College aantekeningen

Samenvatting Algemene rechtsleer (14/20)

0 keer verkocht

Vak
Algemene rechtsleer

Instelling
Universiteit Gent (UGent)

volledige samenvatting van algemene rechtsleer op basis van de slides met eigen lesnota's en aangevuld met het boek, in eerste zit 14/20!!

[Meer zien]

Voorbeeld 4 van de 113 pagina's

Bekijk voorbeeld

Geupload op 29 januari 2025
Aantal pagina's 113
Geschreven in 2023/2024
Type College aantekeningen
Docent(en) Frederik peeraer
Bevat Alle colleges

€9,86

In winkelwagen

Opslaan

100% tevredenheidsgarantie
Direct beschikbaar na je betaling
Lees online óf als PDF
Geen vaste maandelijkse kosten

Algemene rechtsleer
Deel I: Wat is recht? =
ontologische vraag
= de leer van het zijn
De ultieme definitie ontbreekt

Immanuel Kant (2de helft 18de Eeuw)
“Nog steeds zoeken juristen naar een definitie van hun rechtsbegrip”

Er is geen ultieme definitie voor wat recht is.
Voor rechtstheoretische doeleinden is ook de definitie van BB niet volledig

Hebben we wel een definitie nodig?

In sommige vakgebieden: geen behoefte aan een definitie
Bv. chemie – chemicus kan perfect werken zonder te weten wat chemie nu precies is
In het recht: wel behoefte!
- o.a. Rechter: moet ‘het recht’ toepassen, interpreteren en verder ontwikkelen
- zonder begripsomschrijving = risico dat ‘het recht’ / onderzoeksresultaten verkeerd
wordt begrepen
2 opvattingen
1. Essentialistische opvatting: recht heeft een essentie
=kernelement dat altijd en overal aanwezig is en dat toelaat ‘recht’ te
onderscheiden van andere fenomenen
2. Conventionalistische opvatting: recht is een afspraak

Definities van recht: vergelijking met ‘families’

Er zijn verschillende vormen van recht
Bv. staatsrecht, gewoonterecht, religieus recht, natuurrecht, …
Natuurrecht = bepaalde rechten en plichten vanuit de natuur (niet volledig gestuurd door de mens)

Ze verhouden zich tot elkaar zoals familieleden zich tot elkaar verhouden
- Ze zijn aan elkaar gelinkt maar ze hebben niet per se 1 kenmerk of eigenschap die
hun daarom verbindt = gelijkaardig voor familieleden (het is niet omdat er een
bloedband is dat je daarom familie bent, aangetrouwd is ook familie)

‘Recht’? heeft Geen essentiële kenmerken

Brian Tamanaha “recht is eender wat mensen door hun sociale praktijken identificeren en
behandelen als ‘recht’”

Recht = conventie, een sociale praktijk van mensen= standpunt en maatschappij afhankelijk

1

,Spel  geen harde kern die alle spelletjes delen om de definitie te vormen = recht ook niet
Recht = ‘standpunt- of maatschappijafhankelijk

= hangt af van het standpunt dat men inneemt over het begrip ‘recht’;
= hangt af van de omschrijving die men aan ‘recht’ geeft
Of iets als ‘recht’ geldt, hangt af van het ‘familielid’ dat men voor ogen heeft

Je kan niet spreken over wat geldt als recht zonder zelf een standpunt in te nemen over
wat recht is
- Een perspectief dat nooit het volledige recht inhoudt
=Uitwerking van het idee dat het recht conventionalistisch is
(De essentie van recht is dat er geen essentie is)

Bv. Vraag: ‘Is abortus toegelaten volgens het recht?’ → ‘het’ recht vs. ‘welk’ recht
- Antwoord M1 (‘religieus recht’): ‘Neen, wie dat zegt, heeft duidelijk de essentie van
recht niet begrepen’
- Antwoord M2 (‘Belgisch statelijk recht’): ‘Ja, althans onder bepaalde voorwaarden’

De belangrijkste reden waarom juristen geen sluitende definitie kunnen geven aan ‘recht’ =
maatschappijafhankelijk is  wat recht is, is afhankelijk van de wijze waarop een
maatschappij naar het recht kijkt

Gevolgen conventionalistische opvatting

Recht = relatief naar plaats en tijd
Verschillende vormen doorheen de tijd

Recht’ is een sociale constructie (geconstrueerd door handelingen van mensen) met een
geschiedenis waardoor het niet te definiëren valt

Meer focussen op diverse kenmerken die men ermee in verband brengt
1. Geheel aan regels?
2. Gericht op normatieve ordening?
3. Handhaving noodzakelijk?
4. Rechtvaardig?

