Communicatie- en informatievaardigheden
Koen Ombelets (koen.ombelets@ucll.be) --> mail: opleidingsonderdeel vermelden! + afsluiten met naam,
studentennummer, ...
1) Kritisch en bewust met informatie omgaan
1. Inleiding
OPO
Informatie - zoeken
- Kritisch omgaan met info
- Zakelijk en correct schrijven - selecteren
- Bronnen zoeken, beoordelen, opnemen
- beoordelen
Paper schrijven?
feedback voor je tekst ILT https://ilt.kuleuven.be/schrijvhulp nl/
2. Algoritmes
Wat is een algoritme?
= Persoonlijke codes
Het manipuleren (pos en neg) / aanpassen / filteren van informatie, zodat je jouw meeste geintresseerde
vlakken krijgt
+ interessant
- fake news
- je krijgt niet alles te zien (gebruik van voorselectie)
Welke bedrijven maken gebruik van algoritmes? Wrm?
Facebook zo aangenaam mogelijk maken
Google sneller vinden wat je zoekt, persoonlijker
Tinder voorkeuren opslaan, gelijkaardige matches (fysiek), profielen
overeenkomsten zoeken
het gaat zo ver dat ze mensen laten betalen
vb. na 100x swipen moet je betalen anders 12u wachten
, vb. niet te gunstige matches zodat ze gaan betalen
Hoe beïnvloed dat het wereldbeeld?
- Mensen worden gefiltert en komen zo sneller in contact met anderen die hetzelfde denken.
- Vroeger extreem rechtse of linkse standpunten hielden ze voor zichzelf, nu zien ze ook
gelijkaardige meningen van anderen
POLARISERING (= veroorzaken van een conflict of versterken van tegenstellingen tussen
partijen/bevolkingsgroepen)
Artikels algoritmes
Niet alleen dieselgate moet ons bang maken.
De Tijd - 27 Okt. 2015
Het VW-schandaal is niet het enige dat ons moet aanzetten om software en data transparanter te maken.
Software-algoritmes geven vorm aan wat we zien, denken en aan wat de toekomst voor ons in petto heeft. De
volgorde van onze zoekresultaten op Google, de mensen die Twitter ons aanraadt te volgen of de manier
waarop Facebook onze nieuwsfeed filtert, kunnen onze perceptie en ons gedrag beïnvloeden. En geef toe, over
hoe die algoritmes werken en welke gegevens ze gebruiken, weten we weinig.
Software stuurt een deel van ons leven. Hoe weten we dat die software niet bevooroordeeld is, geen informatie
achterhoudt of fouten bevat, met alle negatieve gevolgen van dien voor individuen of de maatschappij? Er is
daarover te weinig debat en het is nochtans een probleem dat we de volgende tien jaar echt moeten
aanpakken.
Het Volkswagen-schandaal wekte nieuwe ongerustheid op over de 'sjoemelsoftware' en de geloofwaardigheid
van bedrijven. Een van de vele suggesties om dat probleem op te lossen, is het vrijgeven - open sourcen - van
de broncode van de software voor de emissies van auto's en het testen van de veiligheid van wagens. Die
open-sourcing alleen zal het verantwoordingsprobleem van software niet oplossen, maar het lijkt me een goede
start.
Naarmate de zelfrijdende auto meer verspreid raakt, wordt toezien op de kwaliteit van software alleen maar
belangrijker. Bedrijven als Google en Tesla zijn het ijkpunt voor die nieuwe golf van mobiele innovatie, maar
één ongeval volstaat om de weerstand tegen wagens die bestuurd worden door software versus wagens die
bestuurd worden door mensen op te voeren.
Musk
Het concept van 'autonome dingen' heeft een fors debat op gang gebracht over het beheersen van kunstmatig
intelligente software. Tesla-CEO Elon Musk beweert dat artificiële intelligentie 1 de grootste bedreiging is voor de
mens en heeft er miljoenen dollars voor over om dat soort intelligentie veiliger te maken voor ons.
