Samenvatting: Agogische dimensies van duurzame ontwikkeling
1. Inleiding
● Duurzaamheid
→ Dingen zijn meer duurzaam of minder duurzaam, maar echte duurzaamheid bestaat nog niet: geen enkele
activiteit die duurzaam is
→ Waarom? geen eenduidig antwoord wat duurzaamheid is: als mensheid niet in geslaagd om over al die
culturen/denkwijzen/wereldbeelden over heen te kijken en antwoord te bieden op waar we als samenleving
naartoe willen
● Wereldbeelden
→ Antropocentrisme: mens als centrale, boven alle dieren
❖ = de idee dat de menselijke ervaring het beginpunt is van waaruit de wereld wordt gestructureerd en
georganiseerd
❖ het meest dominante wereldbeeld vandaag, maar vooral hier in het dominante Westen
❖ Uit zich in: dieren krijgen functie in functie van ons
❖ Niet per se slecht, eigen aan onze diersoorten: eigen aan alle diersoorten, wij zijn gewoon hele
destructieve vorm
→ Technocentrisme: door ons gecreëerde technologie centraal en als oplossing op alles
→ Ecocentrisme:
❖ = het ethische wereldbeeld dat de waarden van alle levensvormen en ecosystemen respecteert
❖ alle niet-levende natuur (water, lucht, aarde): abiotische factoren: heel grote impact op alles dat leeft
→ Biocentrisme: Niet hiërarchisch, mens als een van de biotrische wezens
❖ = het etnische wereldbeeld waarin alle levende wezens een inherente waarde hebben en moreel
behandeld moeten worden
❖ natuur niet ten dienste van ons, maar wij deel van de natuur
❖ vb: vegetarisme
→ Hoe uiten deze wereldbeelden zich in onze samenleving?
❖ Hoe we omgaan met dieren: nadenken manier waarop we ermee omgaan
❖ Hoe omgaan met bossen
❖ Wet: boom/rivier dezelfde rechten krijgt als de mens
❖ heel veel andere landen en culturen anders omgaan met hun omgeving en op verschillende manieren
uiten
● Basisattitudes
1. Attitude heerser: Westerse: alles gemaakt voor de mensen: we heersen over natuur
2. Attitude stuartship: In islam en jodendom: behoort tot scheppers en goede beheerders zijn,
ambassadeur zorgen voor natuur in naam van schepper
3. Attitude deelnemer: deel uitmaken van de natuur
4. Attitude partnerschappen in tribunale aziatische gebieden: samenwerken in natuur: wederzijds
→ Belang van rouwproces
→ Beelden stilaan aan het veranderen, maar in handelen nog weinig verschil
● Definitie duurzame ontwikkeling: Brundtland 1957
→ = een ontwikkeling die voorziet in de behoefte van de huidige generatie zonder daarmee voor toekomstige
generaties de mogelijkheden in gevaar te brengen om ook in hun behoeften te voorzien
→ Behoefte is extreem problematisch om enkele redenen
1
, → Grote focus op de mens
● Rachel Carson 1962
→ Eerste expliciete uiting van negatieve impact van de mens op het milieu werd onder aandacht gebracht
door haar
→ Silent Spring boek
→ problematiek van luchtvervuiling met name pesticiden en smog vervuiling
→ DDT problematiek aangekaart: vandaag verboden in Westerse landen, enkel in landen waar malaria nog is
→ Anderen dachten dat ze de natuur konden beheersen en het geen probleem zou zijn
→ Enorme risico’s om info te verspreiden: niet aanvaard
→ moderne voorbeelden: pefas, zure regen, gat in ozonlaag
⇒ alles beheerd door Westen: kennis en wetenschap gekleurd
⇒ wat verstaan we onder een duurzame wereld: visie ontwikkeld globale Noorden en Westen
2. Agogische dimensies
2.1. Contextualisatie
● Culturele diversiteit
→ culturele diversiteit belangrijk voor kijken naar hoe gaan we om met natuur
→ band mens-natuur: sommige culturen staan dichter bij natuur dan andere
→ wederzijds van leren: noorden leren dat andere culturen ook kennis hebben en niet enkel wetenschap
→ als je verandering wilt bereiken, die culturele diversiteit moet meenemen, anders waarden/normen
opleggen die niet per se mee overeenkomen
→ De natuur gaat altijd blijven bestaan: maar misschien niet op een manier dat wij als mens er kunnen in
