100% tevredenheidsgarantie Direct beschikbaar na je betaling Lees online óf als PDF Geen vaste maandelijkse kosten
logo-home
Eerder door jou gezocht
Eerder door jou gezocht
logo
(GESLAAGD 13/20) VOLLEDIGE Samenvatting Grondwettelijk recht - 2023 - Prof. Sottiaux €10,48
In winkelwagen
Snel navigeren naar
Voorbeeld
  2.  
  3. Katholieke Universiteit Leuven (KU Leuven)
  4.  
  5. Rechten
  6.  
  7. Grondwettelijk recht (C04O6A)

Samenvatting

(GESLAAGD 13/20) VOLLEDIGE Samenvatting Grondwettelijk recht - 2023 - Prof. Sottiaux
 0 keer verkocht

Volledige samenvatting van de te kennen leerstof gedoceerd door Prof. Sottiaux Ik behaalde hiermee een 13/20

Voorbeeld 10 van de 95  pagina's

Document informatie

  • Ja
  • 23 november 2024
  • 95
  • 2023/2024
  • Samenvatting

Onderwerpen

Gekoppeld boek

book image

Titel boek:

Auteur(s):

  • Uitgave:
  • ISBN:
  • Druk:

Meer samenvattingen voor studieboek

Alles voor dit studieboek (14)

Geschreven voor

Alle documenten voor dit vak (47)

