Socialezekerheidsrecht
Deel 1 Inleiding
Wat is sociale zekerheid?
Terminologie vaag & uiteenlopend
- Sociaal recht
- Sociale zekerheid
- Sociale verzekering
- Sociale risico’s
- Sociaal statuut
- Sociale bescherming
- Sociale bijstand vb. leefloon
- Ook: sociale voorziening (huisvestiging), arbeidsmarkt en tewerkstelling,
welzijnsrecht ontwikkeling verzorgingsstaat/ sociale welvaartsstaat.
- Definitie sociale zekerheid: ANKERPUNTEN
- ILO Verdrag nr. 102 betreffende de minimumnormen der sociale zekerheid
(negen sociale risico’s) (1952)
- Europese Verordeningen 883/2004/EG en 987/2009/EG
- Algemene Beginselenwet Sociale Zekerheid (art. 3) (1981) en Wet
Kruispuntbank Sociale Zekerheid (art. 2, 1°) (1990)
- Grondwet (art. 23) (1994) (infra)
- Wet Handvest Sociaal Verzekerde (art. 2, 1°) (1995)
o Ruimer: ook overheidspersoneel, zelfstandigen, sociale bijstand
Art. 23 Gw. (ingevoerd op 31 januari 1994)
“Ieder heeft het recht een menswaardig leven te leiden.
Daartoe waarborgen de wet, het decreet of de in artikel 134 bedoelde regel,
rekening houdend met de overeenkomstige plichten, de economische, sociale en
culturele rechten, waarvan ze de voorwaarden voor de uitoefening bepalen.
Die rechten omvatten inzonderheid :
1° het recht op arbeid en op de vrije keuze van beroepsarbeid in het raam van
een algemeen werkgelegenheidsbeleid dat onder meer gericht is op het
waarborgen van een zo hoog en stabiel mogelijk werkgelegenheidspeil, het recht
op billijke arbeidsvoorwaarden en een billijke beloning, alsmede het recht op
informatie, overleg en collectief onderhandelen;
2° het recht op sociale zekerheid, bescherming van de gezondheid en
sociale, geneeskundige en juridische bijstand;
3° het recht op een behoorlijke huisvesting;
4° het recht op de bescherming van een gezond leefmilieu;
5° het recht op culturele en maatschappelijke ontplooiing;
6° het recht op gezinsbijslagen” (˃ zesde staatshervorming - 2014)
̶SOCIALE ZEKERHEID
1
,= Geheel van sociale voorzieningen dat tot doel heeft aan alle burgers op elk
ogenblik van hun bestaan minstens een bestaansminimum te waarborgen
Klassieke sectoren + sociale bijstand = ruime invulling
Ook professioneel risico
- Werkloosheidsuitkering gekoppeld aan vw
Sommige mensen kunnen vroeger op pensioen gaan strengere voorwaarden
afgelopen jaren.
+ gezinsbijslag
Hoe?
Loonaanvullende vergoedingen
- Gezondheidszorg = krijg je naast je inkomsten =/= gekoppeld aan
arbeidssituatie
o Beroepsactiviteit of afgeleide rechten
o Vrijwel de ganse bevolking
- Gezinsbijslagen
o Recht vh kind
Loonvervangende uitkeringen
- Arbeidsongeschtikheid
o Ziekte of ongeval privéleven
o Arbeidsongeval en beroepsziekte (professioneel risico)
- Werkloosheid
- Ouderdom en overlijden
Op basis v beroepsactiviteit
3 grote beroepsgroepen
- Werknemers
- Zelfstandigen
- Ambtenaren (! =/= overheidspersoneel)
Grote verschillen in financiering & prestaties
Sociale prestatie?
Sociale bijstand
= vangnet vr diegene die nt obv beroepsactiviteit aan de vw voldoen aan sociale
prestaties binnen sociale bijstand.
