Dit is een samenvatting van de lessen (slides) en het handboek (ISBN: 9430) voor het vak Burger en Bestuur dat gegeven wordt in de Master Bestuurskunde & Public Management.
Burger en bestuur :
samenvatting
Inhoudstafel
1. Inleiding..............................................................................................................................................3
Burger en bestuur: een complexe en veelvormige relatie..................................................................3
Waarom participatie?.........................................................................................................................4
Classificatiemodellen.........................................................................................................................5
2. Vertrouwen en legitimiteit.................................................................................................................7
Wat is legitimiteit?..............................................................................................................................7
Wat is politiek vertrouwen?...............................................................................................................8
Waarom zijn politiek vertrouwen en legitimiteit nodig?....................................................................8
Hoeveel politiek vertrouwen is er?.....................................................................................................8
SAMENVATTING.................................................................................................................................9
Hoeveel politiek vertrouwen is eigenlijk nodig? Is de democratie in crisis?.......................................9
Participatie als remedie?....................................................................................................................9
3. Klachtenmanagement en ombudsdiensten......................................................................................10
Kwaliteit en klachtenmanagement...................................................................................................10
Ombudsdienst algemeen..................................................................................................................11
Ombudsdiensten in België................................................................................................................11
Andere diensten...............................................................................................................................13
4. Openbaarheid van bestuur...............................................................................................................14
Situering...........................................................................................................................................14
Passieve openbaarheid van bestuur.................................................................................................14
Actieve openbaarheid van bestuur en overheidscommunicatie......................................................15
5. Adviesraden......................................................................................................................................17
Wat zijn adviesraden?......................................................................................................................17
Waarom zijn er adviesraden?...........................................................................................................17
Soorten adviesraden.........................................................................................................................18
Samenstelling...................................................................................................................................18
Wanneer geven adviesraden advies?...............................................................................................19
Invloed van adviesraden...................................................................................................................19
Kritiek op adviesraden......................................................................................................................19
Evaluatie van adviesraden................................................................................................................19
, Adviesraden op lokaal niveau...........................................................................................................20
Analysetechnieken...........................................................................................................................21
6. Referendum en volksraadpleging: directe democratie.....................................................................21
Vormen en situering.........................................................................................................................21
Motivaties.........................................................................................................................................21
België................................................................................................................................................22
Effecten............................................................................................................................................23
7. Deliberatieve democratie.................................................................................................................24
Situering...........................................................................................................................................24
Informele fora...................................................................................................................................25
8. Formele inspraak en interactieve beleidsvoering.............................................................................28
Probleemstelling: klassieke inspraakprocessen................................................................................28
Omschrijving interactieve beleidsvoering (Park Spoor Noord).........................................................28
Rol bestuur.......................................................................................................................................29
Participatiemotieven burgers...........................................................................................................30
Gevolgen en gevaren........................................................................................................................30
