PSYCHOLOGISCHE
BASISVAARDIGHEDEN VOOR
GESPREK EN BEGELEIDING
Academiejaar ’23 – ’24
,INHOUDSOPGAVE
H1: MET AANDACHT LUISTEREN ALS BASISHOUDING ......................................................1
Inleiding ....................................................................................................................................... 1
Basisinstrumentarium van de hulpverlener ........................................................................................ 1
Luisteren, dat kan elk kind? of is het toch een leerproces ................................................................... 1
Open, aandachtig en met milde nieuwsgierigheid luisteren: startpunt van elke hulpverlening .............. 1
Belang van gehoord (of gezien) worden .............................................................................................. 2
Gehoord worden als helpend om iets te verwerken......................................................................... 2
Gezien wllen worden gaat ontwikkelingspsychologisch vooraf aan gehoord willen worden ............... 2
Het samengaan van (non-) verbale communicatie .......................................................................... 2
Every head is a world ........................................................................................................................ 2
Luisteren en observeren als basisvaardigheden van de hulpverlener ................................................... 2
Luisteren...................................................................................................................................... 3
Voorwaarden tot luisteren die aan het eigenlijke gesprek voorafgaan .................................................. 3
Externe......................................................................................................................................... 3
Interne ......................................................................................................................................... 3
Luisteren met aandacht .................................................................................................................... 3
Non-verbale uitingen van een aandachtige ingesteldheid ................................................................... 3
Oogcontact .................................................................................................................................. 3
Gelaatsexpressie .......................................................................................................................... 3
Paralinguale aspecten .................................................................................................................. 4
Vocale aanmoedigingen ............................................................................................................ 4
Stilte ........................................................................................................................................ 4
Aansluiten bij het taalgebruik van de ander ................................................................................ 4
Lichaamshouding en -beweging .................................................................................................... 4
Gebruik van de ruimte ................................................................................................................... 4
Enkele elementen die bijdragen tot een goede (interne) luisterhouding ............................................... 4
Belang van feedback doorheen je leerproces ................................................................................. 5
Specifieke vaardigheden bij luisteren................................................................................................. 5
De aandacht richten op de cliënt en op je eigen reacties t.a.v. de cliënt ........................................... 5
Het verwerken van manifeste en latente communicatie .................................................................. 5
Patronen en thema’s..................................................................................................................... 5
Een verhaal omvat een gebeuren en affectieve kleur .......................................................................... 6
Sensitiviteit voor metaforen en symbolen .......................................................................................... 6
Correcte vs foute metafore communicatie ..................................................................................... 6
Luisteren binnen een werkrelatie ....................................................................................................... 6
Neutrale of Sobere neutraliteit ...................................................................................................... 6
Warme ontvankelijkheid................................................................................................................ 6
Gedoseerde relatie ....................................................................................................................... 7
Afstand – nabijheid ................................................................................................................... 7
Leiding geven – volgen ............................................................................................................... 7
Negativiteit toelaten – relatie goed houden ................................................................................. 7
Blokkades bij het luisteren ................................................................................................................ 7
,H2: EEN BASISHOUDING VAN ACTIEVE RECEPTIVITEIT .....................................................8
Inleiding: participerend observeren bij kinderen vs gesprek bij volwassenen .................................. 8
Gemeenschappelijke facetten .......................................................................................................... 8
Verschillen ....................................................................................................................................... 8
2 pijlers van het participerend observeren ..................................................................................... 8
Observatiekader........................................................................................................................... 9
Uitgangspunten ................................................................................................................................ 9
Meervoudige bepaaldheid van gedrag ............................................................................................ 9
Ontwikkelingscomponent van gedrag ............................................................................................ 9
Observatiecategorieën ..................................................................................................................... 9
Lichamelijke verschijning (fysisch, neurologisch en motorisch)....................................................... 9
Intellectueel functioneren en denkprocessen ................................................................................ 9
Spraak en taal............................................................................................................................... 9
Algemene stemming ................................................................................................................... 10
Relationele capaciteiten ............................................................................................................. 10
Specifieke angsten en affecten .................................................................................................... 10
Het Gebruik dat het kind maakt van de ruimte .............................................................................. 10
Ontwikkeling van spel en gesprek ................................................................................................ 10
Ontwikkeling van spel ............................................................................................................. 10
Formele aspecten van het gesprek .......................................................................................... 11
De thematische inhoud van spel en gesprek............................................................................. 11
Thematische ontwikkeling in spel en gesprek ............................................................................... 11
Het verloop van een observatie .................................................................................................... 11
Voorbereiding ................................................................................................................................. 11
Beginfase ....................................................................................................................................... 11
Middenfase .................................................................................................................................... 12
Eindfase ......................................................................................................................................... 12
Waarom werken met emoties?..................................................................................................... 26
Problemen met emoties.................................................................................................................. 26
Uitkomsten van hulpverlening ......................................................................................................... 26
Emotie en proces......................................................................................................................... 26
Adaptieve emoties en hulpverlening ................................................................................................ 26
Maladaptieve emoties en hulpverlening ........................................................................................... 27
Emotie en de hulpverlener ........................................................................................................... 27
Aandachtspunten ........................................................................................................................... 27
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
√ Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, Bancontact of creditcard voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper friekemestdagh. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €10,49. Je zit daarna nergens aan vast.