Samenvatting
Samenvatting Oedipus en de psychoanalyse, Klassieke Mythologie ((A000619)
- Instelling
- Universiteit Gent (UGent)
Samenvatting Oedipus en de psychoanalyse, Klassieke Mythologie ((A)
[Meer zien]Voorbeeld 2 van de 12 pagina's
Voorbeeld 2 van de 12 pagina's
In winkelwagen
Voorbeeld van de inhoud
Oedipus en de psychoanalyseVoorafgaand aan Sophocles
• Vandaag: meritocratie = onze plaats in de samenleving is eigen verdienste
⇒ Alles is mogelijk, successen en falen (losers)
⇒ Niet passief
• Tov vroeger: toeval, niet in eigen handen
⇒ Noodlot, fortuna, de goden
• Heb je geen vat op, speelbal van omstandigheden
⇒ Unfortunates ipv losers; oordeel niet te snel; tragedie
• Oedipus bevindt zich tussen een mythisch wereldbeeld (goden centraal) en
een modern wereldbeeld (gedachte van controle over eigen lot)
⇒ Goden staan eigenlijk voor een kracht waar de mens niets aan kan doen
• Het verhaal van Oedipus was al bekend voor Homerus, maar in een andere
versie:
“En ik zag Oedipus’ moeder, de beeldschone vrouw Epikaste, die zonder erg
met haar eigen zoon was getrouwd en zo ernstig kwaad had begaan. Nadat hij
zijn vader gedood had, huwde hij haar. Gauw maakten de goden dat bekend
aan de mensen. Door het noodlottig besluit van de goden in droefheid
gedompeld, bleef hij in het lieflijke Thebe over de Cadmeërs regeren. Zij
echter ging naar de woning van Hades, de doodspoortbewaker, toen zij een
strop aan de zolder geknoopt had en, door leed overweldigd, zich had
verhangen. Hem liet zij achter in alle ellende die de godinnen der Wraak van
een moeder haar zoon kunnen brengen.” (Odyssee, 11, 271-280)
⇒ Hij (Odisseus) daalde af in de onderwereld en zag bekende overledenen
⇒ Enkele elementen zijn anders in de versie van Sophocles
• De goden maken niet bekend dat er iets fout is gegaan, maar Oedipus
zal zelf op zoek gaan naar de waarheid
⇒ Oedipus is koning van Thebe (door de sphinx te verslagen), maar
de pest breekt uit omdat de moordenaar vd vorige koning (layos)
nooit gestraft is. Oedipus neemt het op zich Layos te vinden en
straffen. Bij Homeros blijft hij regeren.
⇒ Bij Sophocles blijft Oedipus niet regeren, maar steekt hij zijn eigen
ogen uit.
• Opvallend: vaasschilderingen vertellen iets anders
⇒ Verhaal: Oedipus verslaat de sphinx zonder wapens
⇒ Vazen: Oedipus dood de sfinx met een speer
• Is een element van typische heldenverhalen
⇒ Typische elementen uit het folkloristische heldenverhaal: het kind dat te
vondeling wordt gelegd, buiten zijn geboortestad opgroeit, een monster
doodt, een prinses huwt en koning wordt ( // bijv. Perseus).
• Gebaseerd op initiatierite?
⇒ Vaarwel zeggen tegen vader en moeder, gezin stichten en
hiërarchische positie aannemen binnen de maatschappij
⇒ Dus problematisch bij Oedipus: hij keert terug naar zijn
moederstad en naar zijn moeder => omgekeerde/mislukte
initiatierite
54
, Als 5e-eeuwse tragedie: Oedipus Tyrannus (ca. 429) van Sophocles
• Bepaalt de vorm waarin de Oedipus-mythe het collectieve geheugen in zal
gaan. Eén van de belangrijkste mythes voor de moderniteit: “Oedipus is the
only Greek hero of whom it could be said that he is as much post-classical as
classical” (Edmunds p. 10).
• Vormt trilogie samen met Sophocles’ Oedipus te Colonus en Antigone.
• Sophocles’ (tragische) inbreng (?): benadrukt de onderling verbonden
thema’s van...
• 1. De ironische omkering:
“The character of Oedipus in all his dimensions-social, religious, human-is the
reverse of what he appears at the head of the city. The Corinthian stranger is
in reality a native of Thebes; the decipherer of riddles, a riddle which he
cannot decipher; the judge, a criminal; the clairvoyant, a blind man; the
savior of the city, its damnation. Oedipus, he who for all is renowned (8), the
first of men (33), noblest of men (46), the man of power, of intelligence, of
honors, of wealth, finds himself the last, the most unhappy (1204-6, 1296 ff.,
1396 ff.), and the worst of men (1365), a sinner (1398), a festering foulness
(1396), object of horror to his equals (1306), hated by the gods (1345),
reduced to beggary and exile (455, 1518).” (Vernant p. 479)
⇒ Paradoxen bij Sophocles
⇒ Oedipus is het omgekeerde van wat hij lijkt op alle vlakken
• Eindigt uiteindelijk als outcast, gehaat door de goden = complete
omkering
• Sophocles’ (tragische) inbreng (?): benadrukt de onderling verbonden
thema’s van... 2. Zien vs. Blindheid:
⇒ O.a. twistgesprek met Tiresias:
“De waarheid heeft kracht, maar niet bij jou, want je bent blind van oren,
geest en ogen. [...] Jij wordt slechts door duisternis gevoed, zodat je mij of
iemand anders die het licht ziet nooit kan schaden.” (OT 370-375)
• dialoog tussen Oedipus en Tiresias (Pasolini’s Oedipus Rex):
https://www.youtube.com/watch?v=6w-MplRyyJw
• Tiresias komt ook in veel andere mythes voor. Hij is het compleet
omgekeerde van Oedipus: hij ziet lichamelijk niet maar een derde oog
heeft en dus geestelijk ziet.
• Hij staat voor het oude mythische model: de finale kennis ligt bij de
goden
• Oedipus staat voor het begin van de moderne traditie: de mens
beweert zelf zijn leven te kunne sturen
⇒ Tragische ironie dat Oedipus zelf ziende blind is en uiteindelijk zoals
Tiresias een ‘blinde ziener’ zal worden (Oedipus te Colonus).
• Sophocles’ (tragische) inbreng (?): benadrukt de onderling verbonden
thema’s van... 3. Goddelijke macht vs. menselijke (on)macht:
⇒ Vraag: kan de mens zijn lot controleren?
• Idee dat Oedipus dit wel zal kunnen (want hij versloeg de Sfinx)
• Tiresias betwist dit, hij staat voor de menselijke onmacht
• Dus strijd van ouder gezag en nieuw soort gezag dat opkomt
⇒ Archaïsche periode van geloof id goden is bijna voorbij, 5de eeuw =
godenkritiek
55
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
√ Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, Bancontact of creditcard voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper odette_vdz. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €2,99. Je zit daarna nergens aan vast.
Is Stuvia te vertrouwen?
4,6 sterren op Google & Trustpilot (+1000 reviews)
Afgelopen 30 dagen zijn er 50155 samenvattingen verkocht
Opgericht in 2010, al 14 jaar dé plek om samenvattingen te kopen