Verkoper

avatar-seller
rechtenstudentjekul

Ontvangen beoordelingen

Voorbeeld van de inhoud

GRONDWETTELIJK RECHT -
SOTTIAUX
INHOUDSTAFEL

H1: BASISBEGRIPPEN EN CENTRALE THEMA’S VAN HET
GRONDWETTELIJK RECHT

1. DE FUNCTIES VAN DE GRONDWET

2. DE GRONDWET IN MATERIËLE EN FORMELE ZIN

3. ENKELE BELANGRIJKE CLASSIFICATIES


DE GRONDWET EN DE DEMOCRATIEVORM

DE GRONDWET EN DE REGERINGSVORM

DE GRONDWET EN DE STAATSVORM

4. ENKELE CENTRALE THEMA’S VAN HET PUBLIEKRECHT

H2: BRONNEN VAN HET GRONDWETTELIJK RECHT

1. DE BELGISCHE GRONDWET


HISTORISCHE CONTEXT

BASISBEGINSELEN VAN DE BELGISCHE GRONDWET

WIJZIGING EN INTERPRETATIE VAN DE GRONDWET

2. OVERIGE BELGISCHE PUBLIEKRECHTELIJKE BRONNEN

3. HET EUROPESE BESTUURSNIVEAU

4. HET INTERNATIONALE BESTUURSNIVEAU

,H3: VERHOUDINGEN IN DE GELAAGDE RECHTSORDE

1. ALGEMENE BEGRIPPEN

2. VERHOUDING TUSSEN DE RECHTSNORMEN VAN DE
INTERNATIONALE, EUROPESE EN NATIONALE RECHTSORDES


INTERNATIONAAL PERSPECTIEF

EUROPESE UNIE-PERSPECTIEF

NATIONALE PERSPECTIEVEN

BELGISCH PERSPECTIEF

3. VERHOUDINGEN TUSSEN DE RECHTSNORMEN IN EEN FEDERALE
STAAT

H4: GRONDRECHTEN

1. FILOSOFISCHE GRONDSLAGEN / BRONNEN

2. HISTORISCHE EVOLUTIE

3. DE CATEGORIEËN VAN GRONDRECHTEN

4. HET TOEPASSINGSGEBIED VAN GRONDRECHTEN

5. DE INTERPRETATIE VAN GRONDRECHTEN

6. DE BEPERKING VAN GRONDRECHTEN

7. GRONDRECHTEN IN DE GELAAGDE RECHTSORDE

GRONDRECHTEN: HET RECHT OP VRIJHEID VAN MENING EN
MENINGSUITING

1. VINDPLAATS

2. GRONDSLAGEN

3. TOEPASSINGSGEBIED

4. BEPERKINGEN

5. ENKELE TOEPASSINGSGEVALLEN

,GRONDRECHTEN: VRIJHEID VAN VERGADERING/VERENIGING

1. VINDPLAATS

2. GRONDSLAGEN

3. TOEPASSINGSGEBIED

4. BEPERKINGEN

5. ENKELE TOEPASSINGSGEVALLEN

GRONDRECHTEN: DE VRIJHEID VAN GEDACHTE, GEWETEN EN
GODSDIENST

1. VINDPLAATS

2. GRONDSLAGEN

3. TOEPASSINGSGEBIED

4. BEPERKINGEN

5. ENKELE TOEPASSINGSGEVALLEN

GRONDRECHTEN: HET RECHT OP EERBIEDIGING VAN HET
PRIVÉ-LEVEN

1. VINDPLAATS

2. GRONDSLAGEN

3. TOEPASSINGSGEBIED

4. BEPERKINGEN

5. ENKELE TOEPASSINGSGEVALLEN

GRONDRECHTEN: HET GELIJKHEIDSBEGINSEL

1. VINDPLAATS

2. TOEPASSINSGEBIED

3. BASISBEGRIPPEN

4. TOETSINGSCHEMA ARTIKELS 10 EN 11 GW

5. LACUNE IN DE WETGEVING

,“Wij beschouwen deze waarheden als vanzelfsprekend: dat alle mensen
als gelijken worden geschapen, dat zij door hun schepper met zekere
onvervreemdbare rechten zijn begiftigd, dat zich daaronder bevinden het
leven, de vrijheid en het nastreven na geluk. Dat, om deze rechten te
garanderen, regeringen onder de mensen worden ingesteld, die hun
rechtmatige bevoegdheden ontlenen aan de instemming der geregeerden;
dat, telkens wanneer enige regeringsvorm met deze doeleinden in strijd
komt, het volk het recht heeft hem te veranderen of teniet te doen en een
nieuwe regering in te stellen, haar grondslag vestigend op beginselen en
haar bevoegdheid organiserend in een vorm die hun het meest geschikt
lijken om hun veiligheid en hun geluk te bewerkstelligen.”

- Amerikaanse Onafhankelijkheidsverklaring, 4 juli 1776
- Thomas Jefferson

“Iedere maatschappij waarin de rechten niet gewaarborgd zijn, noch de
scheiding der machten in vastgesteld, heeft geen grondwet.”

- Art. 16, Franse Verklaring van de Rechten van de Mens en de
Burger, 26 augustus 1789
- Markies de la Fayette

,3. DE FUNCTIES VAN DE GRONDWET

Eerste functie: democratische organisatie van de overheidsmacht

Bescherming collectieve vrijheid (!)

“Dat, om deze rechten te garanderen, regeringen onder de mensen
worden ingesteld, die hun rechtmatige bevoegdheden ontlenen aan de
instemming der geregeerden;

- Instellen van een regering met de instemming van de geregeerden

(…)

Een nieuwe regering in te stellen, haar grondslag vestigend op beginselen
en haar bevoegdheid organiserend in een vorm die hun het meest
geschikt lijken om hun veiligheid en hun geluk te bewerkstelligen.”



- Door het aannemen van een grondwet consitueert een politieke
gemeenschap zich tot rechtsgemeenschap
- Fundamentele regels voor de organisatie en werking van de
staatsmachten
- Grondwet = primaire rechtsbron rechtssysteem
o Doel grondwet: van macht, rechtsmacht maken en deze
juridisch te legitimeren
o Bevat de regels over de totstandkoming en de geldigheid van
de overige rechtsnormen
- Volkssoevereiniteit / consent
o De Amerikaanse en Franse verklaringen zijn gebaseerd op het
idee van volkssoevereiniteit. De hoogste macht ligt bij het
volk, maar er is nood aan een overheid en om die te
organiseren hebben we de grondwet
- Niet-democratische grondwetten = façadegrondwetten

,Tweede functie: beperking van de overheidsmacht

Bescherming burger tegen willekeur van de OH

Bescherming individuele vrijheid (!)

