Politicologie samenvatting 2
1 Hoofdstuk 1: Politiek en politicologie
1.1 Wat is Politiek?
= Geen algemeen definitie, wel gezien als een integratiewetenschap
Politicologie onderscheidt zich door nuttige inzichten van andere disciplines die geïntegreerd
worden en toegepast binnen het domein van politiek. De inzichten en methodes uit zusterstudies
hebben een ondersteunende rol in de onderzoeken.
Volgens Tromp is politicologie:
- Geen algemeen aanvaard centraal begrippenkader
- Gebaseerd op andere sociale wetenschappen, economie, recht,…
- Zeer kwetsbaar tot kritiek
o Openheid & eclecisme v/ politicologen: Het combineren van verschillende
theorieën en benaderingen binnen politicologie om politieke verschijnselen beter te
begrijpen. Ipv zich te beperken tot één theorie/ideologie, worden er elementen uit
verschillende stromingen om een breder en dieper inzicht te krijgen binnen de
politieke situaties en gebeurtenissen. => Mogelijk om verschillende perspectieven te
integreren en aansluitende analyses te maken die verder gaan dan de beperkingen
van één enkele theoretische benadering.
o Voorbeeld
- Geen onderscheidende kern, wel eigen discipline
Gebaseert op andere sociale studies
Field of enquiry(studie van meerdere ander disciplines) ipv eigen discipline
- Veel meningen erover
- Veel omschrijvingen, bv. Politiek…
- Heeft betrekking op het sturen van een samenleving
- Op het geheel zijn er afspraken die nodig zijn om een geordend leven te hebben in een grote
groep = macht nodig
Veel omschrijvingen omdat het begrip v/ politiek veel samenvalt met wat door de staat/overheid
geregeld mag en niet.
Overheidsoptreden: Politieke ingrijpen voor het collectief.
Is dit een politiek probleem?
Moeten politici zich bezig houden ermee?
…
= Geen discussie over wie deze zaken regelt + andere politieke problemen
Hoe weet je of iets relevant is voor de politiek? = Tijden veranderen, samen met wat belangrijk is
voor politiek.
= Nu houden politici zich bezig met problemen die vroeger niet hun zak waren.
Bv. Bescherming van privacy
1
, = Veel groei tijdens de 19e eeuw
Minimal state: Een overheid die zich minimaal bezighoudt met de samenleving zijn zaken, maar
alleen met wat nodig was om het te laten functioneren.
- Bescherming van grenzen en eigendomsrecht
Nanny state: Een overheid die zich bezighoudt met alles uit de dagelijkse leven van zijn burgers, van
dag 0 tot zijn laatste dag.
Volgens sommige politici is politiek een discipline die niet scherp afgebakend is van andere
wetenschappen/disciplines zoals sociologie.
Reikwijdte van politiek:
- Arena-/domeinbenadering: Politiek vindt plaats binnen specifieke instellingen zoals
parlementen en overheidsorganen. = Bepaalde ruimtes of instellingen politiek worden door
hun formele rol in de besluitvorming.
Afzonderlijk politiek domein met een efgebakende sfeer: De staat,
overheidsbeleid
Formele werking van politiekein stellingen: Regeringen, partijen…
- Proces-/aspectbenadering: Politiek is niet beperkt tot instellingen, maar kan zich in alle
delen van de samenleving voordoen. Dit perspectief ziet politiek als een proces dat zich
bezighoudt met macht als verderlingsvraagstukken dat overal aanwezig kan zijn en waar
mensen in groepen samenleven.
Verschillende aspecten van de sociale verhouding: Bv. Conflict, gebruik van
macht, samenwerking,…
Geen betrekking op specifieke instellingen of actoren
= Politiek kan overal in de samenleving aanwezig zijn
Indeling komt overeen met benadering binnen de politieke definitie van Heywood: Politiek is
geassocieerd met een locatie die politiek wordt doordat het daar gebeurt. Als politiek als een
mechanisme gezien wordt, is het “politiek gedrag” een gedrag die specifieke kenmerken heeft die
overal in de wereld en tijd kunnen gebeuren.
Sommige mensen zien politiek als een onderdeel/aspect van alle sociale verhoudeingen/gedrag.
- Politiek aspect v/d mens: onderscheid van andere aspecten
- Binnen literatuur: veel aspecten door de visie van de auteurs op wat politiek is
Gezamenlijk beslissen
Verdelingsvraagstukken
Gebruik van macht
Conflict en samenwerking
Omgaan met diversiteit en schaarste
Bepalen van gemeenschappelijke doelstellingen
Etc
Wat hebben deze definities in gemeen?
Geen betrekking op specifieke instellingen/sectoren. = Politiek kan overal in de samenleving zijn.
Politiek ≠ aanwezig binnen veel levenssferen
2
, = Afgebakende sfeer van menselijke organisaties, instellingen, actoren tot een specifieke
sector in de samenleving en een bepaalde set van instellingen.