De programmacode van belangrijke software-algoritmes openbaar maken is dan wel geen garantie op absolute
veiligheid, maar het maakt software wel veiliger, en zeker niet onveiliger. Zoals de Amerikaanse programmeur
en auteur Eric S. Raymond zegt: 'given enough eyeballs, all bugs are shallow'. Hoe meer mensen
computercode bekijken, hoe sneller de fouten worden hersteld en hoe sterker en veiliger software wordt.
Naast het automobieldebat broeit er misschien een veel grotere, verborgen controverse op het internet. Eigen
software en gegevens zijn een grote inkomstenbron voor bedrijven als Facebook en Google. Miljarden mensen
1
artificiële intelligentie (AI), zijn apparaten die reageren op data of impulsen uit hun omgeving, en op basis
daarvan zelfstandig beslissingen nemen. Het gaat bij KI dus niet om de rekenkracht, maar om de mogelijkheid
(zelfstandig) te leren en beslissingen te nemen.
, maken gebruik van hun diensten. Met zo'n wereldwijd bereik is er een groot potentieel voor manipulatie, of het
nu gewild of ongewild gebeurt.
Er zijn veel voorbeelden. Onlangs maakte de nieuwswebsite Politico bekend dat Google presidentsverkiezingen
kan beïnvloeden. Het bedrijf kan de resultaten die zijn zoekmachine weergeeft, vervormen, louter door te
morrelen aan het algoritme. Het gevolg is dat sommige kandidaten prominenter in de zoekresultaten opduiken
dan andere. Google kan de kiesvoorkeuren van zwevende kiezers met minstens 20 procent verschuiven (bij
sommige bevolkingsgroepen tot 80%), en dus potentieel de verkiezingsuitslag bepalen. Aangezien veel
verkiezingen gewonnen worden met een kleine marge, geeft dat Google de macht om tot een kwart van de
nationale verkiezingen wereldwijd anders te laten uitdraaien. Het beangstigende is dat geen enkele kiezer
beseft wat er gebeurt.
Emoties
In 2014 raakte bekend dat Facebook een onderzoek had gedaan naar de emotionele besmetting, de
manipulatie van onze emoties. Onderzoekers manipuleerden de nieuwsstroom van 693.000 gebruikers om te
kijken of negatiever nieuws hen ertoe bracht om negatievere berichten te posten, en dat was ook zo. De
bevolking was ziedend dat ze werd getest en ten prooi viel aan geheime software. Niettegenstaande het
experiment binnen de 'terms of service' van de gebruiksovereenkomst van Facebook viel, was het kot te klein
voor alle verontwaardiging over de ethiek van het manipuleren van onze emoties met software.
In theorie zou grotere transparantie van software via open source een crisis kunnen vermijden. Maar in de
praktijk is er weinig kans dat dat zal gebeuren, omdat die bedrijven profijt halen uit het inzetten van hun
software. Een tussenoplossing is misschien om toezichthouders regelmatig de effecten van de algoritmes te
laten checken om te kijken of ze de maatschappij schade toebrengen. Het idee dat overheden van organisaties
eisen dat ze anderen toegang geven tot belangrijke stukken van hun data en algoritmes, is helemaal niet
vergezocht.
De explosieve groei van software en data kan verschrikkelijk negatieve effecten hebben of net heel positieve
effecten. De sleutel tot het deugdelijk gebruik van software is dat consumenten, academici, overheden en
andere organisaties toegang krijgen tot de data en de broncode van de software. Ze kunnen dan zien hoe en
waarom hun gegevens gebruikt worden, en waarom dat belangrijk is. Ik ben er rotsvast van overtuigd dat we
met open source en open data nog in de embryonale fase zitten.
Dries Buytaert
Vragen
Niet alleen dieselgate moet ons bang maken.
Welke toepassingen van algoritmes worden in dit artikel besproken? Leg uit in je eigen
woorden.
o Facebook: tijdlijnoverzicht
o Google: verkiezingen manipuleren
o Volkswagen: sjoemelsoftware
Welke effecten (voor- en nadelen) zie je volgens de auteur op de gebruiker?
Je ziet meestal wat je leuk vindt om te zien
- Manipulatie
- Achterhouden informatie
- Fouten / fake news