Waarom is ‘wat is recht?’ een moeilijke vraag?
→ Standpuntafhankelijk: Je kan niet spreken over
wat geldt als recht zonder zelf een standpunt in
te nemen over wat recht is

adagium ubi societas, ibi ius = waar een maatschappij, daar is recht

2

, - Niet waar, recht betekent niet in elke maatschappij hetzelfde

Titel I: Fundamentele transformaties van
mensenmaatschappijen
Proloog

Mensen zijn sociale wezens: ons leven krijgt betekenis in relatie tot anderen

Sociale ontwikkeling binnen een gemeenschap is het gevolg van 2 facetten:
1. Materiële facetten
a. Ecologisch, technologisch en economische grondstoffen
2. Ideële facetten
a. Kennis, overtuigingen, waarden, concepten, gewoonten
3. Sociale instituten en praktijken
a. Sociale instituten = Patronen van sociale orde die maatschappelijke behoeften
lenigen, bv. ‘gezin’, ‘kinderopvang’, ‘onderwijs’, ‘gezondheidszorg’, ‘sportclub’
i. D.m.v. ‘Gezin’ tegemoet komen aan sociale en emotionele behoeften
(plicht om voor ontplooiing te zorgen)
b. Sociale praktijken = Alledaagse handelingen en de manier waarop die
gebruikelijk worden verricht in een (groot deel van een) bepaalde
maatschappij; gedragspatronen
i. Bv. schaken, met anderen wachten in de wachtkamer bij de dokter,
ruzie maken, ruzies oplossen

Niet elke gemeenschap is sociaal even complex
Hoe groter de gemeenschap, hoe organisatorischer uitgewerkt

Elk gemeenschap neemt de basisbehoeften van de maatschappij voor haar rekening

Maatschappelijke organisatie wordt gekenmerkt door Twee vormen van specialisatie

Horizontale = planning, inrichting, uitvoering verdeeld over zelfde niveau
Verticale = planning, inrichting, uitvoering verdeeld over hiërarchisch verschillende niveaus

Andere taken bv. gezin dat afval buiten zet en vuilnisman die afval gooit in de vrachtwagen=
horizontaal  men heeft geen bevoegdheid om mensen te bevelen of te besturen ze staan
op dezelfde hoogte

Betekenis en functie van ‘recht’ is niet altijd en overal hetzelfde

- hangt af van organisationele structuur van gemeenschap
- ‘Recht’ is iets anders en vervult in minder complexe gemeenschappen andere
functies dan in complexere gemeenschappen
= ubi societas, ibi ius = in elke samenleving ‘recht’

3

, Vier soorten gemeenschappen = rode raad doorheen de cursus!!!
- Samenlevingen van jager-voedselverzamelaars
- Chiefdoms
- Rijken
- Moderne staten

= Chronologisch overzicht, maar niet teleologisch
- het is niet dat samenlevingen van jager-voedselverzamelaars naar moderne staten
willen veranderen of dat deze verder staan

Het is een volgorde van eerste verschijning
Ze bestaan vandaag de dag nog allemaal

Bv. woonwagenbewoners van vandaag = qua samenlevingsvorm met jager-
voedselverzamelaars
Bv. drugkartels en maffiaclans = chiefdoms

Hiërarchie: organisatie of netwerk met diverse lagen van gezag die uiteindelijk
verantwoording moeten afleggen aan 1 gezagsdrager

Heterarchie: organisatie of netwerk die niet hiërarchisch gestructureerd is en waarbinnen
meerdere gelijke gezagsdragers naast elkaar leven

4

Dit zijn jouw voordelen als je samenvattingen koopt bij Stuvia:

Bewezen kwaliteit door reviews

Studenten hebben al meer dan 850.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet jij zeker dat je de beste keuze maakt!

In een paar klikken geregeld

Geen gedoe — betaal gewoon eenmalig met iDeal, Bancontact of creditcard en je bent klaar. Geen abonnement nodig.

Focus op de essentie

Studenten maken samenvattingen voor studenten. Dat betekent: actuele inhoud waar jij écht wat aan hebt. Geen overbodige details!

Veelgestelde vragen

Wat krijg ik als ik dit document koop?

Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.

Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?

Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.