= Afzonderlijk politiek domein bestaat
= Politiek gaat over het bestuderen van processen in deze sfeer van de samenleving.
Bv. Machtsverdeling tussen top en basis sportfederaties + studie van
besluitsvormingprocessen
Reikwijdte v/ politiek= het scala onderwerpen, domeinen en activiteiten die onder de invloed van
politieke processen vallen.
Als alles politiek is, zou het niet handbaar zijn. Als niks politiek was, waren er geen opleidingen,
boeken, theorieën erover.
Walter Bryce Gallie: Essentially contested concept
Vijf voorwaarden voor het begrip (= Alleen laatste is relevant)
o Er zijn verschillende sstromingen met verschillende opvattingen over de juiste begrip
v/ politiek. Het is belangrijk dat iedereen zijn eigen interpretatie aan geeft zoals bij
Kunst
Democratie
Christelijke tradities
William Connolly: “The Terms of Political Discourse”
= Alle centrale begrippen in politiek (macht, vrijheid, belang, elite, klassenstrijd,…) zijn betwist.
= “Wat is politiek?” = Niet een individuele juiste antwoord. Er zijn veel concepten die naar andere
interpretaties kijken over de samenleving. Je moet alle concepten vergelijken en je eigen
antwoord/mening vormen op basis van hun.
= Politiek = Cluster-/Containerbegrip met veel onderdelen.
Binnen het politiek zijn er veel woorden en termen die betwistbaar zijn.
= Manier van interpretatie kan verandert worden van politicus tot politicus
Meest algemeen aanvaarde definitie van politiek: “Alles wat te maken heft met het besturen van
een samenleving.”
- Minst controversieel doordat het zo vaag is
- Verhouding tussen bestuur, politiek en samenleving: Niet zo evident
o Met elkaar verbonden, niet identiek als eigenheid. Er is een verschil gemaakt tussen
een
- Polity: Groep mensen die samen wonen en regels gemaakt hebben om zo samen te leven.
Dat is mogelijk door een stats-/bestuurvorm zoals federalisme, staten, regeringsvormen.
- Policy: Beleid op binnen- of buitenlands niveau.
3
, Het feit dat politiek naar de samenleving verwijst is sinds de oorsprong van het woord bedoeld.
- Oorsprong: Oud Grieks
- “Politeia”/”Politika” => Verwijsing naar het polis (stad/Burgerlijke samenleving + bestuur
ervan)
- Politikos(adj.): De burger of polis betreffend
- Idiotikos: De privé leven
- Polités: De publieke persoon
- Idiotés: De privé leven van hetzelfde persoon
In Oud-Griekenland werd er toen nog geen of weinig onderscheid gemaakt tussen de publieke en
politieke leven. In hun definitie is politiek alles die te maken heeft met het bestuur van een
samenleving. Dat is breed maar toch heel wat zaken uitsluit.
Politiek heeft vooral een connectie met een samenleving die verbonden is aan een territorium (bv.
Staten, internationalige organisaties van staten, EU). Er komen ook heel wat groepen erbij die niet
verbonden zijn aan territorium, zoals de katholieke kerk of een studentenclub.
- Als op een territorium bent/leeft, moet je de politieke regels volgen v/d staten.
- Dat hoeft niet bij de regels van een niet gebonden territorium groep waarvan je niet (langer)
deel bent, ook als je in hun regio bent.
De moderne territorialisering van politiek neemt vooral de vorm van staten aan.
= Historische evolutie; bv. Veranderende verhouding tussen verschillende beleidsniveaus (regionaal,
nationaal, internationaam)
= Verhouding tussen territoria is niet vast (gemeentes, regio’s, landen…)
= Processen die nu belangrijker zijn:
- Globalisering
- Decentralisering: het proces waarbij bevoegdheden, verantwoordelijkheden en
beslissingsbevoegdheden van een centrale overheid worden overgedragen naar lagere
overheidsniveaus, zoals provincies, gemeenten of regio's. Het idee is om de macht te
verspreiden en lokale of regionale overheden meer invloed te geven in de besluitvorming,
vooral in zaken die betrekking hebben op hun specifieke territorium.
- Federalisering
- Europese integratie: het proces waarbij Europese landen samenwerken op economisch,
politiek, en sociaal vlak om nauwere banden te smeden, met als doel vrede, stabiliteit en
welvaart op het continent te bevorderen.
= Invloed/Macht van niet-statelijke actoren: Sterk toegenomen. Bv. Facebook, Google,
Apple.
Binnen literatuur heeft politiek verschillende rollen en betekenissen. Om het een preciezere inhoud
te geven, ga vanui welke betekenis dat het in de loop van geschiedenis kreeg. Het heeft (minstens) 2
000 jaar geschiedenis en het was niet altijd hetzelfde. => Onmogelijk om een overzicht te maken
daarvaan.
- Wel hoogtepunten van politiek: Niet representatief, maar wel een idee gevend.
Het streven naar het goed leven
4
