Dit is het eerste deel van de samenvatting van publiekrecht - De basisbeginselen van het Belgische staatsrecht.
Deze samenvatting is gemaakt in combinatie met de powerpoint en het handboek. Inclusief wetsartikelen.
1 Basisbeginselen van het Belgische staatsrecht
1.1 Wat is recht?
1.1.1 Definitie
Het ‘recht’ is
- een geheel van door de overheid uitgevaardigde, afdwingbare regels (‘rechtregels’)
- die het menselijk handelen in de samenleving geordend houdt
= regels v toepassing op iedereen die zich bevindt in een bepaalde situatie (bv; stoppen voor
rood licht)
1.1.2 Kenmerken
1.1.2.1 Wat
Geheel v algemeen geldende regels (= van toepassing op iedereen id bedoelde situatie)
(bv; stoppen voor rood licht)
1.1.2.2 Wie
Opgelegd door de overheid recht is dynamisch: gewijzigde samenleving vraagt gewijzigde
rechtsregels (veranderd constant)
(bv: tot 1948 mochten vrouwen niet stemmen, tot 1967 mocht vrouw geen bankrekening
openen, tot 2003 homohuwelijk verboden,..) = evolueert
Overtreding/niet-naleving heeft (juridische) gevolgen: rechtsregels zijn ‘afdwingbaar’ via een
wettelijk systeem v sancties
1.1.2.4 Onderscheid
Gedragsregels, sociale omgangsregels, beleefdheidsregels, religieuze regels,.. (bv; afspreken
met vriendin = er wordt verwacht dat je komt opdagen) – maar er kunnen geen sancties aan
vasthangen
Niet juridisch afdwingbaar (tenzij ze ook (tegelijk) een rechtsregel zijn)
o Bv: protesten op Ugent (Palestina):
Leerlingen recht op vergadering school recht op eigendom = 2 regels
botsen
2 Recht: definitie & voorbeelden
Recht is alomtegenwoordig (=de eigenschap om overal tegelijkertijd aanwezig te
zijn.)
Recht is v belang voor alle burgers (en in het bijzonder voor (praktijk)juristen)
(* recht bestaat uit meerdere regels)
Voorbeeld 1: verbod op openbare dronkenschap
In België: je mag openbaar drinken, maar verboden om in dronkenschap openbaar te
vertonen
1
,Voorbeeld 2: schuldig verzuim
Als je ziet dat er iemand in nood verkeert, ben je verplicht om hulp aan te bieden – zoniet,
strafbaar
(* verzuim = iets dat je niet hebt gedaan)
Voorbeeld 3: wettelijke herroepingsrecht
je mag altijd pakketjes terugsturen, want staat zo geschreven in consumenten wetgeving
(niet omdat het bedrijf dit wilt)
3 Indeling van het recht
Nationaal privaatrecht:
nationale wetregels (in nationale situaties)
bv contract tussen werkgever & werknemer
naleven
Nationaal publiekrecht:
wat wel en niet kan in de samenleving
Internationaal privaatrecht:
internationale regels tussen burgers
onderling
Internationaal publiekrecht:
staten onderling afspraken met elkaar (bv; België met Nederland over douane, diploma,..)
4 België is een staat
4.1 Wat is een staat?
Een staat = rechtssubject, met specifieke kenmerken:
Afgebakend grondgebied
Permanente bevolking
Effectieve overheid
Onafhankelijkheid
Internationale erkenning
Rechtssubjecten kunnen juridisch bestaan (zoals: de staat)
Natuurlijke personen
Rechtspersonen (organisaties – kunnen ook contract sluiten, eigenaar zijn van
goederen,..)
o Privaatrecht
o Publiekrecht
Rechtsobjecten
o Zaken die ook bestaan, maar goederen binnen onze samenleving
Bv: ik ben rechtssubject (ik kan auto besturen) auto = rechtsobject
2
, 4.2 Ontstaan van België als staat
Tussen 1815 – 1830 BE deel v Verenigd Koninkrijk der Nederlanden: koning Willem I
staatshoofd
1815: Val van Napoleon – Congres van Wenen
o Beslissing Belgisch grondgebied toevoegen aan Zuidelijke Nederlandse
grondgebieden (=zuidelijke Nederlanden)
o Plan voor Europese vrede: creatie van het Verenigd Koninkrijk der Nederlanden
als bufferstaat in het centrum van Europa om de Franse macht onder controle te
houden
o Zuidelijke Nederlanden (= huidige Belgische grondgebied) dat voordien deel
uitmaakte van Frankrijk wordt toegevoegd aan de Noordelijke Nederlanden
1815 – 1830: Verenigd Koninkrijk der Nederlanden
o Vorige situatie bestond niet lang, want niet tevreden met toevoeging Nederland
o Willem I moeide hem teveel met onderwijs,.. (veel redenen waarom inwoners
niet blij waren)
o Staatshoofd = Willem I
o Zuidelijke provincies snel ontevreden
•Autoritaire koning
•Politieke ondervertegenwoordiging
•Beknotting persvrijheid
•Overheidsinmenging in onderwijs
•Taalconflict
•Socio-culturele tegenstellingen
1830 – 1831: Oprichting van België – revolutionairen namen macht over
o Onstaan onafhankelijkheid: 4 oktober 1830
'Monsterverbond’
Opstand in Brussel na opera ‘De Stomme van Portici’ (25 augustus 1830)
Revolutionairen vormden voorlopige Belgische regering, het Voorlopig Bewind
Verkiezing Nationaal Congres (~ parlement) -> 10 nov 1830 geïnstalleerd
Afkondiging Belgische Grondwet: 7 februari 1831
Eedaflegging Leopold I: 21 juli 1831
Bekijk: https://youtu.be/aFI3-Ig1SPI
Lees op Chamilo: Tekst over de stichters van België & Tekst over de beginjaren van België
4.3 De Belgische Grondwet
4.3.1 Definitie
Basis van de Belgische rechtsorde
Basisovereenkomst tussen overheid en burger
Meest fundamentele rechtsregel - ‘hoogste wet’ van het land
o maar: internationaal recht met 'directe werking’; zie hiërarchie rechtsnormen
4.3.2 Inhoudelijk
GW bepaalt in grote lijnen hoe de staat bestuurd wordt (in fundamentele rechtsregels)–
hoe instellingen georganiseerd zijn
o Parlement, regering, rechtbanken..
Bepaalt wie bevoegd is om wetten te maken, uit te voeren & toe te passen
Bepaalt welke rechter burger kan laten gelden ten aanzien vd overheid (vrijheid v
meningsuiting, vrijheid v onderwijs, recht op briefgeheim..)
3
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
√ Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, Bancontact of creditcard voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper raniyzewyn. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €9,16. Je zit daarna nergens aan vast.