9. Burgerinitiatieven: participatie van onderuit....................................................................................31
Definitie en situering........................................................................................................................31
Houding van het bestuur..................................................................................................................31
Aanpak van de kant van het bestuur................................................................................................32
Evaluatie van burgerinitiatieven.......................................................................................................33
10. Inspraak in organisaties..................................................................................................................34
Situering...........................................................................................................................................34
Toegenomen aandacht en toepassing..............................................................................................35
Motieven voor toegenomen aandacht.............................................................................................35
Recente trend: verder kijken dan leden...........................................................................................36
Verschil theorie-praktijk...................................................................................................................36
11. Actiegroepen..................................................................................................................................38
Definitie en situering........................................................................................................................38
Soorten sociale bewegingen.............................................................................................................39
Relatie met bestuur..........................................................................................................................40
Begrippenlijst........................................................................................................................................42
, 1. Inleiding
Burger en bestuur: een complexe en veelvormige relatie
Openbaar bestuur=
- Politieke overheid: bv. parlement, regering
- Ambtelijke overheid: bv. administratie
- Semi-overheid: bv. EVA’s
- + middenveld met publieke taken (= publieke sector)
Burgerrol = hoedanigheid waarin burgers in contact treden met overheid
Burgerrol Wat? Kwaliteitsdimensie: evaluatie van
prestaties overheid
Kiezer Via verkiezingen duidt de burger Beleidsvoering: overheid probeert
vertegenwoordigers aan; deze rol is problemen weg te werken tussen
soms te beperkt bevolking en politieke
Partner Actief bezig met het formuleren van vertegenwoordigers
oplossingen voor een aantal ( openheid, inspraak, referenda)
maatschappelijke problemen
Belastingbetaler Zo weinig mogelijk belastingen Klantgerichte dienstverlening:
betalen; efficiënt spenderen, belang van efficiëntie, minder
economische en maatschappelijke hiërarchie en netwerkorganisaties
meerwaarde ( klantvriendelijkheid, meer
Gebruiker Een degelijke dienstverlening krijgen; duidelijke formulieren)
noden van burger staan centraal
Klager Indien dienstverlening niet correct Klachtenmanagement: redelijke en
verloopt; burger wil gehoord worden billijke behandeling door bestuur
( motiveringsplicht,
gelijkheidsbeginsel, ombud)
Onverantwoordelijk Door regels niet na te leven of door Ethisch perspectief ( focussen op
e niet-geoorloofde verwachtingen te voorlichting en codes)
hebben
Burgerschapsstijlen = manier waarop burgers zich daarbij gedragen
- Classificatie Dejaeghere en Hooghe (2006):
o Politieke interesse = burger informeert zich over wat er speelt in de politieke wereld
o Politiek zelfvertrouwen = burger heeft het gevoel dat hij het systeem goed begrijpt
en zaken
o Participatie = burger intervenieert effectief wanneer nodig en gaat politieke activiteit
vertonen
o Conventioneel actieve burger ≠ Monitorial citizen !!!
(=) Scoren beide hoog op de drie factoren
(≠) Soort participatie waarin zij zich gaan engageren
CAV = politiek actief in de conventionele participatiemogelijkheden,
zoals bv. adviesorganen
, MC = participeert vooral via andere dan de beschikbare traditionele
wegen, zoals bv. actiegroepen of manifestaties
Burgerschapsstijl Politieke Politiek Participatie
interesse zelfvertrouwen
Uitgebluste burger + + -
Conventioneel actieve burger + + +
Monitorial citizen + + +
Verlegen burger + - -
Bescheiden burger + - +
Onbescheiden burger - + -
Opportunistische burger - + +
Passieve burger - - -
Instrumentele burger - - +
- Classificatie Motivaction: Combinatie mogelijk van burgerrollen en burgerschapsstijlen
Waarom participatie?
- Zeer actueel thema
- Burgers eisen meer inspraak en worden kritischer t.o.v. de overheid gevolg van 2
evoluties:
o 1e evolutie: Individualisering en dealignment
Burgers binden zich niet meer levenslang vast aan 1 partij/organisatie
Klassieke zuilgebonden organisaties verliezen hun pluimen
e
o 2 evolutie: Cognitieve mobilisatie en ICT-revolutie
Meer mogelijkheden tot participatie
Algemene opleidingsniveau is gestegen waardoor burgers hun kennis
gebruiken om een opinie te vormen
Informatie is gemakkelijker en sneller toegankelijk
o Link met burgerschap:
Republikeinse opvatting: burgerplichten, dienstbaarheid, actieve invulling,
oog voor het algemeen belang (oude Rome en Athene)
Communautaristische opvatting: burger als lid van historisch gegroeide
sociale gemeenschap, participatie in civil society
Liberale opvatting: burgerrechten, bescherming van eigen individuele
rechten (‘Glorious Revolution’)
- Het bestuur is veranderd
o 1e helft 20e eeuw: gevaar van de massa: verlies van rationeel denken
Betogingen, paniek, massahysterie; nazisme en communisme
Participatie is bedreiging voor stabiliteit van politiek systeem (uit vrees dat
kwaliteit beleid zou lijden onder participatie)
o Weerlegd door “The civic culture” (Almond & Verba): behoud van stabiel
democratisch bestel
Niet enkel door regels en institutionele structuren
Maar ook door participatieve politieke cultuur
Participatie, vertrouwen, zich schikken naar wetgeving
o Jaren ’70: positieve kijk op onconventionele middelen van participatie
Participatie als kenmerk van een volwaardige democratie
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
√ Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, Bancontact of creditcard voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper emns. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €6,49. Je zit daarna nergens aan vast.