Geïnspireerd door John Locke en Charles de Montesquieu = vaders van het
moderne grondwetsbegrip

- Locke, Two Treatises of Government (1689)
o “And because it may be too great temptation to human frailty,
apt to grasp at power, for the same persons who have the
power of making laws to have also in their hands the power to
execute them, whereby they may exempt themselves from
obedience to the laws they make, and suit the law, both in its
making and execution, to their own private advantage (…).”
- Montesquieu, De L’esprit des Lois (1748)
o C’est une expérience éternelle que tout homme qui a du
pouvoir est porté à en abuser (…). Pour qu’on ne puisse pas
abuser du pouvoir, if faut que, par la disposition des choses, le
pouvoir arrête le pouvoir.”
o Horizontale machtenscheiding
o Vreesde voor machtsmisbruik, machtenscheiding nodig om
machtsmisbruik tegen te gaan

,1. Horizontale machtenscheiding - Trias Politica

- Binnen één en hetzelfde overheidsverband de taken toe te bedelen
aan verschillende organen of ambten
o WM, UM, RM = trias politica (Montesquieu)
o 3 functies toebedelen aan 3 onderscheiden staatsmachten



1. Absolute machtenscheiding
o 3 overheidsfuncties worden zuiver afgebakend en worden
afzonderlijk aan 3 onafhankelijke organen toebedeeld
2. Machstevenwicht/ checks and balances
o Montesquieu
o James Madison = ‘vader van de grondwet’ in de VS
o Soms participeren staatsmachten in de uitvoering van de
functies van andere staatsmachten
o Verschillende machten controleren elkaar of participeren
wederzijds in de uitoefening van elkaars functie
- Arbeidsverdeling/functionele specialisatie
o = Voordeel dat machtenspreiding mogelijk maakt
o Specifieke expertise om een functie uit te oefenen
- Onafhankelijkheid van rechters



2. Verticale machtenscheiding

- Bevoegdheid spreiden over verschillende territoriaal omscheven
overheidsverbanden
- Gelaagde rechtsorde – constitutioneel pluralisme
- 2 technieken:
o Decentralisatie = taken worden toebedeeld aan
ondergeschikte (lokale) besturen
o Federalisme = taken toebedeeld aan autonome rechtsorders
- Subsidiariteitsbeginsel = wat op een lager niveau kan worden
behandeld, moet niet naar een hoger niveau worden getild
o Hoe kleiner de groep die moet beslissen, hoe grotere impact
de burger heeft op de beslissing
o Democratisch gehalte van de besluitvorming versterken

,3. Verankering rechten en vrijheden

- “Wij beschouwen deze waarheden als vanzelfsprekend: dat alle
mensen als gelijken worden geschapen, dat zij door hun schepper
met zekere onvervreemdbare rechten zijn begiftigd, dat zich
daaronder bevinden het leven, de vrijheid en het nastreven na
geluk.”
- 1215: Magna Carta
o Habeas corpus = je kan niet van je vrijheid worden beroofd,
tenzij rechterlijke uitspraak
o Vandaag: art 5 EVRM
- 1356: Blijde Inkomst Brabant
- 1689: Bill of Rights (VK)
- 1789: Déclaration des droits de l’Homme et du citoyen
- 1948: Universele Verklaring van de Rechten van de Men
- 1950: Europees Verdrag voor de Rechten van de Mens
- Wat ontbreekt in het lijstje? Amerikaanse GW 1787 – waren geen
grondrechten in opgenomen, omdat men ze als vanzelfsprekend
beschouwden (zie tekst Jefferson)
o Grondrechten later pas toegevoegd door amendementen – om
staten te overtuigen om de grondwet te ratificeren
- Grondrechten zijn een inhoudelijke beperking van de
overheidsmacht

Overige functies

- Natie- en staatsvorming
- Programmatorische functie

Conclusie

- Grondwet = maatschappelijk contract
o Wij beslissen om onze vrijheid voor een stuk af te staan door
een overheid op te richten
o In een natuurstaat = iedereen een vijand voor elkaar
o Staat krijgt geweldsmonopolie, kan regels maken
o Staat mag haar machten niet misbruiken  anders heeft het
volk het recht om deze te vervangen of te niet te doen, recht
om in opstand te komen en het maatschappelijk contract op te
zeggen
- Einde natuurstaat
- “Home homini lupus”
o Mens is een wolf voor zijn medemens
o Elke handeling van de mens is gebaseerd op eigenbelang

, - “Bellum onnium contra omnes”
- “Dat, om deze rechten te garanderen, regeringen onder de mensen
worden ingesteld, die hun rechtmatige bevoegdheden ontlenen aan
de instemming der geregeerden. Telkens wanneer enige
regeringsvorm met deze doeleinden in strijd komt, het volk het recht
heeft hem te veranderen of teniet te doen en een nieuwe regering in
te stellen”

