordt namelijk meer geld voor gegeven dan bij verdedigers
die minder gewaardeerd worden.
Taakverdeling en de rollen:
• we verwachten van de verdediger, dat ze hun taak sober uitvoeren, ze
moeten niet al te gek gaan doen terwijl we van de aanvallers we iets
onverwachts/flitsen verwachten= dit is de rol. Van de ene verwachten
we een sobere houding en dit is helemaal anders in een andere rol. We
verwachten dat een chirurg zijn taak zakelijk uitvoert, moet hier niet
creatief mee omgaan, tegenover als we gaan kijken naar een kunstenaar
verwachten we hier weer wel creativiteit. Dit betekend dus simpelweg
wat we verwachten van mensen in verschillende posities.
• Soms ontstaan er een rollenconflict; er is een bepaalde positie waar
rollen in conflict komen met elkaar, Stel je voor dat je een dokter bent
die ook adviseert voor een bedrijf. Nu, het bedrijf wil graag dat je ervoor
zorgt dat hun werknemers zo min mogelijk ziekteverlof opnemen. Maar
als dokter wil je natuurlijk dat mensen goed behandeld worden als ze
ziek zijn. Dit kan een dilemma zijn, omdat je moet balanceren tussen wat
goed is voor de werknemers en wat het bedrijf wil. Dat is een
rollenconflict: twee verschillende verwachtingen die niet altijd goed
samengaan.
Interactie en communicatie:
• Stel je voor dat je op een voetbalveld staat. Spelers praten met elkaar,
moedigen elkaar aan en reageren op wat er gebeurt. Dat is
communicatie tussen teamgenoten. In de samenleving doen we eigenlijk
hetzelfde: we zijn in contact met elkaar en communiceren op
verschillende manieren. Dat kan zijn door persoonlijke gesprekken,
telefoongesprekken of via sociale media. Net zoals voetballers op het
veld steeds moeten communiceren om goed te spelen, communiceren
wij ook constant in onze samenleving. En net zoals voetbalstrategieën
evolueren, evolueren ook onze manieren van communiceren
voortdurend.
Formele en informele leiders:
• Stel je voor dat je in een voetbalteam speelt. De formele leider is
meestal de kapitein, maar er kunnen ook andere spelers zijn die geen
kapitein zijn maar toch heel belangrijk zijn voor het team. Ze hebben
misschien niet de officiële titel, maar ze hebben invloed en dragen bij
aan het succes van het team. In de echte wereld is hetzelfde van
toepassing. Je kunt de formele leider zijn van een bedrijf, bijvoorbeeld de
CEO, maar er kunnen ook mensen zijn die geen officiële
leiderschapspositie hebben maar toch heel invloedrijk zijn. Deze
informele leiders hebben misschien geen titel, maar ze zijn wel
cruciaal voor het functioneren van het bedrijf en kunnen anderen helpen
om goed te presteren.
Doel van het spel:
3
, • In de context van voetbal draait het uiteindelijke doel om het winnen van
wedstrijden en het zo hoog mogelijk eindigen in een competitie. De
spelers zetten zich in voor het algemene doel van het team, maar ze
hebben ook individuele doelen. Soms willen ze zichzelf in de
schijnwerpers zetten, bijvoorbeeld om hun eigen carrière te bevorderen.
Op dat moment kunnen ze meer gefocust zijn op hun eigen belangen
dan op het teambelang.
• In de samenleving kan een signaal vanuit een bedrijf, zoals ontslag of
pensionering, vergeleken worden met een wissel in een voetbalwedstrijd.
Vaak zie je dat individuen meer bezig zijn met zichzelf in zulke situaties,
net zoals spelers die gewisseld worden meer met zichzelf bezig kunnen
zijn dan met het team. Dit illustreert hoe mensen soms meer gericht zijn
op hun eigen situatie dan op het grotere geheel.
Ruimte rond het speelveld:
• In het voetbal is er naast het veld ruimte voor verschillende partijen
zoals de tribune, voorzitters, managers, toeschouwers en ook neutrale
waarnemers, zoals voetbaljournalisten. Op dezelfde manier is er in de
samenleving ook ruimte voor verschillende personen om zich te
bewegen. Een van die personen is de socioloog, die op afstand kijkt naar
hoe het spel van de samenleving verloopt, als een neutrale waarnemer.
Dit brengt uitdagingen met zich mee, omdat er een verschil is tussen de
socioloog als neutrale waarnemer en een supporter die de wedstrijd met
een bepaalde blik bekijkt. (verschillen tussen neutrale waarnemer en een
supporter)
Positionaliteit van de onderzoeker:
• In de samenleving wordt er van een socioloog verwacht om zijn
positionaliteit uit te spreken, dit kan zijn over positie in samenleving, de
achtergrond.
• Waarom moet dit? Omdat een vrouwelijke onderzoeker met een
migratie achtergrond anders zal kijken nr het thema migratie dan een
man zonder migratie achtergrond. In de sociale wetenschappen is het
dus belangrijk om je eigen positie uit te drukken, omdat dit kan leiden tot
bepaald keuzes van thema en een invloed heeft op de blik van de
samenleving ( zeer belangrijk aspect in sociale wetenschappen)
Wanneer we praten over deze metafoor, moeten we ons niet teveel focussen op
de kleine foutjes die we in de vergelijking eventueel maken, vooral niet als we
net beginnen met het begrijpen van bepaalde concepten in de sociologie. Deze
metafoor kan vooral gelden als een eerste aanzet om een aantal begrippen in de
sociologie te begrijpen.
Van belang om te weten: net zoals in het voetbalspel kunnen de regels in de
samenleving wijzigen (Bijv.: aantal vervangingen per wedstrijd , blessure tijd is
toegevoegd). Ook in een samenleving kunnen de spelregels wijzigen en de
samenleving op zich ook. Hou in het achterhoofd dat de begrippen gaan statisch
gegeven zijn, deze kunnen in loop van de tijd veranderen.
1.2 Het dagelijkse leven door de
sociologische lens
4