leven
→ Voor meer dan de helft van de wereldbevolking zijn biodiversiteit en duurzaamheid wreedaardige grappen
van een kleine elite
→ Culturele diversiteit is meer dan puur verschil in cultuur
❖ Het is een waarde die erkent dat verschillen in mensen een deel zijn van systemen en relaties
❖ Het verenigt waarden als creativiteit, waardigheid en gemeenschap
❖ Zonder deze culturele waarden is geen enkele duurzame visie op ontwikkeling mogelijk, aangezien het
niet gebaseerd is op de morele toewijding van de uitvoerders van ontwikkeling, die deel zijn van
specifieke culturele gemeenschappen
● Perspectieven op duurzame ontwikkeling
→ 1962: Silent Spring
→ 1987: Our Common future: omslag in omgang met milieu: meer en meer focus op ecologische
bescherming
→ 2000: millenniumdoelstellingen
❖ voorloper van SDG
❖ niet uitgesproken over duurzaamheid meer onderwijs, gelijke kansen, gezondheid
❖ omgezet in huidige doelstellingen omdat zij niet gehaald hebben en tools ontoereikend waren
→ 2015: SDG’s
❖ Per algemene doelstelling veel subdoelstellingen
❖ Indicatoren om te meten wat huidige status is en status van waar je naartoe wilt is
❖ Westerse visie: meetbaarheid, wetenschap
❖ Geeft wel houvast
2
, ❖ Kritische vragen: wie bepaalt al die indicatoren/criteria, wie kijkt dit na? wat zijn gevolgen van niet
naleven? Inzetten als politiek instrument om andere doelstellingen te behalen?
❖ Vaak gebruikt om vakjes te kunnen afvinken
→ 2030? nieuwe doelstellingen? holistische aanpak?
→ DUURZAME ONTWIKKELING IS EEN ONTWIKKELING DIE VOORZIET IN DE BEHOEFTE VAN DE HUIDIGE
GENERATIE ZONDER DAARMEE VOOR TOEKOMSTIGE GENERATIES DE MOGELIJKHEDEN IN GEVAAR TE
BRENGEN OM OOK IN HUN BEHOEFTEN TE VOORZIEN” ‘”OUR COMMON FUTURE”, BRUNDTLAND,1987’
→ Wereldbeelden en uiting in de wereld zijn cultureel bepaald
→ Bestaat er dan zo iets al universele behoeften?
→ Niet alle talen hebben een specifiek woord voor natuur: moeilijk om over samenlevingen heen elkaar te
verstaan
→ Klimaatverandering is natuurlijk proces, maar eerste keer dat de snelheid waarmee het gebeurt zo hoog
ligt
● Duurzaamheid
→Wie is er voor duurzame ontwikkeling? Wie denkt dat de klimaatverandering een probleem is? Voor wie is
dit een probleem?
→In hoeverre zijn wij deel van die natuur? wij zijn heel bewust van die klimaatverandering
→ T. Maassen: "De klimaatverandering is voornamelijk een probleem voor ons, de mensheid. De wereld was
hier lang voor ons en zal hier ook nog lang na ons zijn. De klimaatverandering is als koorts. De mensheid is
het virus dat de wereld probeert te begrijpen”
→ Verschil in perspectief
❖ Niet wie is voor duurzame ontwikkeling
❖ Maar voor wie is duurzame ontwikkeling?
→ Duurzame ontwikkeling is om ons leven te kunnen voortzetten: problematisch aan duurzame
ontwikkelingsdoelen
→ Noden
❖ Zijn die universeel: één gemeenschap vindt zichzelf lucht en open ruimtes noodzakelijk, een andere
materiële rijkdom zelfs als het vervuiling betekent
❖ Hoe breng je deze noden samen? Welke kies je? welke is degene in nood? Noorden gulzige, niet
behoeftige
❖ Noden zijn universeel, hoe dat zich uit is niet universeel
→ Generaties
❖ Wie of wat zijn deze generaties: mensen of dieren of planten
❖ Op veel verschillende manieren naar gekeken
→ Op dit moment biodiversiteitsverlies van 100-1000 maal groter dan normaal
❖ Biologisch gezien niet zo erg: soorten evolueren, waarvan sommige meer voordelen hebben voor
mens dan andere
❖ Mensheid ziet dit als nadeel: voedselvoorziening in gevaar want natuur = goed
➢ Proper lucht dient om te ademen, proper water om te drinken, …
➢ Recreatieve doeleinden
➢ Psychologische doeleinden
→ Wereldbeeld blijft bij antropocentrisch – want wij hebben alles te verliezen
→ Wij als mens vinden aanvaardbaar om aan natuurbeheersing doen: wie zijn wij om te kiezen welke soort
mag blijven en niet
3