- Onderzoek bestaansmiddelen
- Versus individuele rechten in de klassieke sociale zekerheid
Nt kijken nr de inkomsten v huurgelden individuele rechten die je opent
binnen sociale zekerheid
2
,H1 Historiek Belgische sociale zekerheid (boek)
Sociale bijstand
- Armenzorg
- Kerken
- Burgerlijks godshuizen en burelen v weldadigheid, initiatief steden en gemeenten
- Commissies vr openbare onderstand (wet 10 maart 1925)
- OCMW’s (OCMW-wet 8 juli 1976)
Sociale verzekering
- Gildenbussen
- Onderlinge bijstandskassen
o Initiatief arbeiders (soms steun private weldoener)
- Overheid: ‘gesubsidieerde vrijheid’
o Steun en subsidiëring in ruil vr meer controle
o Oprichting algemene lijfrentekas (1848)
- Ontwikkeling socialistische coöperatieven (Vooruit)
- Belangrijk: oprichting Belgische Werkliedenpartij 1885
Ambtenarenpensioenen
- Wet 21 juli 1844 op de burgerlijke en kerkelijke pensioenen
- Rustpensioen als beloning vr aan de staat bewezen diensten: idee v ‘uitgesteld loon’
- Dekking invaliditeit
- Pensioenleeftijd 65 jaar
Kantelpunt: bloedige stakingen 1886
- Arbeidswetgeving (o.a. beperking vrouwen- en kinderarbeid)
- Sociale maatregelen (steunfonds arbeidsongevallen, verdere ondersteuning en subsidiëring
mutualiteitsverenigingen)
Eerste socialistische verkozenen in parlement (1894)
3
, Belangrijke stappen in ontwikkeling sociale zekerheid
- Arbeidsongevallenwet (1903)
- Tussenkomst invaliditeitsverzekering via mutualiteiten (1912)
- Ondersteuning werkloosheidskassen (staatssubsidies 1907)
WO I zorgt vr een zekere vertraging in verdere ontwikkeling Belgische sociale zekerheid
Interbellum
- Verplichte verzekering beroepsziekten (wet 24 juli 1927)
- Mijnwerkerspensioen wordt echte pensioenverzekering
- Ook verplichte pensioenverzekering arbeiders (1924-1925)
- Verplichte gezinsbijslagen (1930)
o Aanpassing lonen aan de gezinslasten
o Gefinancierd door WG
o Ook vr zelfstandigen (wet 10 juni 1937)
- Ondersteuning werkloosheidskassen dr overheid
o Grote moeilijkheden tijdens interbellum
o Nog geen verplichte verzekeringen
Volgende mijlpaal: ‘ontwerp v akkoord v sociale solidariteit’ opgesteld dr werkgevers- en
werknemersorganisaties en hoge ambtenaren (o.a. Henri Fuss) 24 aprill 1944
Basis naoorloogse sociale zekerheid
“De werknemers eerbiedigen het wettig gezag van de hoofden der ondernemingen en stellen er een
eer in, hun werk plichtsgetrouw uit te voeren. De werkgevers eerbiedigen de waardigheid der
arbeiders en stellen er een eer in hen met rechtvaardigheid te behandelen. Zij verplichten zich ertoe,
hun vrijheid van vereniging en de uitbreiding van hun organisaties direct, noch indirect te hinderen.
Van deze geest vervuld, kwamen beide partijen overeen om aan de regering te vragen, zodra het land
zijn onafhankelijkheid zal hebben teruggekregen, een reeks dringende maatregelen te treffen met de
bedoeling tegemoet te komen aan de gedurende de bezetting door het merendeel der arbeiders
ondervonden ellende, en die ook de weg kunnen openen voor een nieuwe maatschappelijke
vooruitgang, gevolg van een economische ontwikkeling van een weder tot vrede gebrachte wereld,
zowel als van een rechtvaardige verdeling der voordelen van een stijgende productie”
Voorstellen in raam ‘sociaal pact’
- Verplichte sociale verzekeringen vr alle WN (ook hogere lonen)
- Ziekte- en invaliditeitsverzekering
o Via mutualiteiten
o Uitkeringen ‘redelijk’ niveau (60% eerste jaar, daarna 50%)
o Moederschapsuitkering
- Werkloosheid
o Losmaken v armenzorg
o Oprichting voorlopig steunfonds
o Hoogte uitkeringen (minimaal 50%)
- Aanzienlijke verhoging kinderbijslag
- Nationaal verdelingsfonds vr inning bijdragen
- Pensioenen 50% gemiddeld loon (kapitalisatie en repartitie)
- Paritair beheer (vertegenwoordigers representatieve werkgevers- en
werknemersorganisaties) in de beheersinstellingen?
- Besluitwet betreffende de maatschappelijke zekerheid der arbeiders (28 december 1944)
4
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
√ Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, Bancontact of creditcard voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper Anoniempje2111. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €7,49. Je zit daarna nergens aan vast.