Internationale Economie -
Handelsbeleid - Instrumenten,
principes en het Europees
extern handelsbeleid – Notities
(les 5)
Tot nu toe hadden we het over handelstheorie: hoe dat we bepaalde handelspatronen kunnen
verklaren adhv zaken zoals comparatieve voordelen, een aantal marktstructuren, eigenschappen van
bedrijven, etc.
Nu gaan we zien wat overheden gaan doen om die handelspatronen te beïnvloeden.
Handelsbeleid = wat overheden doen om INTERNATIONALE-handelspatronen te beïnvloeden.
De EU als geheel is een open/vrije handelsnatie, dat zagen we al in de inleidende les, en voor een
openhandelsnatie is het natuurlijk heel belangrijk om dat vrijhandelsbeleid, met z’n export en import,
vorm te geven. Dat staat dus op onze agenda voor dit hoofdstuk.
- Vrijhandel wordt vaak voorgesteld als iets goeds, een streefdoel. Maar landen kunnen
meerdere redenen hebben om vrijhandel enigszins te beperken
Overzicht Les
- Instrumenten van Handelsbeleid
- Principes van Handelsbeleid
1
, - Het Europees Extern Handelsbeleid: dit is in feite een praktijkvoorbeeld van de vorige 2 delen,
die eerder theoretisch zijn.
1. Instrumenten van handelsbeleid
Waarom handelsinstrumenten?
Overheden gebruiken handelsbeleidsinstrumenten voor diverse doeleinden:
- Handelspatroon of handelsbalans beïnvloeden (vaak omwille van protectionistische redenen
(= het beschermen van binnenlandse sectoren en bedrijven door import te beperken): ofwel
export promoten, ofwel import beperken (bv de Amerikaanse handelsbalans is al vele jaren
zeer negatief; Trump wil dit tekort oplossen; dit is een van de redenen waarom hij een
handelsoorlog is begonnen met China; hir komen we later nog op terug)
❖ Vgl. mercantilisme: vroege vorm van protectionisme; policy onder Lodewijk de
veertiende: hij promootte onder deze theorie de export vanuit Frankrijk, en beperkte
import. Dit promoten en beperken respectievelijk idee leeft nu nog steeds door
❖ MAAR: dit is niet zo voordelig als het lijkt: importeren heeft ook voordelen:
o Je krijgt als consument toegang tot meer producten: je krijgt dus als
consument meer keuzevrijheid, en keuzevrijheid heeft een positief
welvaartseffect.
o Ook komen er grondstoffen en producten binnen die je niet zelf zou
kunnen produceren
o Ook zijn landen zoals België zowel een open land op het vlak van export,
als import: we zouden niet zoveel kunnen exporteren als nu, indien we
minder of niet zouden importeren.
o DUS: het belang van import wordt tegenwoordig wel een stuk anders
bekeken door economen, dan wat de voorstanders van het mercantilisme
geloofden
- Bepaalde sectoren beschermen (bv sommige sectoren worden als van staatsbelang gezien (bv
wapenindustrie: veel landen willen hun eigen wapens produceren, zodat ze daar ook controle
over hebben bv in België en vs FN Herstal en Lockheed Martin respectievelijk), (maar de
overheid steunt veel meer sectoren dan gewoon diegenen die als cruciaal belangrijk worden
gezien (bv sectoren waarin vakbonden veel druk kunnen uitoefenen op de overheid ; of
sectoren die veel welvaart leveren voor eigen land gewoon)
- Het kan ook omgekeerd: overheden kunnen Bepaalde sectoren/ producten promoten = de
buitenlandse vraag naar binnenlandse producten en diensten willen vergroten
- Maar ook gewoon louter Politieke motivatie kan een reden zijn om bepaalde
beleidsdoelstellingen door te voeren:
❖ Bv trump; z’n kiezers komen vaak uit sectoren die grootschalig naar lageloonlanden
zijn verhuisd
❖ Maar ook planeconomieën zoals de USSR en z’n satellietstaten vroeger: het idee dat
de nationale economie helemaal van bovenaf kon worden gecontroleerd; vaak geen
handel met het westen toegelaten omwille van ideologische redenen
2
, ❖ De groene ideeën de laatste decennia ook vaak: pro lokaal consumeren, tegen
vervuilende internationale handelsstromen (bv vervuilende moderne (post)-
Panama containerschepen)
Belangrijkste Handelsbeleidsinstrumenten
We kunnen niet alle beleidsinstrumenten bespreken, want te veel, maar hieronder staan de
belangrijksten die we zullen bespreken (en sommige anderen zullen we in passing note kort aanhalen
en bespreken eventueel)
Tarieven (synoniem: Douanerechten) (= het meest gebruikte/belangrijkste handelsinstrument)
- = een belasting op alles wat ingevoerd wordt, geheven door de binnenlandse overheid
- 2 soorten (verschil niet echt belangrijk):
❖ Specifiek Tarief = vast bedrag per eenheid
❖ Ad valorem Tarief = een percentage
Niet-tarifaire Handelsbarrières: een hoop niet verwante types handelsbarrières
- Importquota = een beperking op de hoeveelheid eenheden van een bepaald product die
worden geïmporteerd)
- Exportbeperkingen = gebruikt door landen die hun export willen beperken naar andere landen.
