Biologie project 1
Hoofdstuk 1: Algemene zintuigen
Je kunt de betekenis (het belang) van de zintuigen voor de mens verwoorden.
Zintuigen zetten informatie uit de omgeving en het organisme om in codes of
impulsen waarmee het centrale zenuwstelstel verder kan werken, dit stelt
organismen in staat om op die informatie te reageren.
Je kunt de begrippen prikkel, prikkeldrempel, receptor (sensor) en zintuig definiëren en
illustreren met voorbeelden.
• Prikkel
o Een verandering in een organisme of in de omgeving van een
organisme, die sterk genoeg is om waargenomen te worden en een
reactie van het organisme uit te lokken. Er bestaan zowel
uitwendige als inwendige prikkels en deze kunnen van chemische
(bv. reuk- en smaakstoffen) of fysische (bv. druk, aanraking,
zwaartekracht, licht, geluid, warmte) aard zijn.
• Prikkeldrempel
o De minimumsterkte waarbij een bepaalde prikkel nog
waarneembaar is.
• Receptor (sensor)
o Een gespecialiseerde cel die een bepaalde prikkel omzet in
elektrische signalen die naar de hersenen worden geleidt.
• Zintuig
o Een orgaan dat in staat is om (bepaalde) prikkels waar te nemen.
Je kunt met voorbeelden aantonen dat organismen kunnen reageren op prikkels.
Ik leg mijn hand op een hete kookplaat. De receptoren in mijn huid zetten de
warmteprikkel om in elektrische signalen en leidt deze naar de hersenen. De
hersenen nemen de warmteprikkel waar en geven het signaal aan de spieren in
mijn arm om mijn hand terug te trekken.
Je kunt de samenhang tussen prikkels, zintuigen met receptoren, conductoren, effectoren
en de reactie beschrijven en illustreren met voorbeelden.
Ik leg mijn hand op een hete kookplaat. De receptoren in mijn huid zetten de
warmteprikkel om in elektrische signalen en leidt deze naar de hersenen. De
hersenen nemen de warmteprikkel waar en geven het signaal aan de spieren in
mijn arm om mijn hand terug te trekken.
1
, 2019-2020 Biologie project 1
Je kunt de bouw, functie en werking van de verschillende algemene zintuigen beschrijven,
aanduiden en benoemen op afbeeldingen.
2
, 2019-2020 Biologie project 1
Hoofdstuk 2: Reukzintuig
Je kunt de onderdelen van het reukzintuig zelf situeren of aanduiden en benoemen op een
tekening.
Bouw neusholte
het reukslijmvlies is het reukzintuig
Bouw reukepitheel
3
, 2019-2020 Biologie project 1
Je kunt de werking van het reukzintuig van de mens beschrijven.
1. De stof moet in gasvormige/vluchtige toestand zijn om waargenomen te
kunnen worden (hoewel niet elk gas een geur heeft).
2. De geurmolecule bindt zich aan één van de reukcellen. Elke reukcel heeft zijn
eigen specifieke receptor of geurstofbindend eiwit. (Aangezien deze receptoren
op elkaar lijken, kunnen geurmoleculen zich aan verschillende receptoren binden,
maar de ene zal sterker reageren dan de andere).
3. Een geur bestaat vaak uit meerdere geurmoleculen. Het is de combinatie van
de verschillende reukcellen die tegelijk geprikkeld worden die een specifiek
signaal doorgeven aan de reukzenuw. Zo kunnen we met 1000 receptoren toch
10.000 verschillende geuren waarnemen.
4. Door de binding van een geurstof aan een receptor in het membraan van een
trilhaar openen natrium en kaliumkanalen zich. Hierdoor ontstaat depolarisatie.
5. Het ontstane actiepotentiaal wordt via het axon van de reukcel naar de bulbus
olfactorius in de hersenen geleidt waar de eerste synaps plaatsvindt.
De geurzenuw loopt niet via de thalamus. Dit wil zeggen dat er niet gefilterd
wordt.
Je kunt de bouw en werking van het reukzintuig bij de bestudeerde dieren beschrijven.
Insecten (bv. vlinders)
De reukzintuigen liggen op de sprieten.
De vrouwelijke vlinders produceren een feromoon om mannetjes te lokken. Een
mannelijke vlinder die de geurmolecule opneemt zal hierop onmiddellijk
reageren. Ze beschikken hiervoor over zeer gevoelige reukorganen aangezien ze
het feromoon moeten kunnen herkennen uit een reeks van veel verschillende
soorten feromonen en wanneer het sterk verdund is geraakt na een ‘lange’
afstand af te leggen.
Slangen en hagedissen
Het reukzintuig van slangen en sommige hagedissen is het orgaan van Jacobson.
Onder de neusholte zitten twee kleine zakjes die met een klein kanaaltje
uitmonden in de mondholte. De zakjes zijn binnenin bekleed met slijmvlies. Het
dier steekt voortdurend zijn gespleten tong uit waardoor geurdeeltjes op de tong
blijven plakken. Het dier stopt nadien de uiteinden van de tong in de zakjes
waarna de geurmoleculen de reukcellen in het slijmvlies prikkelen. Na verwerking
i/d hersenen roepen de geuren een bepaalde herinnering op bij het dier.
De slang herkent zo de moleculen in de uitgeademde lucht van een dier en de
geur van vijanden.
Door de tong snel op en neer te bewegen, worden meer geurdeeltjes
opgenomen.
Het orgaan van Jacobson wordt bevochtigd door de traanklier.
4
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
√ Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, Bancontact of creditcard voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper morganedeprest. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €6,49. Je zit daarna nergens aan vast.