Madison, Federalist Nr. 47, 1788

- “[Montesquieu] did not mean that these departments ought to have
no partial agency in, or no control over, the acts of each other. His
meaning, as his own words import, and still more conclusively as
illustrated by the example in his eye (Engeland), can amount to no
more than this, that where the whole power of one department is
exercised by the same hands which possess the whole power of
another department, the fundamental principles of a free
constitution are subverted.”
o VS = presidentieel systeem
 UM en WM worden afzonderlijk verkozen
o UM controleren in FR
 Art 195 GW – hoven en rechtbanken passen besluiten
van het bestuur niet toe indien in strijd met hogere
normen (controleren dus de UM)
 RvS = administratieve rechters
 Jurisdictioneel pluralisme = het naast elkaar bestaan van
verschillende types van rechtscolleges
o Wetgever controleren in FR?
 Verbod van rechterlijke grondwettigheidscontrole van
wetten


2. DE GRONDWET IN MATERIËLE EN FORMELE ZIN

Materiele zin = fundamentele regels over de organisatie en beperking
van het overheidsgezag

Formele zin = specifieke tekst

- Met een bijzonder gezag bekleed
o 2/3e meerderheid nodig om te wijzigen
- Hiërarchisch de hoogste rechtsregel binnen een rechtssysteem

, GW in materiële zin valt niet samen met de formele zin

- Materieel dat niet formeel is
o Bv: BWHI
o Kan ook niet in de codex zijn opgenomen maar wel GW in
materiële zin
o Bv: procedure voor vorming federale regering =
grondwettelijke gebruiken en gewoonten

In sommige landen is er zelfs helemaal geen sprake van een codificatie
van de materiële grondwet in een min of meer coherente formele tekst



3. ENKELE BELANGRIJKE CLASSIFICATIES


DE GRONDWET EN DE DEMOCRATIEVORM

Directe democratie

- Het volk maakt de wetten zelf en burgers nemen rechtstreeks deel
aan de politieke besluitvorming
- Bv: referenda waarvan de uitkomst bindend kan zijn

Representatieve of indirecte democratie

- Volk kiest volksvertegenwoordigers
o Verschillen in soorten mandaten (imperatief of vrij)
- “The effect is to refine and enlarge the public views by passing them
through the medium of a chosen body of citizens, whose wisdom
may best discern the true interest of their country and whose
patriotism and love of justice will be least likely to sacrifice it to
temporary or partial considerations”.
o Madison, Federalist Paper No. 10.
o Vertegenwoordigers van het volk gaan het algemeen belang
nastreven
o Manier om machtsmisbruik door een meerderheid tegen te
gaan
- Laat professionalisering van de politiek toe en zorgt ervoor dat
burgers zich niet op dagelijkse basis met het bestuur moeten
bezighouden
o De voordelen zijn ook de nadelen

Participatieve democratie

Dit zijn jouw voordelen als je samenvattingen koopt bij Stuvia:

Bewezen kwaliteit door reviews

Bewezen kwaliteit door reviews

Studenten hebben al meer dan 850.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet jij zeker dat je de beste keuze maakt!

In een paar klikken geregeld

In een paar klikken geregeld

Geen gedoe — betaal gewoon eenmalig met iDeal, Bancontact of creditcard en je bent klaar. Geen abonnement nodig.

Focus op de essentie

Focus op de essentie

Studenten maken samenvattingen voor studenten. Dat betekent: actuele inhoud waar jij écht wat aan hebt. Geen overbodige details!

Veelgestelde vragen

Wat krijg ik als ik dit document koop?

Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.

Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?

Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.

Van wie koop ik deze samenvatting?

Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper rechtenstudentjekul. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.

Zit ik meteen vast aan een abonnement?

Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €10,48. Je zit daarna nergens aan vast.

Is Stuvia te vertrouwen?

4,6 sterren op Google & Trustpilot (+1000 reviews)

Afgelopen 30 dagen zijn er 66075 samenvattingen verkocht

Opgericht in 2010, al 15 jaar dé plek om samenvattingen te kopen

Start met verkopen
€10,48
  • (0)
In winkelwagen
Toegevoegd