Lijkt op het eerste gezicht wat tegenstrijdig, maar wordt bv gebruikt wanneer er niet genoeg is
in het binnenland van een bepaald binnenlands geproduceerd goed (bv mondmaskers nu in
veel landen die dat produceren; nodig tegen corona in eigen land); kan ook omwille van
internationale spanningen: kan gedaan worden om een bepaald land onder druk te zetten.
Wordt opgelegd door de binnenlandse overheid aan die binnenlandse sector.
- Vrijwillige Exportbeperkingen (VERs = voluntary export restraints) = hetzelfde en ook
opgelegd door de binnenlandse overheid, maar wordt bedoeld om een handelspartner te
steunen: bv als een handelspartner van het binnenland zegt dat één van hun sectoren te veel
wordt benadeeld door internationale concurrentie, kan het binnenland zeggen dat ze de export
van het binnenlandse equivalent van die sector kunnen beperken, om hun handelspartner te
helpen. Het vrijwillige slaat op het feit dat de binnenlandse overheid zich niet verplicht voelt
om dit te doen, maar het doet om hun handelspartner te helpen (en dus onderling vertrouwen
te kweken waarschijnlijk). Een belangrijke handelsbeperking in de economische wetenschap.
- Exportsubsidies = het promoten van het exporteren in een sector, door de overheid, door die
sector geld te geven. Zo zal er meer worden geëxporteerd door die sector en zullen de prijzen
van die producten dalen op de buitenlandse markten en dus meer gekocht worden. Op die
manier is het een soort van handelsbarrière, omdat het buitenlandse concurrerende producten
minder kans geeft om gekocht te worden in het binnenland, omdat die buitenlandse producten
nu meer concurrentie krijgen van binnenlandse equivalenten (door hun toegenomen
goedkoopheid) en dus minder rendabel worden, en dus minder gekocht zullen worden door
o.a. binnenlandse.
- Technische barrières (“red tape”) = het opleggen van allerlei administratieve vereisten die
worden opgelegd aan buitenlandse exporteurs naar jouw land. Die vereisten zijn vaak wel
verantwoord (bv veiligheidsvoorwaarden), maar zijn bijna altijd ook bedoeld om het moeilijker
te maken voor buitenlandse concurrenten om de binnenlandse markt te betreden.
Vaak worden invoeringen van handelsbarrières ook gebruikt als een onderhandelingspunt bij
internationale handelsonderhandelingen, om die af te bouwen indien handelspartners bepaalde
dingen in return doen.
3
, - Hier gewoon eventjes de gemiddelde tarieven op de importen van buitenlandse producten naar
elk land:
- Hoe groener het land, hoe lager het tarief. Hoe roder het land, hoe hoger het tarief
- In het westen, zeker buiten Europa, zie je lage tarieven
- Veel landen in het zuiden, bv China en zeker enkele Afrikaanse landen, hebben hogere tarieven
- Meer details over dit alles, en het begrip ‘MFN’, later
Nu gaan we elke handelsbarrière apart bekijken:
A. TARIEF
Impact Tarief
Doel: importprijs verhogen
⇒Buitenlandse producenten benadelen + binnenlandse producenten beschermen/ bescherming
tegen importconcurrentie (dus eigenlijk een soort van oneerlijke concurrentie voor buitenlandse
bedrijven)
Echter: mogelijk ook effect op prijzen in buitenland (hangt ervan af of het een groot of klein land is dat
het tarief invoert). Hier zien we later meer over
Analyse van een Tarief
- 2 landen (binnenland H en buitenland F)
- 1 goed (1 sector)
4
